Τα γεωπολιτικά του φυσικού αερίου και της πράσινης μετάβασης

Η διεθνής αγορά ήταν γεμάτη φυσικό αέριο και οι τιμές παρέμειναν χαμηλές το 2019, με τις νέες εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (NLG) να τίθενται σε λειτουργία στην Αμερική το 2019. Το υπερβάλλον καύσιμο λόγω της μειωμένης ζήτησης εξαιτίας των απαγορευτικών που μπήκαν μετά την εκδήλωση της πανδημίας του κορωνοϊού αποθηκεύθηκε στην Ευρώπη. Αυτό βοήθησε να αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι τον παρατεταμένο κρύο χειμώνα, μειώνοντας τα αποθέματα, χωρίς να το αισθανθούν στην τσέπη τους. Δεν συνέβη το ίδιο στην Ασία, όπου οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατακόρυφα. Πολλά φορτία με υγροποιημένο αέριο που προορίζονταν για την Ευρώπη διοχετεύθηκαν στην Ασία. 

Όμως, τον κρύο χειμώνα διαδέχθηκε ένα ζεστό καλοκαίρι, που σε συνδυασμό με την ανάκαμψη των οικονομιών οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης για ενέργεια και φυσικό αέριο ειδικότερα. Η ξηρασία σε διάφορα μέρη του πλανήτη, π.χ. Λατ. Αμερική, μείωσε επίσης  την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά, αυξάνοντας την εξάρτηση από το φυσικό αέριο. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η παραγωγή φυσικού αερίου σε χώρες όπως η Βρετανία και η Ολλανδία εμφάνισε κάμψη ενώ οι εισαγωγές φορτίων LNG μειώθηκαν στην ΕΕ όπως και η παραγωγή ενέργειας από τα αιολικά πάρκα σε κάποιες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. 

Το συνδυαστικό αποτέλεσμα ήταν η κατακόρυφη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου, με τον χειμώνα στο Βόρειο Ημισφαίριο να πλησιάζει και τις προβλέψεις να μιλούν για κρύο χειμώνα. Η ρωσική Gazprom, η οποία είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της ΕΕ, τίμησε μεν τα συμβόλαια προμήθειας αγωγού που είχε υπογράψει αλλά δεν επενέβη, προμηθεύοντας με περισσότερο αέριο τη spot αγορά όπως μερικοί αναλυτές περίμεναν. Ίσως γιατί ήθελε να πιέσει για τον αγωγό Nord Stream 2, που θα προμηθεύει με φυσικό αέριο τη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Ουκρανία.    

Κι ερχόμαστε στη χθεσινή ηχηρή παρέμβαση του προέδρου Πούτιν, ο οποίος θεώρησε ότι τώρα ήταν η κατάλληλη στιγμή για να προμηθεύσει η Gazprom με περισσότερο φυσικό αέριο την αγορά, ώστε να σταθεροποιηθούν οι τιμές. Είναι πιθανόν, αφενός, μια προσπάθεια βελτίωσης της δημόσιας εικόνας του ιδίου και της Gazprom με το αζημίωτο φυσικά καθώς θα βγάλει καλά κέρδη και αφετέρου, μια υπενθύμιση των δυνατοτήτων που προσφέρει ο Nord Stream 2. Από την άλλη πλευρά, δεν ξέρουμε πόσο επιπλέον φυσικό αέριο η ρωσική εταιρεία μπορεί να προμηθεύσει στην αγορά. 

Όμως, για αρκετούς αναλυτές, η Ρωσία θα είναι ίσως ο μεγαλύτερος χαμένος από τις αλλαγές που έρχονται στο παγκόσμιο σύστημα ενέργειας, λόγω των νέων τεχνολογιών και της κλιματικής αλλαγής. Υπενθυμίζουμε ότι η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ορυκτών καυσίμων στον κόσμο, με τα κρατικά έσοδα, την απασχόληση και τη θέση της στη διεθνή σκηνή να εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από αυτά. Όμως, η Ρωσία δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένη για τη μετάβαση στις ΑΠΕ και γενικότερα καθαρή ενέργεια, αν και διαθέτει πυρηνικά εργοστάσια. Μερικοί παραλληλίζουν τη θέση της με εκείνη της KODAK, που έκανε το στρατηγικό λάθος το 2003 να μην κατανοήσει τη σημασία της ψηφιακής φωτογραφίας και να επιμείνει στο φωτογραφικό φιλμ, με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσει 9 χρόνια αργότερα.  

Από την άλλη πλευρά, η Κίνα εμφανίζεται να είναι η μεγάλη κερδισμένη από το νέο παγκόσμιο σύστημα ενέργειας. Η Κίνα εισάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή και επομένως η πράσινη μετάβαση μειώνει την εξάρτησή της από αυτές. Επιπλέον, της επιτρέπει να καθαρίσει την ατμόσφαιρα των πόλεών της και των ποταμών της. Κι όλα αυτά ενώ έχει κυρίαρχη θέση στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα για μέταλλα που χρησιμοποιούνται στις μπαταρίες και την κατασκευή πυρηνικών σταθμών.

Στους κερδισμένους της νέας εποχής εκτιμάται πως θα είναι η Ευρώπη καθώς θα μειώσει την εξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα που βασικά εισάγει από το εξωτερικό. Επίσης, κάποιες ευρωπαϊκές  χώρες θα μπορέσουν να εξάγουν καθαρή ενέργεια από ΑΠΕ και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Από την άλλη πλευρά, θα εισάγει πρώτες ύλες για τη νέα ενέργεια όπως μέταλλα. 

Το μεγάλο ερώτημα είναι οι ΗΠΑ, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου, φυσικού αερίου και κάρβουνου στον κόσμο. Οι αναλυτές θεωρούν ότι θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν φυσικό αέριο μέχρι τα μέσα του αιώνα καθώς έχουν μεγάλη εσωτερική αγορά και υποδομές. Στα πλεονεκτήματα των ΗΠΑ θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια που βρίσκονται στην αιχμή των τεχνολογικών ανακαλύψεων και τις αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.λπ. 

Ιδωμεν.