Ο εισαγόμενος πληθωρισμός και ο πόλεμος των νομισμάτων

Για το μέσο νοικοκυριό στη χώρα μας κι αλλού, η σημαντική αύξηση των τιμών των αγαθών στο καλάθι της νοικοκυράς συνιστά σοβαρό πρόβλημα. Ιδίως, αν το διαθέσιμο εισόδημα παραμένει στάσιμο. Οι τιμές της ενέργειας έχουν παίξει καταλυτικό ρόλο σ’ αυτό. Όμως, πίσω από την αύξηση των τιμών σε πολλά εισαγόμενα προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών, σημαντική ρόλο έχει παίξει η διολίσθηση του ευρώ έναντι άλλων νομισμάτων όπως το δολάριο και το ελβετικό φράγκο.

H ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ήταν χθες κοντά στο 1,05 έναντι 1,21 στις 19 Φεβρουαρίου, δηλ. λίγες μέρες πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Μιλάμε για διολίσθηση της τάξης του 13% και βάλε, σε μικρό χρονικό διάστημα. Αν μάλιστα ανατρέξει κανείς στο παρελθόν, θα διαπιστώσει ότι η ισοτιμία βρέθηκε στο 1,07 το 2017 και στα σημερινά επίπεδα το μακρινό 2002. Η αποδυνάμωση του ευρώ καθιστά τα ενεργειακά κι άλλα εισαγόμενα προϊόντα πιο ακριβά σε ευρώ, τροφοδοτεί την πληθωριστική ψυχολογία και φέρνει σε δύσκολη θέση την ΕΚΤ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει να μην τελειώνει σύντομα και προσθέτει νέα προβλήματα στις οικονομίες των χωρών της ευρωζώνης καθώς εξετάζουν το ενδεχόμενο επιβολής εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, το μεταναστευτικό κύμα κ.λπ. Η υποβάθμιση του ρυθμού ανάπτυξης των οικονομιών τους, όπως της ελληνικής, το 2022 είναι φυσική απόρροια της νέας πραγματικότητας και ίσως δεν είναι η τελευταία. Αυτό το γεγονός συμβάλλει στην αποδυνάμωση του ευρώ. 

Ο άλλος λόγος και μάλλον πιο σημαντικός για την υποτίμηση του ευρώ είναι οι προσδοκίες για μεγαλύτερη αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου έναντι του ευρώ. Η ΕΚΤ εμφανίζεται πιο επιθετική σε σχέση με το σχετικά πρόσφατο παρελθόν αλλά υστερεί έναντι του Fed και οι αγορές το τιμολογούν.

Φυσικά, η ισχυροποίηση του δολαρίου βολεύει την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα, που θέλει να μειώσει τον πληθωρισμό καθώς καθιστά πιο περιοριστικές τις νομισματικές συνθήκες. Το αντίθετο ισχύει για την ΕΚΤ καθώς το αδύνατο ευρώ εισάγει πληθωρισμό στην ευρωζώνη. Όμως, η ΕΚΤ δυσκολεύεται να κινηθεί πολύ επιθετικά, αυξάνοντας τα επιτόκια και διακόπτοντας το πρόγραμμα αγοράς τίτλων. Κι αυτό γιατί κατανοεί ότι κάτι τέτοιο θα ωθούσε πιθανόν την οικονομία της ευρωζώνης σε στασιμότητα και θα αναζωπύρωνε τις ανησυχίες για τη φερεγγυότητα υπερχρεωμένων χωρών όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. 

Τουλάχιστον, η ΕΚΤ και η ΕΕ δεν χρειάζεται να ανησυχούν πλέον για τον αποπληθωρισμό και την ιαπωνοποίηση της ευρωζώνης. Με τον πληθωρισμό να βρίσκεται σε πολυετή υψηλά και να δείχνει αντοχές, αυτό το ενδεχόμενο που σημάδεψε τη μετά το 2009 εποχή και πολιτική της ΕΚΤ δείχνει να απομακρύνεται. Επιπλέον, οι εξαγωγικές χώρες θα μπορούσαν να ωφεληθούν από το αποδυναμωμένο ευρώ σε μακρύτερο ορίζοντα. Βραχυπρόθεσμα, όμως, το ευρώ δυσκολεύει τη ζωή της ΕΚΤ και κυρίως των Ευρωπαίων πολιτών, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό.