Τα παράγωγα ρίχνουν το ελληνικό κόστος δανεισμού

Πέρασε σχεδόν απαρατήρητο και ήταν λογικό. Το ποσό του 1 δισ. ευρώ που ζήτησε η Ελληνική Δημοκρατία για την πώληση ομολόγων που λήγουν τον Δεκέμβριο του 2027, δηλ. σε 5,5 χρόνια περίπου από σήμερα, δεν ήταν πολύ μεγάλο για να κάνει τη διαφορά. Φυσικά, το 1 δισ. ευρώ ήλθε να προστεθεί στο περιβόητο «μαξιλάρι ρευστότητας» που μπορεί να προσεγγίζει ή/και να υπερβαίνει τα 40 δισ. ευρώ και λειτουργεί ως παράγοντας εξασφάλισης για τους αγοραστές του ελληνικού χρέους.

Όμως, το 5ετές ομόλογο (θα το λέμε έτσι για λόγους ευκολίας) είχε ένα χαρακτηριστικό που δεν έχουμε ξαναδεί σε ελληνική έκδοση από το 2010, αν δεν κάνουμε λάθος. Είναι ομόλογο κυμαινόμενου επιτοκίου. Με άλλα λόγια, ο αγοραστής εισπράττει ένα κουπόνι που ισούται με το 3μηνο επιτόκιο Euribor συν 123 μονάδες βάσης στη συγκεκριμένη περίπτωση. Υπενθυμίζεται ότι μια ποσοστιαία μονάδα ισούται με 100 μονάδες βάσης.

Σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός σπάει το ένα ρεκόρ δεκαετιών μετά το άλλο, η ΕΚΤ ανεβάζει το επιτόκιο παρέμβασης και τα επιτόκια του ευρώ στις αγορές κινούνται ανοδικά, πολλοί επενδυτές ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους ομόλογα. Από την άλλη πλευρά, οι εκδότες τέτοιου χρέους θα κληθούν να πληρώσουν υψηλότερα τοκομερίδια και επιπλέον η μέση διάρκεια ενός τέτοιου ομολόγου είναι μικρή (η ληκτικότητα είναι 5,5 χρόνια). Στην περίπτωση του ελληνικού ομολόγου, η διάρκεια είναι περίπου 3 μηνών, αν δεν κάνουμε λάθος. Επομένως, ένας εκδότης χρέους που θέλει να εκμεταλλευθεί τις συνθήκες της αγοράς και τη ζήτηση που υπάρχει από το επενδυτικό κοινό προβαίνει σε μια τέτοια κίνηση, αλλά αναλαμβάνει το ρίσκο να πληρώνει υψηλότερα επιτόκια στο μέλλον.

Με την Ιταλία σε αναβρασμό, τις επιτοκιακές διαφορές (spreads) της ευρωπεριφέρειας να έχουν διευρυνθεί και τα επιτόκια του ευρώ να κοιτάνε βόρεια (όπως λένε οι Αγγλοσάξονες), η Ελλάδα δεν είχε λόγο να εκδώσει 5ετές ομόλογο κυμαινόμενου επιτοκίου, όταν η απόδοση μέχρι τη λήξη είναι κοντά στο 2,9%. Ο λόγος που το έκανε είναι άλλος. Πρόκειται για τα «γυμνά» (naked) παράγωγα (IRS) που της έχουν απομείνει μετά την αποπληρωμή των δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου (GLF) από το 1ο μνημόνιο. 

Ο ΟΔΔΗΧ είχε μετατρέψει τα κυμαινόμενα επιτόκια των ανωτέρω δανείων σε σταθερά, χρησιμοποιώντας παράγωγα. Με την αποπληρωμή μέρους των δανείων, τα παράγωγα ξέμειναν. Είχε λοιπόν δύο εναλλακτικές. Πρώτον, να «κλείσει» τα παράγωγα και να παντελονιάσει το κέρδος. Δεύτερον, να τα χρησιμοποιήσει ως αντιστάθμισμα του επιτοκιακού κινδύνου (hedging) σε νέες εκδόσεις χρέους. Επέλεξε λοιπόν να κάνει το δεύτερο, με αποτέλεσμα να «κλειδώσει» το κόστος της έκδοσης των 5ετών ομολόγων γύρω στο 2% από 2,9% που θα πλήρωνε, αν εξέδιδε ομόλογα σταθερού επιτοκίου.

Κι επειδή μαζί με τον βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα, ο ΟΔΔΗΧ επέλεξε να τα πουλήσει στις ελληνικές τράπεζες που με τη σειρά τους μπορούν να τα πουλήσουν στους πελάτες τους. Έτσι, θα κερδίσουν και την προμήθεια που εισέπραξαν από το Δημόσιο για την έκδοση του 5ετούς ομολόγου και θα βγάλουν από τη μεταπώληση. Αν μάλιστα αποφασίσουν να διακρατήσουν τα ομόλογα δεν θα έχουν επιτοκιακό ρίσκο αφού είναι κυμαινόμενα. Όπως μάλιστα πληροφορούμαστε, τους λήγουν ελληνικά ομόλογα το επόμενο διάστημα και επομένως θα μπορέσουν να τα αντικαταστήσουν με τα 5ετή.

Φυσικά, ωραία όλα αυτά αλλά το πρόβλημα παραμένει όσο ο κρατικός προϋπολογισμός παράγει πρωτογενή ελλείμματα. Τουλάχιστον από διαχείριση πάμε καλά.