Ο γρίφος της ανάπτυξης με τουρισμό και ακριβή ενέργεια

Παρά τις αναθεωρήσεις προς τα κάτω του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για το 2022, το εύρος των προβλέψεων παραμένει σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η κυβέρνηση βλέπει τον φετινό ρυθμό ανάπτυξης να διαμορφώνεται στο 3,2%, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον τοποθετεί στο 3,8%, η Τράπεζα της Ελλάδος, ο οίκος Fitch και το ΔΝΤ στο 3,5%, ενώ το βασικό σενάριο του ΙΟΒΕ είναι μεταξύ 2,5% και 3%.

Φυσικά, όλες οι προβλέψεις είναι επί της  ουσίας ασκήσεις επί χάρτου καθώς οι προκλήσεις και τα παράδοξα είναι ουκ ολίγα. Άλλωστε, η μικρή ελληνική οικονομία επηρεάζεται από την πορεία των οικονομιών των εμπορικών εταίρων της στην ΕΕ, ενώ υπάρχει αβεβαιότητα. Ο IIF εκτιμά ότι η οικονομία της ευρωζώνης θα μπει σε ύφεση, λόγω κυρίως των αρνητικών επιπτώσεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία.  Την ίδια στιγμή,  ο πληθωρισμός συνεχίζει την ανηφόρα, τροφοδοτούμενος από τις υψηλές τιμές της ενέργειας  και ροκανίζοντας τα εισοδήματα των πολιτών. Επιπλέον,  το ακριβό πετρέλαιο και φυσικό αέριο φτωχοποιούν τη χώρα, διευρύνοντας το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και ψαλιδίζοντας το ΑΕΠ όπως δήλωσε σχετικά πρόσφατα ο υφυπουργός Εργασίας κ. Τσακλόγλου.

Η αντίδραση των καταναλωτών στις υψηλότερες τιμές δεν είναι παντού η ίδια. Στην ευρωζώνη, οι λιανικές πωλήσεις σε αξία αυξάνονταν, αν και ο όγκος ήταν σχετικά σταθερός με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, οι λιανικές πωλήσεις αυξάνονταν σε αξία και όγκο ενώ στη Βρετανία, οι όγκοι εμφάνιζαν σημαντική μείωση και η αξία τους σταθεροποίηση προς πτώση. Στην Ελλάδα, οι όγκοι των λιανικών πωλήσεων εμφάνιζαν κάμψη. Αυτό είναι ανησυχητικό, με δεδομένο ότι οι λιανικές πωλήσεις αποτελούν ένδειξη για την πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης, που είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της ζήτησης, ίσο με 70% του ΑΕΠ.

Όμως, κυβερνητικοί αξιωματούχοι και παράγοντες της αγοράς τουρισμού εμφανίζονται συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι ο τουρισμός μπορεί να ξεπεράσει τις προβλέψεις, πλησιάζοντας τα επίπεδα-ρεκόρ του 2019.  Αν επιβεβαιωθεί, αυτό θα έδινε σημαντική ώθηση στην ιδιωτική κατανάλωση και το ΑΕΠ παρά τον υψηλό πληθωρισμό. Στην τελευταία περίπτωση, οι πιθανότητες να ξεπεράσει ο ρυθμός ανάπτυξης την επίσημη αναθεωρημένη πρόβλεψη του 3,2% δεν είναι αμελητέες το 2022. 

Φυσικά, υπάρχουν αρκετοί απρόβλεπτοι παράγοντες όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, η επίδραση των υψηλότερων επιτοκίων και η πτώση των αγορών στο διαθέσιμο εισόδημα των Ευρωπαίων κ.λπ. Αν δεχθούμε τη θετική συμβολή των επενδύσεων στην ανάπτυξη μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, ΕΣΠΑ, αναπτυξιακού νόμου, το ελληνικό ΑΕΠ έχει τις πιθανότητες να εκπλήξει θετικά. Αν φυσικά, η ιδιωτική κατανάλωση αποδειχθεί ανθεκτική. 

Ως γνωστόν, μεγάλη συζήτηση γίνεται για το ενδεχόμενο συνύπαρξης του πληθωρισμού με τους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ή ύφεσης τα επόμενα τρίμηνα, φέρνοντας στο νου τον στασιμοπληθωρισμό της δεκαετίας του 1970. Αυτό δεν μπορεί να αποκλεισθεί, στο μέτρο που οι κεντρικές τράπεζες ανεβάζουν τα επιτόκια παρέμβασης και μειώνουν το μέγεθος του ισολογισμού τους ενώ οι τιμές της ενέργειας δεν κάμπτονται. Για την Ελλάδα τουλάχιστον, κάτι τέτοιο δεν θεωρείται το πιθανότερο σενάριο για το 2ο και 3ο τρίμηνο, κατά την ταπεινή μας άποψη.