Οι κύκλοι του Κοντράτιεφ φέρνουν πυρετό

Πυρετό δεν ανεβάζουν μόνο όσοι ασθενούν από κορωνοϊό στην εποχή μας.

Είναι πιθανόν άγνωστο στη χώρα μας, αλλά οι τιμές των αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν για 9ο συνεχόμενο μήνα τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με ένα δείκτη μέτρησης των Ηνωμένων Εθνών. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε διάρκεια ανοδικό κύμα από το 2008, καθώς οι τιμές όλων σχεδόν των αγροτικών προϊόντων αυξήθηκαν, με αποτέλεσμα ο δείκτης να καταγράψει νέο υψηλό 6 ετών. Οι μαζικές αγορές αγροτικών προϊόντων από την Κίνα έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην ανοδική πορεία των τιμών μαζί με τον άσχημο καιρό που απειλεί καλλιέργειες. Αυτές οι αυξήσεις έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στα ράφια των σουπερμάρκετ. Είναι λοιπόν επόμενο να εντείνουν τον προβληματισμό για τις κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες που μπορεί να έχουν σε αναδυόμενες οικονομίες με βάση την εμπειρία του παρελθόντος, π.χ. Αραβική Άνοιξη. 

Όμως, κάτι ανάλογο παρατηρείται επίσης στις τιμές βασικών εμπορευμάτων όπως τα βιομηχανικά μέταλλα. Κι εδώ υπάρχει προβληματισμός καθώς οι τιμές τους τείνουν να πηγαίνουν προς μια κατεύθυνση, πάνω ή κάτω, επί μεγάλο χρονικό διάστημα που ξεπερνά τη δεκαετία. Εδώ ακριβώς υπεισέρχεται ο επαναστάτης  κομμουνιστής οικονομολόγος Κονσταντίν Κοντράτιεφ, που αναγνώρισε τους μεγάλους κύκλους και τα κύματα εντός αυτών στην οικονομία και το πλήρωσε με τη ζωή του στα γκουλάγκ επί Στάλιν.

Οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων φαίνεται πως ακολουθούν τέτοια κύματα αλλά το ίδιο συμβαίνει με τα χρηματιστήρια, που μάλιστα επικαλύπτουν τους κύκλους Κοντράτιεφ. Μάλιστα, οι καλές περίοδοι των μετοχών συνήθως συμπίπτουν με πτωτικές περιόδους για τα εμπορεύματα, όπως δηλαδή συνέβη την τελευταία δεκαετία. Το ακριβώς αντίθετο είχε συμβεί τη δεκαετία του 1970. Όπως είναι φυσικό, αυτή η συζήτηση παραπέμπει στο θέμα του πληθωρισμού. Η κατάσταση στην αγορά εργασίας, όπου πολύς κόσμος δεν εργάζεται, είναι το ισχυρότερο επιχείρημα εκείνων που δεν βλέπουν αναζωπύρωση των πληθωριστικών πιέσεων.

Το επιχείρημα στις ΗΠΑ είναι αφοπλιστικό καθώς λένε πως δεν είχαν πληθωρισμό με την ανεργία στο 3,5%, θα έχουν τώρα που η ανεργία κυμαίνεται σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα; Προς την ίδια κατεύθυνση δείχνουν κι εκείνοι που χρησιμοποιούν το επιχείρημα της τεχνολογίας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το θέμα της σύγκρισης της περσινής χρονιάς με τη φετινή και ήδη αποτυπώνεται στις τιμές του πετρελαίου ή άλλων προϊόντων που πωλούνταν πέρυσι σε χαμηλότερες τιμές, λόγω προσωρινά μειωμένου ΦΠΑ, π.χ. Γερμανία.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Fed Τζέρομ Πάουελ, την προηγούμενη εβδομάδα, υπάρχουν πολλοί νέοι που μπαίνουν αυτή την περίοδο στην αγορά εργασίας, χωρίς να έχουν γνωρίσει τον πληθωρισμό. Αυτό δεν ισχύει για τους υπολοίπους. Απλά, ακούγεται λίγο παράξενο να προσπαθούν οι κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τον πληθωρισμό και όταν ο τελευταίος παίρνει τελικά την ανηφόρα, να αρχίζουν οι ανησυχίες.

Όμως, οι κύκλοι και τα κύματα εντός αυτών που πρώτος διέγνωσε ο Κοντράτιεφ μας υπενθυμίζουν ότι η αδράνεια είναι χαρακτηριστικό των μεγάλων κύκλων και κυμάτων στα οικονομικά μεγέθη του καπιταλισμού. Η «δημιουργική καταστροφή» του Αυστριακού οικονομολόγου Σουμπέτερ ίσως δεν υπήρχε, χωρίς τη δουλειά του Κοντράτιεφ.