Η αισχροκέρδεια θέλει τις Ενώσεις Καταναλωτών της

Όταν  οι πολιτικοί θέλουν να ικανοποιήσουν το δημόσιο αίσθημα, π.χ. την αγανάκτηση που προκαλεί ο πληθωρισμός, είτε τον αποδίδουν κυρίως σε εξωγενή αίτια (αν είναι κυβέρνηση) είτε σε εσωτερικά (αν είναι αντιπολίτευση). Για να μην ενοχλήσουν μάλιστα εν δυνάμει ψηφοφόρους  τους, κάνουν κάποιες γενικόλογες αναφορές, αποφεύγοντας την ενοχλητική ουσία.

Ας δώσουμε ένα παράδειγμα. Πόσες φορές δεν έχουμε δει τη τιμή ενός προϊόντος ή υπηρεσίας στα σουπερμάρκετ ή αλλού να έχει αυξηθεί αρκετά τον τελευταίο χρόνο και δεν αναρωτηθήκαμε γιατί τόσο πολύ; Μάλιστα, συχνά την αποδίδουμε σε αισχροκέρδεια και ζητάμε τόσο εμείς όσο και οι πολιτικοί να παταχθεί από τις κρατικές αρχές με ελέγχους στην αγορά. Από την πλευρά τους, οι πάροχοι των ανωτέρω υπηρεσιών ή προμηθευτές αγαθών σπεύδουν να δικαιολογηθούν, επικαλούμενοι την αύξηση του κόστους, π.χ. πρώτες ύλες, ηλεκτρική ενέργεια, μεταφορικό κόστος κ.λπ.

Τι θα μπορούσε να γίνει πρακτικά από το κράτος; Πρώτον, να επιβληθεί πλαφόν, δηλ. ανώτατη τιμή σε προϊόντα ή υπηρεσίες. Με άλλα λόγια, διατίμηση. Φυσικά, κάτι τέτοιο αντιστρατεύεται τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και θα προκαλούσε, αφενός, την αγανάκτηση των επαγγελματιών και αφετέρου, ενδεχομένως, ελλείψεις στην αγορά. Ιδιαίτερα σε κλάδους όπως η εστίαση, που λειτουργούν δεκάδες χιλιάδες καφετέριες, μπαρ, ταβέρνες κ.λπ. Ίσως π.χ. υπάρχει μια καφετέρια για κάθε 100 κατοίκους στην Ελλάδα. Τι έλεγχος να γίνει, όταν ο άλλος  πουλάει γιατί υπάρχει ζήτηση; Θα του απαγορεύσει το κράτος να έχει υψηλή τιμή λόγω ζήτησης ή θα απαγορεύσει στον καταναλωτή να αγοράσει ακριβά; Εδώ θα έπρεπε ο καταναλωτής να ψάχνεται περισσότερο και να πηγαίνει στο φθηνότερο μαγαζί για να ψωνίσει.  Οι λαλίστατες Ενώσεις Καταναλωτών για άλλα θέματα, π.χ. τραπεζικά δάνεια, τι κάνουν γι’ αυτό το θέμα;   

Δεύτερον, να υπάρξει παρέμβαση των αρχών, π.χ. Επιτροπή Ανταγωνισμού, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού λόγω ύπαρξης ολιγοπωλίου, καρτέλ σε επιμέρους αγορές. Δυστυχώς, η Επιτροπή Ανταγωνισμού όπως κι άλλες Αρχές στην Ελλάδα ούτε διακρίνονται για τα γρήγορα αντανακλαστικά τους ούτε ανεξάρτητες είναι με την πραγματική έννοια του όρου. Τα μέλη της διορίζονται από την εκάστοτε κυβέρνηση χωρίς ευρεία κοινοβουλευτική αποδοχή. Γι’ αυτό φαινόμενα που παραπέμπουν σε παραβίαση του ανταγωνισμού σε κάποιους κλάδους, όπου συνήθως δραστηριοποιούνται  διαπλεκόμενοι επιχειρηματίες ή εταιρείες ελεγχόμενες από το κράτος, διαιωνίζονται. Στα καύσιμα, που γίνονται κάποιοι έλεγχοι, το ποσοστό παραβατικότητας στα πρατήρια είναι ιδιαίτερα υψηλό με βάση τα στοιχεία του ΥΠΑΝ. Εκεί, μπορεί να γίνει έλεγχος γιατί το περιθώριο κέρδους δεν μπορεί να υπερβαίνει κάποιο επίπεδο σε σχέση με το παρελθόν. 

Από τη στιγμή που η επιβολή πλαφόν σε αγαθά ευρείας κατανάλωσης και υπηρεσιών αποδεικνύεται δύσκολη υπόθεση από πολιτικής σκοπιάς και ίσως μη ορθολογική  από οικονομικής, ενώ οι Αρχές Ανταγωνισμού είναι αυτές που είναι, το μπαλάκι πέφτει στο γήπεδο των καταναλωτών. Κοντολογίς, οι καταναλωτές και οι Ενώσεις Καταναλωτών θα πρέπει να γίνουν πιο ενεργοί στην καταπολέμηση της ακρίβειας, συγκρίνοντας τιμές και ανταμείβοντας τους καλούς επαγγελματίες. Το διαδίκτυο αποτελεί πολύτιμο εργαλείο γι’ αυτό τον σκοπό.