Ο μεγάλος ελληνικός μύθος 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει σοβαρό έλλειμμα ενημέρωσης στη πατρίδα μας για διάφορα πράγματα. Αν δεν υπήρχε ίσως να μην είχαμε χρεοκοπήσει το 2012 όπως πρακτικά έγινε. 

Θυμίζουμε ότι όλη σχεδόν η Ελλάδα παρέλυσε και βγήκε στους δρόμους στις αρχές του νέου αιώνα για να μην προχωρήσει η μεταρρύθμιση Γιαννίτση στο ασφαλιστικό. Αρκετοί πιστεύουν ότι η χώρα ίσως δεν είχε φτάσει στη χρεοκοπία ή τουλάχιστον σε τόσο δυσχερή θέση, αν ο κόσμος είχε ενημερωθεί και υλοποιείτο εκείνη η μεταρρύθμιση καθώς θα εξοικονομούσε δεκάδες δισ. ευρώ, που επιβάρυναν τελικά το δημόσιο χρέος.

Ομως, ας έλθουμε στο σήμερα και στο θέμα μας. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει κάποιον να λέει: «Εγώ πλήρωσα για τη σύνταξή μου», υπονοώντας ότι πλήρωνε ασφαλιστικές εισφορές για 30 ή 40 χρόνια ή κάποιο άλλο χρονικό διάστημα. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει. Κι αυτό γιατί στα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα, όπως το δικό μας, οι εισφορές των νυν εργαζομένων χρηματοδοτούν τις τωρινές συντάξεις και όχι τις μελλοντικές δικές τους.

Το πρόβλημα που προκαλεί το δημογραφικό ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό. Στις αρχές του 1990, σε κάθε συνταξιούχο αντιστοιχούσαν πάνω από 2 ασφαλισμένοι. Το 2001, η αναλογία ήταν ένας συνταξιούχος για 1,8 εργαζομένους. Σήμερα, έχουμε κάπου 2,5 εκατ. συνταξιούχους και 3,9 εκατ. εργαζομένους που τους πληρώνουν τις συντάξεις, δηλ. ένας συνταξιούχος για 1,2 εργαζομένους, και τα χρήματα δεν φτάνουν. Γι’ αυτό ο κρατικός προϋπολογισμός, δηλ. οι φορολογούμενοι, που είναι ως επί το πλείστον και εργαζόμενοι, επιδοτεί τις συντάξεις με κάπου 10% του ΑΕΠ. Το μεγαλύτερο στην ΕΕ.

Έχει υπολογισθεί ότι θα έπρεπε να αντιστοιχούν 4 εργαζόμενοι σε κάθε συνταξιούχο για να επαρκούν οι ασφαλιστικές εισφορές για τις συντάξεις. Αντίθετα, στα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα, οι εισφορές των εργαζομένων επενδύονται για να χρηματοδοτήσουν τις δικές τους μελλοντικές συντάξεις. Σε τέτοια συστήματα, πράγματι κάποιος πληρώνει για τη σύνταξή του.

Στην Ελλάδα όμως δεν έχουμε ακόμη ένα τέτοιο σύστημα σε ανάπτυξη. Η κυβέρνηση θέλει να εισαγάγει ένα νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης με τον ατομικό «κουμπαρά» από τις αρχές του 2022 για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας υπό καθεστώς κρατικής εποπτείας κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Στη Δυτική Ευρώπη, κεφαλαιοποιητικά συστήματα έχουν σχεδόν όλες οι χώρες (το σχεδόν εκφράζει την αδυναμία της στήλης να γνωρίζει για όλες). Στη Σουηδία υπάρχει τα τελευταία 15-20 χρόνια όπως πληροφορηθήκαμε. Στην Ολλανδία, το 90% και πλέον των εργαζομένων ασφαλίζονται σε επαγγελματικά ταμεία που λειτουργούν με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και πάει λέγοντας.

Όμως, το σημερινό θέμα της στήλης δεν είναι τα προτερήματα και τα μειονεκτήματα του διανεμητικού ή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος. Το θέμα είναι ότι πολύς κόσμος πιστεύει σε πράγματα που δεν ισχύουν, λόγω έλλειψης επαρκούς ενημέρωσης. Το «πλήρωσα για τη σύνταξή μου» είναι ένας τέτοιος μύθος. Κι αυτό βαρύνει όλους. Τόσο τους ιθύνοντες όσο και τον Τύπο.