Δεν πρέπει να έχουμε ψευδαισθήσεις

Η περίπτωση της Ελλάδας δεν είναι η εξαίρεση. Το κόστος δανεισμού των κρατών είναι χαμηλό σήμερα, παρά το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος τους συνεχίζει να ανεβαίνει. Η απόδοση του 10ετούς ελληνικού κρατικού ομολόγου μειώθηκε στο 0,56% έναντι 0,63% στο τέλος του 2020. Για λόγους σύγκρισης, η απόδοση του 10ετούς ιταλικού παρέμεινε αμετάβλητη στο 0,55% και του πορτογαλικού ομολόγου υποχώρησε στο 0,11% από 0,19% στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς.

Όταν κοιτάζει κάποιος όλα αυτά, αναρωτιέται αν οι αγορές αναγνωρίζουν πλέον πως υπάρχει δημοσιονομικός κίνδυνος ή τα ασφάλιστρα κινδύνου που ενσωματώνονταν στις αποδόσεις των ομολόγων είναι κατάλοιπα μιας άλλης εποχής.

Πριν από λίγο καιρό, το IIF (The Institute for International Finance) ξεκίνησε μια έρευνα για τον δημοσιονομικό χώρο που έχει κάθε χώρα, εξετάζοντας πόσο επιπλέον μπορεί να αυξηθεί το χρέος σε περίπτωση δυσμενών μελλοντικών εξελίξεων. Το IIF όρισε τον δημοσιονομικό χώρο με κριτήριο «την πρόσβαση στις αγορές». H Fed αγόρασε πέρυσι περίπου τις μισές εκδόσεις χρέους των ΗΠΑ και οι αγορές το υπόλοιπο, σε αντίθεση με την ΕΚΤ που απορρόφησε το σύνολο των εκδόσεων κάποιων χωρών της ευρωπεριφέρειας. Κοιτάζοντας τις ροές από μη κατοίκους στα ομόλογα διαφόρων χωρών, το IIF έδειξε πως οι ξένοι επενδυτές έσπευσαν πέρυσι να αγοράσουν τα ομόλογα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας παρά τις αρνητικές αποδόσεις. Από την άλλη πλευρά, καταγράφηκαν σημαντικές εκροές στα ομόλογα της Ελλάδος και της Ιταλίας καθώς προχώρησαν οι ξένοι επενδυτές σε πωλήσεις.

Οι αναλυτές του IIF θεωρούν τις ξένες εκροές ως δείκτη της ζήτησης από ιδιώτες για κρατικά ομόλογα και συμπεραίνουν ότι οι αγορές ίσως δεν συμμερίζονται την άποψη πως η Ελλάδα και η Ιταλία έχουν δημοσιονομικό χώρο. Επιπλέον, διαπίστωσαν πως υπάρχει ξεκάθαρη συσχέτιση των αποδόσεων των ομολόγων και των επιπέδων δημόσιου χρέους. Μάλιστα, η Ελλάδα και η Ιταλία δεν προσφέρουν μόνο υψηλότερες αποδόσεις στα ομόλογά τους. Οι δύο χώρες έχουν επίσης ισχυρότερη συσχέτιση σήμερα μεταξύ αποδόσεων και χρέους σε σύγκριση με το 2012, όταν ο τότε πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι είχε εκστομίσει την περίφημη φράση «(η ΕΚΤ θα κάνει) οτιδήποτε κι αν χρειασθεί για να κρατήσει το ευρώ».     

Αυτά είναι στοιχεία που έρχονται να επιβεβαιώσουν την άποψη ότι η Ελλάδα και η Ιταλία είναι οι πιο ευάλωτες χώρες στην ευρωζώνη από μια ενδεχόμενη αναταραχή ή κάτι άλλο στις αγορές, που θα οδηγούσε σε αύξηση των επιτοκίων. Κι όπως είχαμε γράψει πριν από καιρό, θα ήταν λάθος να πιστεύουμε ότι δεν θα επηρεαστούμε ή θα επηρεαστούμε λίγο, επειδή οι δημοσιονομικές ανάγκες εκτιμάται πως δεν θα είναι υψηλές τα επόμενα χρόνια, το χρέος έχει διευθετηθεί και υπάρχει απόθεμα ρευστότητας ύψους 30 δισ. ευρώ και πλέον.

Ιδιαίτερα γεγονότα όπως η πανδημία, οι πυρκαγιές κ.λπ. μπορούν εύκολα να αλλάξουν τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων στις αγορές για το αξιόχρεο διαφόρων υπερχρεωμένων χωρών.