Οι αυξήσεις στους μισθούς φέρνουν αυτοματοποίηση

Η μεγάλη αύξηση των τιμών καταναλωτή σε ευρωπαϊκές χώρες και ακόμη περισσότερο στις ΗΠΑ έχει οδηγήσει σε αξιοσημείωτες αυξήσεις μισθών σε κάποιους κλάδους της οικονομίας -ιδίως εκείνους με έλλειψη εργατικών χεριών- και έχει εντείνει τις πιέσεις για αυξήσεις σε άλλους. Αυτό είναι λογικό, από τη στιγμή που οι εργαζόμενοι αισθάνονται πιεσμένοι από το υψηλότερο κόστος διαβίωσης και υπάρχει έλλειψη χεριών στην αγορά εργασίας, να ζητάνε αυξήσεις και συχνά να τις παίρνουν.

Από την άλλη πλευρά, αρκετοί θεωρούν ότι σημαντικές αυξήσεις μισθών θα έχουν μόνο βραχυπρόθεσμα κάποιο θετικό αποτέλεσμα στην αγοραστική δύναμη των εργαζομένων. Εν συνεχεία, σύμφωνα με τους ίδιους,  οι αυξήσεις θα εκθρέψουν πληθωριστικές προσδοκίες, οδηγώντας σε νέα αύξηση τιμών και διαιωνίζοντας ένα φαύλο κύκλο. Αντίθετα, το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο για όλους, αν οι αυξήσεις μισθών δικαιολογούνται από την άνοδο της παραγωγικότητας.

Αυτή η συζήτηση βασίζεται στην κλασική οικονομική θεωρία που θέλει το τρίπτυχο Εργασία, Κεφάλαιο και Γη να καθορίζουν την πορεία της οικονομίας. Όμως, στους τρεις παραδοσιακούς συντελεστές παραγωγής έχει προστεθεί ένας ακόμη. Η πληροφορία που είναι διαμοιράσιμη, δηλ. μπορεί να χρησιμοποιηθεί από πολλούς την ίδια στιγμή, π.χ. λογισμικό.

Ολοένα και περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες σήμερα ενσωματώνουν την πληροφορία στην παραγωγή τους, με αποτέλεσμα το μερίδιο της εργασίας στη διαμόρφωση της τιμής τους να βαίνει μειούμενο. Το λογισμικό μπορεί να αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο μέρος του κόστους παραγωγής ενός φυσικού προϊόντος απ’ ό,τι τα υπόλοιπα τμήματα. Όταν λοιπόν αυξάνονται οι μισθοί, είναι επόμενο να δημιουργούνται μεγαλύτερα κίνητρα σε μια επιχείρηση για να προχωρήσει σε κεφαλαιουχικές επενδύσεις που θα τονώσουν την παραγωγικότητά της, έστω κι αν υπάρχει μια χρονική υστέρηση.

Η αύξηση των επενδύσεων συχνά περιλαμβάνει την αυτοματοποίηση του συνόλου ή μέρους της παραγωγής της επιχείρησης, όπου αυτό είναι εφικτό. Ιδίως στη βιομηχανία. Αν μια μηχανή (ρομπότ) αντικαθιστά 3 ή 4 ή 6 εργάτες κατά μέσο όρο, όπως θέλουν κάποιες μελέτες, δεν είναι σαφές. Όμως, σίγουρα η αυτοματοποίηση οδηγεί σε μείωση της απασχόλησης, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Θεωρητικά, οι νέες τεχνολογίες μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες.  Στην πρώτη κατηγορία, εντάσσονται τεχνολογίες που συμπληρώνουν και αυξάνουν την παραγωγικότητα μερικών δεξιοτήτων. Εφαρμογές λογισμικού που αυξάνουν την παραγωγικότητα των έργων και απαιτούν τον συντονισμό μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές τοποθεσίες ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Στη δεύτερη κατηγορία, κατατάσσονται τεχνολογίες που αναλαμβάνουν έργα τα οποία έκαναν πριν εργαζόμενοι. Τα μηχανήματα που μπορούν να κάνουν διάφορες χειρωνακτικές εργασίες ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία.

Φυσικά, αυτή η τάση είναι πιο ευδιάκριτη στις ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγμένες χώρες, αλλά όχι τόσο σε άλλες όπως η Ελλάδα. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα έλθουν κι εδώ με κάποια καθυστέρηση. 

Επομένως, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση ενέχει τον κίνδυνο οι μεγάλες αυξήσεις μισθών σε ορισμένους κλάδους λόγω έξαρσης του πληθωρισμού να επιταχύνουν την αυτοματοποίηση της παραγωγής και αρκετών έργων που σήμερα φέρουν εις πέρας εργαζόμενοι.