Από το λαθρεμπόριο καυσίμων στις υψηλές τιμές

Είμαστε μια ωραία κατάσταση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έστειλε τις τιμές του μαύρου χρυσού και του φυσικού αερίου σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό, υπονομεύοντας τον ρυθμό ανάπτυξης και υποδαυλίζοντας κοινωνικές αντιδράσεις σε φτωχότερες χώρες.

Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες που πλήττονται καθώς εισάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο και είναι αποδέκτης των διεθνών τιμών τους. Οι Έλληνες πληρώνουν το 6% περίπου του μέσου μηνιαίου μισθού τους για 60 λίτρα βενζίνης, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ και GlobalPetrolPrices. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, με τον μέσο όρο στην ΕΕ να διαμορφώνεται σε 5% περίπου. Στον αντίποδα, οι Αμερικανοί πληρώνουν 1,22% του μηνιαίου μισθού τους, οι Γερμανοί 2,92% και οι Βρετανοί 3,11%. Προφανώς, οι διαφορές στους έμμεσους φόρους εξηγεί σε σημαντικό βαθμό τις επιδόσεις στην αντλία. Στην Ελλάδα, ο ειδικός φόρος κατανάλωσης (ΕΦΚ) ανέρχεται σε 0,7 ευρώ ανά λίτρο βενζίνης και 0,41 ευρώ ανά λίτρο ντίζελ. 

Για μια υπερχρεωμένη χώρα όπως η Ελλάδα, που ταυτόχρονα έχει μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, κάθε επιλογή ανακούφισης έχει μεγαλύτερο κόστος. Τα χαμένα έσοδα του προϋπολογισμού που θα πρέπει να αναπληρωθούν, το άνοιγμα του εξωτερικού ισοζυγίου και η επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Είτε τα μέτρα αφορούν στοχευμένες επιδοτήσεις σε 3 εκατ. κόσμο όπως προκρίνει η κυβέρνηση, είτε για μειώσεις των έμμεσων φόρων όπως διατείνονται στελέχη των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Οι επιλογές περιπλέκονται από το γεγονός ότι η ελαστικότητα της ζήτησης για βενζίνη εκτιμάται σε 0,2-0,4, σύμφωνα με κυβερνητικό στέλεχος. Κοινώς, αν μειωθεί η τιμή κατά 10% λόγω π.χ. μείωσης του ΕΦΚ, η ποσότητα θα αυξηθεί πολύ λιγότερο και το κράτος θα χάσει λεφτά, ισχυρίζεται. Από την άλλη πλευρά, το κράτος θα μπορούσε να αναπληρώσει σημαντικό μέρος των απωλειών του σε έσοδα, αν περιόριζε δραστικά το λαθρεμπόριο καυσίμων. Οι εκτιμήσεις διαφέρουν αλλά οι ειδικοί δεν αποκλείουν λίγες ή πολλές εκατοντάδες εκατ. ευρώ.

Όμως, τα συμφέροντα φαίνεται πως είναι μεγάλα και πολλά. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα υπάρχει υπερπληθώρα πρατηρίων καυσίμων -πάνω από 5.000- σε σύγκριση με χώρες όπως η Σερβία. Μάλιστα, στην Ελλάδα, το μέσο πρατήριο πουλάει σχεδόν τρεις φορές λιγότερη βενζίνη σε σύγκριση με το σερβικό. Πώς τα βγάζει πέρα; Με διάφορους τρόπους. 

Η ιστορία με τα ναυτιλιακά καύσιμα συνεχίζεται. Κοινώς, τα καύσιμα φορτώνονται για να παραδοθούν σε πλοίο αλλά η παραλαβή είναι μικρή. Τα καύσιμα που δεν παραδόθηκαν, αποχρωματίζονται, αποθηκεύονται σε αδήλωτες δεξαμενές και εν συνεχεία πωλούνται στην αγορά ως ντίζελ κίνησης. Ο ΕΦΚ μπαίνει στη τσέπη τους. Οι ένοπλες δυνάμεις, τις οποίες ειδικοί θεωρούν πηγή παραβατικότητας στην αγορά καυσίμων, ούτε ελέγχονται ούτε θέλουν να βάλουν συστήματα εκροών-εισροών.  

Δυστυχώς, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει μια νέα κατάσταση. Μαζί με τις υψηλές τιμές στην αντλία που πλήττουν τους καταναλωτές και τις εταιρείες, υπάρχει το λαθρεμπόριο καυσίμων. Υψηλές τιμές και λαθρεμπόριο πάνε μαζί συχνά.