Όταν καθυστερείς, το κόστος μεγαλώνει 

Ένα παλιό πολιτικό σύνθημα των προηγούμενων δεκαετιών έλεγε: «Όσο ξημερώνει, το αγγούρι μεγαλώνει». Οι «ποιητές» εννοούσαν πως όσο περνούσε η ώρα και έμπαιναν περισσότερα εκλογικά τμήματα, η διαφορά υπέρ του κόμματός τους αυξανόταν. Αν παραφράζαμε το ανωτέρω σύνθημα και το προσαρμόζαμε στα σημερινά δεδομένα της αγοράς ενέργειας, θα μπορούσε να πάει κάπως έτσι για την κυβέρνηση: «Όσο καθυστερείς (να παρέμβεις δυναμικά), το κόστος (για τον προϋπολογισμό) διογκώνεται» και μαζί του το πολιτικό κόστος.  

Μετά από μια σειρά σχετικά ήπιων κρατικών παρεμβάσεων στους λογαριασμούς του ρεύματος -που όμως ήταν από τις μεγαλύτερες στην ευρωζώνη- και υπό την πίεση της λαϊκής δυσαρέσκειας, η κυβέρνηση αποφάσισε να διορθώσει ένα πολύμηνο λάθος. 

Στο ερώτημα γιατί η κυβέρνηση δεν παρενέβη δραστικά νωρίτερα, οι ειδήμονες της αγοράς έδιναν δύο εξηγήσεις. Πρώτον, η κυβέρνηση ανησυχούσε μήπως κατηγορηθεί από την Κομισιόν για παράνομες παρεμβάσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Δεύτερον, επειδή δεν ήθελε ή δεν μπορούσε να δυσαρεστήσει τους μεγάλους παίκτες στην αγορά ενέργειας. Επίσης, προφανώς δεν ήθελε να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός του 2022. Τα χρήματα για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων προέρχονταν από την πώληση δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων και το περίσσευμα του λογαριασμού για τις ΑΠΕ, δηλ. το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης μέχρι πρόσφατα.

Ποιο όμως ήταν το μεγάλο λάθος, από τη στιγμή που οι διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου είχαν πάρει την ανιούσα πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία; Η απάντηση είναι η ισχυρή σύσταση της κυβέρνησης προς τους μεγάλους εγχώριους παραγωγούς/προμηθευτές φυσικού αερίου να απορροφήσουν ένα μέρος της ρήτρας προσαρμογής. Λίγες τηλεφωνικές κλήσεις από τον πρωθυπουργό στους επικεφαλής θα αρκούσαν. Πολύ περισσότερο, όταν τα στοιχεία της ΕΕ έδειχναν ότι η τιμή προμήθειας φυσικού αερίου των ελληνικών εταιρειών από τη Ρωσία ήταν από τις χαμηλότερες στην ευρωζώνη το 4ο τρίμηνο του 2022 (κοντά στα 60 ευρώ, αν θυμόμαστε σωστά).

Μπορεί η ΕΕ να μην επιθυμεί αλλαγές στο target model (όλη η ηλεκτροπαραγωγή πληρώνεται με την τιμή του ακριβότερου παραγωγού, δηλ. τη λεγόμενη οριακή τιμή συστήματος), όμως εξίσου σημαντικό είναι πώς εφαρμόζεται. Αν η παρέμβαση είχε γίνει νωρίτερα, εκτιμούμε ότι οι αυξήσεις στο ρεύμα θα ήταν λογικά μικρότερες, περιορίζοντας το δημοσιονομικό κόστος στήριξης και αμβλύνοντας την ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων στην ελληνική οικονομία. Επίσης, όπως είχαμε αναφέρει προχθές, θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας στον δημόσιο τομέα και καμπάνια για την ενημέρωση  του ευρύτερου κοινού με διεύρυνση των προγραμμάτων «Εξοικονομώ». Όπως σωστά ανέφερε χθες ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης, η φθηνότερη ενέργεια είναι εκείνη που δεν καταναλώνουμε. Ακόμη, όπως η στήλη είχε αναφέρει σε άρθρο με τίτλο «Το προσιτό ρεύμα θέλει τον λιγνίτη του» τον Φεβρουάριο, η συμμετοχή του λιγνίτη στο ενεργειακό μίγμα θα έπρεπε να αυξηθεί για 1-2 χρόνια, ώστε να ξεπεράσουμε την ενεργειακή κρίση. Παράλληλα, θα έπρεπε να επιταχυνθεί η παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ.

Είναι θετικό ότι η κυβέρνηση αναγνώρισε και διόρθωσε το λάθος με τη γρήγορη απολιγνιτοποίηση. Είναι κρίμα που δεν έδρασε νωρίτερα για την προστασία νοικοκυριών και επιχειρήσεων από τους φουσκωμένους λογαριασμούς ρεύματος, ξεκινώντας με τις συστάσεις προς τους μεγάλους παίκτες της αγοράς για να μειώσει το δημοσιονομικό αποτύπωμα.

Δυστυχώς, οι καθυστερήσεις έχουν κόστος.