Νοικοκυριά εναντίον πληθωριστικών προσδοκιών της αγοράς 

Ο δομικός πληθωρισμός έχει το πλεονέκτημα να δίνει μια καλύτερη εικόνα των πληθωριστικών πιέσεων που υποβόσκουν στην οικονομία σε σύγκριση με τον ονομαστικό πληθωρισμό. Κι αυτό γιατί ο υπολογισμός του βασίζεται στην αφαίρεση των αγαθών από τον Δείκτη Καταναλωτή που εμφανίζουν την μεγαλύτερη μεταβλητότητα, π.χ. ενέργεια και τρόφιμα.

Παλαιότερα δίναμε μεγαλύτερη σημασία στο δομικό πληθωρισμό αλλά τις δυο τελευταίες δεκαετίες τον ξεχάσαμε. Ίσως, γιατί ο πληθωρισμός δεν ήταν πρόβλημα. Με την ακρίβεια στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών θα πρέπει να τον ξαναβάλουμε στο ραντάρ μας.    

Ο δομικός πληθωρισμός χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα αυξήθηκε σε 5% τον Ιούλιο σε ετήσια βάση έναντι 4,6% τον Ιούνιο. Αν αφαιρέσουμε επιπλέον το αλκοόλ και τα προϊόντα καπνού (tobacco), ο δομικός πληθωρισμός με την στενότερη έννοια του όρου ανέβηκε στο 4% από 3,7%.  Και στις δυο περιπτώσεις, ο δομικός πληθωρισμός είναι υπερδιπλάσιος σε σύγκριση με τον στόχο της ΕΚΤ για λίγο κάτω από 2%. Υπενθυμίζεται ότι ο εναρμονισμένος πληθωρισμός στην ευρωζώνη ανέβηκε στο 8,9% τον Ιούλιο σε σχέση με τον ίδιο μήνα ένα χρόνο πριν σύμφωνα με την εκτίμηση της Eurostat. Στην Ελλάδα και στη Γερμανία υποχώρησε ελαφρώς στο 11,5% και 7,5% αντίστοιχα σε ετήσια βάση. Επομένως, οι υποβόσκουσες πληθωριστικές πιέσεις παραμένουν ισχυρές και μάλιστα εξαπλώνονται στην αγορά κατοικίας και στις προσωπικές υπηρεσίες. 

Υπέρ της ίδιας άποψης συνηγορεί η καλή κατάσταση στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας υποχωρεί στο 6,6%, ευνοώντας την ικανοποίηση των αιτημάτων για αυξήσεις μισθών λόγω πληθωρισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι οι έρευνες σε νοικοκυριά στις ΗΠΑ και την Γερμανία δείχνουν κάτι ανησυχητικό. Οι πολίτες περιμένουν ότι ο πληθωρισμός θα είναι υψηλός την επόμενη χρονιά και δίνουν σημαντικές πιθανότητες να είναι πάνω από 2% τα επόμενα 5 χρόνια. Από την άλλη πλευρά, οι προσδοκίες της αγοράς για την πορεία του πληθωρισμού τα επόμενα χρόνια είναι ενθαρρυντικές. Η μέτρηση των πληθωριστικών προσδοκιών με βάση την αγορά ομολόγων δείχνει επιστροφή σε πληθωρισμό που θα κυμαίνεται γύρω από το 2% μέσα στα επόμενα δυο ή τρία χρόνια για τις ΗΠΑ και την Γερμανία σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Αν και τα βραχυχρόνια πραγματικά επιτόκια (ονομαστικό επιτόκιο μείον πληθωρισμός) παραμένουν αρνητικά, οι ενέργειες της Fed και της ΕΚΤ τα έχουν ανεβάσει. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η εικόνα από τα μελλοντικά πραγματικά επιτόκια ενός έτους για την περίοδο ενός με 10 έτη όπως προκύπτουν από τις τιμές στην αγορά. Για τις ΗΠΑ, η καμπύλη των μελλοντικών πραγματικών επιτοκίων ενός έτους κυμαίνεται μεταξύ 0,5% και 1%.  Η Περίληψη των Οικονομικών Προβλέψεων της Fed στα μέσα Ιουνίου ανέφερε ότι το «ουδέτερο πραγματικό επιτόκιο»  είναι κοντά στο 0,5% και είναι συμβατό με ανάπτυξη 1,7% το 2022 και το 2023 και σταθερό πληθωρισμό. Αντίθετα, στη Γερμανία και κατ’ επέκταση στην ευρωζώνη, τα πραγματικά επιτόκια έχουν μεν ανέβει αλλά παραμένουν αρνητικά. Αυτό σημαίνει ότι τα πραγματικά επιτόκια στην ΟΝΕ θα συγκλίνουν προοδευτικά προς το ουδέτερο επίπεδο που ίσως είναι το 0,5%.

Όμως, η αύξηση των πραγματικών επιτοκίων δανεισμού στα ομόλογα έχει αυξήσει το κόστος δανεισμού για καταναλωτές και εταιρείες και συμβάλει στην υποχώρηση των τιμών των μετοχών διεθνώς. Μπορεί η αυστηροποίηση των χρηματοοικονομικών συνθηκών να μειώσει την συνολική ζήτηση στην οικονομία ώστε να οδηγηθεί ο  πληθωρισμός στο 2%; Ο χρόνος θα δείξει. Πάντως, τα νοικοκυριά και οι συμμετέχοντες στις αγορές ομολόγων δεν συμφωνούν για την μελλοντική πορεία του πληθωρισμού.