Δεν θα υπάρχει καταφύγιο για να κρυφτούμε

Επί χρόνια, η Fed, η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες προσπαθούσαν (και αποτύγχαναν) να ανεβάσουν τον πληθωρισμό στο 2%. Πέρυσι που ο πληθωρισμός άρχισε να δείχνει τα δόντια του, οι ίδιες τον θεώρησαν συγκυριακό, εκτιμώντας πως οφειλόταν στο άνοιγμα των οικονομιών μετά τα απαγορευτικά της Covid και τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Οι κεντρικές τράπεζες απέφυγαν να πάρουν μέτρα εγκαίρως και τώρα που ο πληθωρισμός έχει  ξεφύγει, ανεβάζουν τα επιτόκια παρέμβασης και μειώνουν τις αγορές ομολόγων. Στόχος τους είναι η μείωση του πληθωρισμού, χωρίς να σύρουν τις οικονομίες τους σε ύφεση.

Μετά την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες για πρώτη φορά από το 2011 και την εγκατάλειψη των αρνητικών επιτοκίων μετά το 2014, ήλθε χθες η σειρά της Fed να αυξήσει για δεύτερη φορά το επιτόκιο παρέμβασης κατά 0,75 μονάδες. Η σύσφιξη των χρηματοοικονομικών συνθηκών που προκαλούν οι πολιτικές τους αποβλέπει στη συμπίεση της συνολικής ζήτησης της οικονομίας.

Φυσικά, δεν μπορούν να κάνουν πολλά για να σταματήσουν την πορεία προς μεγαλύτερη βαλκανοποίηση των αλυσίδων προμήθειας, λιγότερη παγκοσμιοποίηση και μετανάστευση, ένα πιο ζεστό κλίμα, τη γήρανση του πληθυσμού και ενδεχομένως ένα ενεργειακό σοκ λόγω γεωπολιτικών εντάσεων και περιβαλλοντικών πολιτικών.

Όλα αυτά οδηγούν σε υψηλότερα επίπεδα τιμών και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, που ήδη περιορίζεται από το υψηλό χρέος. Ο Nouriel Roubini έχει μιλήσει για στασιμοπληθωριστική κρίση χρέους. Μια από τις συνέπειες του πληθωρισμού είναι η συμπίεση των πραγματικών επιτοκίων (ονομαστικά επιτόκια μείον πληθωρισμός). Αυτή τη στιγμή τα βραχυπρόθεσμα πραγματικά επιτόκια παίζουν μεταξύ  -6% και -8% κατά μέσο όρο σε ΗΠΑ και ευρωζώνη. Για να πέσουν στο 0%, ο πληθωρισμός θα πρέπει να υποχωρήσει αρκετά και οι κεντρικές τράπεζες να συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια παρέμβασης και να σταματήσουν να αγοράζουν τίτλους. Αυτό σημαίνει σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής με στεροειδή.

Έχουν οι κεντρικές τράπεζες το στομάχι για κάτι τέτοιο; Αμφιβάλλουμε. Οι συνέπειες για κράτη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά με μεγάλα χρέη θα είναι δραματικές. Ιδίως της περιφέρειας. Αν όμως δημιουργηθεί η εντύπωση στις αγορές ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι αδύναμες, οι τελευταίες ίσως ακολουθήσουν πολύ επιθετική πολιτική, ανεβάζοντας αρκετά τα επιτόκια, με αποτέλεσμα μετοχές, κρυπτονομίσματα κ.λπ. να υποστούν μεγάλες απώλειες, της τάξης του 20%-30%. Οι μικροί σπεκουλαδόροι θα υποφέρουν, όμως άλλοι θα κρατήσουν. Το ερώτημα είναι αν θα τους ανταμείψουν οι κεντρικοί τραπεζίτες, όταν σταματήσουν να πατάνε φρένο και οι αγορές γκαζώσουν, αντί να περιμένουν τον πληθωρισμό να υποχωρήσει στο 2%.  

Όπως κι αν έχει, οι χρηματοοικονομικές συνθήκες προμηνύονται πιο περιοριστικές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα με μειωμένη ρευστότητα και αυτό προδιαθέτει για μεγαλύτερη μεταβλητότητα στις αγορές. Το νέο περιβάλλον ή καλύτερα ο νέος κύκλος δείχνει πως θα είναι λιγότερο φιλικό για τους σπεκουλαδόρους και όσους αναλαμβάνουν ρίσκο γενικότερα. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να χαθεί η εμπιστοσύνη στις κεντρικές τράπεζες. Σ' αυτή την περίπτωση δεν θα ξέρουμε πού να πάμε να κρυφτούμε.