Το τελευταίο οχυρό της ελληνικής οικονομίας βάλλεται

Ο καιρός έχει γυρίσματα. Το 2021 τέτοια εποχή, οι περισσότερες προβλέψεις ήθελαν την ελληνική οικονομία να αναπτύσσεται με ρυθμό 4%-5% αλλά κατέληξε να εκπλήξει ευχάριστα με ρυθμό  8% και άνω. Αντίθετα, την ίδια περίπου περίοδο το 2020, οι περισσότερες αναθεωρημένες προβλέψεις λόγω πανδημίας μιλούσαν για τη μισή και λιγότερο ύφεση από αυτή  που καταγράφηκε τελικά, εκπλήσσοντας δυσάρεστα, δηλ. συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 9%. Για το 2022, το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε πρόσφατα σε αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης προς τα κάτω, δηλ. στο 3,2% από 4,5% προηγουμένως. Στις αρχές της επόμενης χρονιάς, θα ξέρουμε πού κάθισε η μπίλια.

Αναμφίβολα, η εξίσωση δεν είναι εύκολη. Το μόνο θετικό αυτή τη στιγμή είναι πως όλες οι ενδείξεις και πληροφορίες συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι ο τουρισμός θα πάει πολύ καλά παρά κάποια σημεία αδυναμίας σε περιοχές που υποδέχονταν Ρώσους τουρίστες. 

Επομένως, μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε ότι οι εξαγωγές υπηρεσιών θα πάνε καλά. Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τις εξαγωγές αγαθών. Ένα ποσοστό 60%-70% των τελευταίων κατευθύνεται στην ΕΕ, που πλήττεται αυτή τη στιγμή από την ενεργειακή κρίση και φέρεται να ετοιμάζει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. Επιπλέον, οι επιδόσεις αρκετών ελληνικών εξαγωγικών προϊόντων εξαρτώνται από τις τιμές τους και ο πληθωρισμός δεν βοηθάει. Αν μάλιστα η οικονομία της ΕΕ επιβραδυνθεί σημαντικά ή μπει σε ύφεση, ο αρνητικός αντίκτυπος θα είναι σοβαρός.    

Από την άλλη πλευρά, η ιδιωτική κατανάλωση, η οποία φθάνει το 70% του ΑΕΠ και αποτελεί το μεγαλύτερο κομμάτι της ζήτησης, εμφανίζει προβληματική εικόνα. Στελέχη του κλάδου των σουπερμάρκετ αναφέρουν ότι  οι λιανικές πωλήσεις σε αξία είτε βρίσκονται στα ίδια επίπεδα είτε έχουν αρχίσει να υποχωρούν. Αυτό σημαίνει ότι οι όγκοι πωλήσεων έχουν μειωθεί καθώς πολύς κόσμος περιορίζει τις μη απαραίτητες δαπάνες για να αντιμετωπίσει την ακρίβεια και να προστατέψει το εισόδημά του. Επίσης, οι πωλήσεις των προϊόντων ετικέτας πάνε καλά καθώς οι καταναλωτές προσπαθούν να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν το πέρασμα του αυξημένου κόστους των σουπερμάρκετ στις τελικές τιμές. Η ανωτέρω πολιτική αναμένεται να οδηγήσει σε μεγαλύτερες μειώσεις του όγκου πωλήσεων τους επόμενους μήνες.

Φυσικά, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι καταθέσεις των ιδιωτών έχουν αυξηθεί σημαντικά και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην εξομάλυνση της κατανάλωσης. Αυτό είναι σωστό αλλά δεν αναιρεί το γεγονός ότι τα ίδια λεφτά αγοράζουν λιγότερα προϊόντα σήμερα. Κι εδώ ο τουρισμός θα μπορούσε να δώσει χέρι βοηθείας. 

Μεγάλες ελπίδες είχαν επίσης εναποτεθεί στην ώθηση που θα λάμβανε η οικονομία από τα έργα που έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και στο ΕΣΠΑ. Όμως, έχουμε φθάσει Μάιο και δεν ακούμε για εκταμιεύσεις μεγάλων ποσών για τέτοιες επενδύσεις. Δεν αποκλείεται λοιπόν και εδώ να κινηθούμε σε χαμηλότερα επίπεδα από τα προσδοκώμενα.

Με τους κινδύνους για τον ρυθμό ανάπτυξης να αυξάνονται και το δημοσιονομικό έλλειμμα να διευρύνεται λόγω των κρατικών επιδοτήσεων στους λογαριασμούς του ρεύματος, η κατακόρυφη αύξηση του κόστους δανεισμού του Δημοσίου δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου φλερτάρει ήδη με το 3,5% και ίσως το 4% σε λίγο καιρό, ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων που έχουν εκδώσει μεγάλες εταιρείες, όπως η ΔΕΗ και η Μυτιληναίος, καθώς και οι τράπεζες έχουν πάρει την ανιούσα. Το χρήμα θα ακριβύνει και αυτό δεν είναι καλό για την ελληνική οικονομία.

Η ελληνική οικονομία δεν είναι προφανώς οχυρωμένη. Αν όμως αντέξει η κατανάλωση, όσο ειρωνικό κι αν ακούγεται για μια χώρα που θέλει να τη μειώσει προς όφελος των εξαγωγών και των επενδύσεων, θα αντέξει κι αυτή.