Μήπως το Αφγανιστάν είναι ευκαιρία για την Ελλάδα;

Πριν από λίγους μήνες, ο ελληνοαμερικανικής καταγωγής πολιτειακός γερουσιαστής της πολιτείας της Μασαχουσέτης Τζον Βέλτις μας είχε αναφέρει ένα περιστατικό που βίωσε στη τελευταία αποστολή του στο Αφγανιστάν πριν από τρία-τέσσερα χρόνια.

Ο κ. Βέλτις είχε αναφέρει ότι το στρατόπεδό τους ήταν κοντά σε ένα παλιό κτίσμα που έμοιαζε με φρούριο και ήταν περίεργοι να μάθουν περί τίνος πρόκειται. Μια μέρα που ήταν μαζί με άλλους αμερικανούς στρατιώτες και τους Αφγανούς διερμηνείς τους έπιασαν κουβέντα με Αφγανούς πολίτες, ξεκινώντας από το κτίσμα. Στη συνέχεια, οι πολίτες άρχισαν να ρωτάνε τους αμερικανούς στρατιώτες για την καταγωγή τους καθώς ήξεραν ότι οι ΗΠΑ είναι ένα χωνευτήρι.

Ξεκίνησαν λοιπόν οι συμπατριώτες του να αναφέρουν την καταγωγή τους με άλλους να λένε από την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Πολωνία κ.τλ. με τους διερμηνείς να μεταφράζουν και τους Αφγανούς να παραμένουν ανέκφραστοι. Όταν ήλθε η δική του σειρά και τους είπε πως ήταν από την Ελλάδα, «ξαφνικά, τα μάτια των Αφγανών φωτίστηκαν και άρχισαν να μιλάνε μεταξύ τους» με φανερά θετική διάθεση. Ο ίδιος εξεπλάγην και τους ρώτησε αν γνώριζαν την Ελλάδα για να λάβει την απάντηση πως ασφαλώς την ήξεραν και άρχισαν να αναφέρονται στο Σωκράτη, Μέγα Αλέξανδρο κ.τλ.

Γιατί κάναμε αυτή την εισαγωγή στο σημερινό άρθρο; Μιλώντας χθες με ένα ξένο, μεσανατολίτικης καταγωγής πολιτικό επιστήμονα μας ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει πολύ καλή εικόνα (λόγω των αρχαίων προγόνων) στο Αφγανιστάν και θα μπορούσε να την εκμεταλλευτεί αν σταθεροποιηθεί η πολιτική κατάσταση εκεί.

Οι Ταλιμπάν, ανέφερε, είναι ένα συντηρητικό σουνιτικό μουσουλμανικό κίνημα αλλά δεν είναι τρομοκρατικό, ούτε χαρακτηρίζεται έτσι από τις ΗΠΑ ή κάποια άλλη Δυτική χώρα.  Ο ίδιος περιμένει ότι οι συνομιλίες που διεξήχθησαν επί τρία χρόνια στο Κατάρ έχουν οδηγήσει σε επιμέρους συμφωνίες και οι Ταλιμπάν θα είναι πολύ πιο μετριοπαθείς σε σχέση με την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης τους.

Ο ίδιος αναμένει μεν πως θα υπάρξει ένα κύμα μετανάστευσης προς την Δύση αλλά θα είναι πολύ μικρότερο από τα 4 εκατομμύρια Αφγανών που προβλέπουν πολλοί. Επίσης, αντίθετα απ’ ότι πολλοί αναλυτές εκτιμούν, ο ίδιος θεωρεί ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να αποτρέψει ένα τέτοιο κύμα και ήδη το κάνει. «Έχοντας προβλέψει εγκαίρως την πτώση της κυβέρνησης και την άνοδο των Ταλιμπάν στην  εξουσία, η Τουρκία έχει χτίσει τείχος, όχι φράχτη, στα σύνορα με το Ιράν από το οποίο μπορούν να μπουν Αφγανοί στη Τουρκία,» συμπλήρωσε.

Γιατί;  Η Τουρκία φιλοξενεί ήδη κάπου 5 εκατ. πρόσφυγες και μετανάστες. Αν έλθουν πολλοί ακόμη από το Αφγανιστάν μέσω Ιράν είναι πιθανόν να υπάρξουν αντιδράσεις από τον κόσμο που τα αντιπολιτευόμενα κόμματα θα σπεύδουν να εκμεταλλευτούν. Με τις προεδρικές εκλογές να είναι προγραμματισμένες για το 2023, ο πρόεδρος Ερντογάν δεν θα ήθελε να δει να γίνεται κάτι τέτοιο. 

Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το βασικό αφήγημα που θέλει την γείτονα να ευνοεί το μεταναστευτικό ρεύμα για να εργαλειοποιήσει τους Αφγανούς μετανάστες.  Προφανώς, θα επιχειρήσει να το κάνει για όσους τελικά μπουν στη γείτονα, όμως το πολιτικό κόστος έχει μεγαλύτερη βαρύτητα σ’ αυτή τη συγκυρία. 

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία σπεύδει ήδη να εκμεταλλευτεί τις προνομιακές σχέσεις που έχει με το Πακιστάν και το Κατάρ για να δημιουργήσει στενές σχέσεις με τους Ταλιμπάν. Κάτι τέτοιο θα της επιτρέψει αφενός να φανεί χρήσιμη στη Δύση, αποσπώντας χρηματικά και μη ανταλλάγματα, και αφετέρου να δώσει την ευκαιρία σε τουρκικές επιχειρήσεις να αναπτυχθούν στο Αφγανιστάν. Δεν αποκλείεται μάλιστα το τελευταίο να συμμετάσχει σε μια ένωση 7 κρατών της ευρύτερης περιοχής με τουρκόφωνους πληθυσμούς. 

Η Ελλάδα δεν έχει ασφαλώς τα ίδια περιθώρια κινήσεων. Αφενός γιατί έχει μια υπερχρεωμένη οικονομία με χαμηλούς προς μέτριους ρυθμούς ανάπτυξης επί δεκαετίες και αφετέρου γιατί δεν έχει μεγάλες επιχειρήσεις που θα επένδυαν σε χώρες όπως το Αφγανιστάν. Όπως μας υπενθύμισε ο μεσανατολίτικης καταγωγής αναλυτής, οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες έπαιζαν κάποτε καθοριστικό ρόλο, π.χ. στη Μέση Ανατολή. Όμως, σήμερα, έχουν εκτοπισθεί από τις τουρκικές που έχουν ισχυρές κρατικές πλάτες. Όμως, η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει κάποια πράγματα στο οικονομικό πεδίο στο Αφγανιστάν με δεδομένη την καλή εικόνα που έχουν γι’ αυτή οι Αφγανοί αν κινείτο γρήγορα και μεθοδικά.       

Αν έχει δίκιο, ίσως η Τουρκία αποτελέσει το μεγαλύτερο εμπόδιο στο μεταναστευτικό ρεύμα των Αφγανών προς τη Δύση. Ιδωμεν.