Ο Αμερικανός καταναλωτής προκαλεί πόνο στην Ευρώπη

Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, οι Γάλλοι διαμαρτύρονταν για την απόφαση του τότε προέδρου Νίξον να βάλει τέρμα στη μετατρεψιμότητα των δολαρίων σε χρυσό και να εγκαταλείψει τη μεταπολεμική πολιτική των (σχεδόν) σταθερών ισοτιμιών. Ο τότε ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ Τζόν Κόναλι διατύπωσε μια φράση που έμεινε στην ιστορία: «Το δολάριο είναι το νόμισμά μας αλλά το πρόβλημά σας».

Με το δολάριο σε πολυετή υψηλά έναντι κύριων νομισμάτων όπως το ευρώ, το γιεν, η στερλίνα και άλλα, αρκετοί αναλυτές αναρωτιούνται μήπως το ισχυρό δολάριο είναι το νόμισμα των ΗΠΑ και το πρόβλημά τους. Ως γνωστόν, ο ρόλος των ΗΠΑ στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα είναι να εισάγουν αγαθά και να εξάγουν δολάρια που διευκολύνουν το παγκόσμιο εμπόριο. Όταν το δολάριο ισχυροποιείται, οι εισαγωγές στις ΗΠΑ γίνονται φθηνότερες και οι Αμερικανοί που ταξιδεύουν έχουν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη. Όμως, οι αμερικανικές εξαγωγές γίνονται λιγότερο ανταγωνιστικές έναντι των εισαγωγών. Με άλλα λόγια, το ισχυρό δολάριο έχει διαφορετικές επιπτώσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους και κλάδους στις ΗΠΑ, αλλά μπορεί να προκαλέσει πολύ πόνο σε άλλες χώρες, π.χ. της ευρωζώνης και της Ελλάδας. Κι αυτό συμβαίνει φέτος.    

Αλλωστε, μεγάλες ποσότητες δολαρίων κυκλοφορούν στον κόσμο. Όταν οι αμερικανικές εισαγωγές υποχωρούν έναντι των εξαγωγών, η προσφορά δολαρίων εκτός ΗΠΑ μειώνεται και η αξία του δολαρίου έναντι των άλλων νομισμάτων ενισχύεται. Όμως, καθοριστικό ρόλο στη φετινή ανατίμηση του δολαρίου έχει παίξει η πολιτική της Fed να αυξάνει επιθετικά και γρήγορα το επιτόκιο παρέμβασης. Σε σχέση με την ΕΚΤ, την Τράπεζα της Αγγλίας, την Τράπεζα της Ιαπωνίας και άλλες. Το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ είναι στο 0,75%, της Ιαπωνίας στο -0,1% και της Αγγλίας στο 2,25%. Προφανώς, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, π.χ. το δολάριο θεωρείται ασφαλές καταφύγιο σε δύσκολους καιρούς.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προσπάθεια της Fed να μειώσει δραστικά τον πληθωρισμό και να αποδυναμώσει το δολάριο είναι ο Αμερικανός καταναλωτής. Με την ανεργία σε χαμηλά επίπεδα και τη ζήτηση για εργατικά χέρια ισχυρή, αλλά και τις οικονομίες που συσσώρευσε κατά την διάρκεια της πανδημίας, η κατανάλωση παραμένει ισχυρή. Μερικοί αποδίδουν την ισχυρή αγορά εργασίας στο γεγονός ότι πολλοί εργοδότες πήραν το μάθημά τους από την πανδημία, όταν δηλαδή είχαν δυσκολίες να επαναπροσλάβουν κόσμο που είχαν απολύσει. Επειδή δεν είναι εύκολο να βρεις τους εργαζόμενους που θέλεις, πολλοί εργοδότες δεν απολύουν και περιμένουν πότε η Fed θα σταματήσει να ανεβάζει τα επιτόκια.

Υπενθυμίζεται ότι η κατανάλωση ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα στις ΗΠΑ, άνω του 90%, δηλ. πολύ κοντά στα ελληνικά επίπεδα χωρίς ασφαλώς την ίδια παραγωγική βάση. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο Αμερικανός καταναλωτής παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επιτοκιακής πολιτικής της Fed και του ισχυρού δολαρίου που πληγώνει τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Ας το έχουμε υπόψη μας όταν παρακολουθούμε τις εξελίξεις.