Αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά; Μάλλον όχι

Το εύρος των δυνητικών εξελίξεων στην Ουκρανία είναι μεγάλο, ξεκινώντας από μια συμφωνία ειρήνης βραχυπρόθεσμα μέχρι μια πολυετή σύγκρουση. Για τις αγορές, ο μεγαλύτερος κίνδυνος και ταυτόχρονα πηγή ευπάθειας  είναι ένας πολυετής πόλεμος. 

Η απάντηση στο «γιατί» είναι προφανής, όταν κάποιες από τις οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη ορατές. Οι τιμές της ενέργειας βρίσκονται στα ύψη καθώς και αρκετών μετάλλων και δημητριακών που έχουν ρίξει λάδι στη φωτιά του πληθωρισμού, στρώνοντας το έδαφος για σημαντική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Κι όλα αυτά, σε μια περίοδο που το χρέος ως προς το ΑΕΠ ξεπερνά το 350% παγκοσμίως, σύμφωνα με το IIF.

Στο βιβλίο των Reinhart και Rogoff  με τίτλο «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά» υπήρχαν στατιστικά λάθη. Όμως, η βασική θέση τους ήταν σωστή. Όταν οι χώρες υπερχρεώνονται, θα πρέπει να βρουν κάποιο τρόπο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Αυτό γίνεται συνήθως μέσω της χρεοκοπίας ή του πληθωρισμού.

Στα χρόνια που προηγήθηκαν, οι αγορές των μετοχών και των ομολόγων έκαναν ράλι. Κι όμως, αρκετοί σχολιαστές και αναλυτές περίμεναν πως οι αγορές θα καταρρεύσουν, επικαλούμενοι το υψηλό χρέος και την επιστροφή στους μέσους όρους αποδόσεων του παρελθόντος. Άλλοι θεώρησαν ότι η περίοδος μετά τη Μεγάλη Ύφεση που χαρακτηρίσθηκε από τη πολιτική της ποσοτικής  χαλάρωσης (QE) των κεντρικών τραπεζών ήταν διαφορετική. 

Πριν από τη μεγάλη κρίση, οι οικονομίες επηρεάζονταν από τον πιστωτικό κύκλο. Οι τράπεζες δάνειζαν βγάζοντας κέρδη, έως ότου η οικονομία υπερθερμαινόταν. Κατόπιν, ο τραπεζικός δανεισμός θα μειωνόταν, η οικονομία θα έπεφτε σε ύφεση και αρκετές εταιρείες θα έβαζαν λουκέτο. Μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 2008, το παιχνίδι άλλαξε καθώς ένα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού χρέους μεταφέρθηκε στο κράτος αντί να βαρέσει κανόνι. Αυτή η διαδικασία διέσωσε θέσεις εργασίας και σπίτια, αλλά αρκετοί θεωρούν ότι το πρόβλημα του υπερβολικού χρέους δεν αντιμετωπίσθηκε. Με άλλα λόγια, οι οπαδοί αυτής της άποψης ισχυρίζονται πως δεν έχουμε ακόμη αισθανθεί τον πραγματικό πόνο. 

Από την άλλη πλευρά, κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει λόγος να «πεθάνει» μια βιώσιμη επιχείρηση  και να χαθούν θέσεις εργασίας και παραγωγή, επειδή δεν έχει τη σωστή κεφαλαιακή δομή. Ο μηχανισμός των πολύ χαμηλών επιτοκίων επιτρέπει σε τέτοιες επιχειρήσεις να συνεχίσουν την αργή πτώση τους. Σύμφωνα με τη θεωρία της «δημιουργικής καταστροφής», η χρεοκοπία τέτοιων επιχειρήσεων, γνωστών ως ζόμπι, θα απελευθέρωνε κεφάλαια για άλλες υγιείς επιχειρήσεις. 

Η αλήθεια είναι ότι το σύστημα με τα πολύ χαμηλά επιτόκια, το QE και άλλα δημοσιονομικά μέτρα είχε κατορθώσει να περιορίσει προβλήματα όπως η ελληνική κρίση χρέους, πριν οδηγήσουν σε μια πολύ μεγαλύτερη οικονομική κρίση. Στις αγορές υπήρξαν περίοδοι με πολύ χαμηλή μεταβλητότητα και φούσκες σε διάφορα περιουσιακά στοιχεία, χωρίς όμως να υπάρξουν συνέπειες ευρύτερα. Όμως, η έξαρση του πληθωρισμού αλλάζει τα δεδομένα.

Όλα δείχνουν ότι κι αυτή τη φορά δεν θα είναι διαφορετικά για οικονομίες και αγορές.