Ενός κακού, μύρια έπονται

Τις περισσότερες φορές, οι άνθρωποι κοιτάνε τα δένδρα και χάνουν το δάσος. Δυστυχώς, οι Έλληνες ανήκουμε, ως επί το πλείστον, σ’ αυτή την κατηγορία. 

Επί πολλά χρόνια, προτιμούσαμε να τρώμε τα λεφτά -δανεικά και μη- σε καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες, πολλά εκ των οποίων εισάγαμε, ενώ κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να διώξουμε τις άμεσες ξένες επενδύσεις και να βάλουμε εμπόδια στις εγχώριες. Την ίδια περίοδο, η γείτονα και ιστορική αντίπαλός μας Τουρκία έφτιαχνε εργοστάσια και υποδομές και επένδυε στην ανάπτυξη της εθνικής αμυντικής βιομηχανίας της.

Σήμερα, η Τουρκία είναι η 17η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και μέλος του G20. Παράλληλα, μπορεί να παράγει τανκς, ελικόπτερα, κορβέτες και τα UAV Μπαϊρακτάρ-2, που έχουν γίνει ευρέως γνωστά για τις επιδόσεις τους στη Λιβύη, στο Ιράκ και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Στο βιβλίο του 2009, «Τα επόμενα 100 χρόνια», ο ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης Stratfor και γεωπολιτικός αναλυτής George Friedman προβλέπει ότι τις δεκαετίες του 2020 και του 2030, τρεις νέες κύριες δυνάμεις θα αναδυθούν στην Ευρασία. Η Τουρκία, η Πολωνία και η Ιαπωνία. Καθεμία από αυτές θα προσπαθήσει να δημιουργήσει σφαίρες επιρροής γύρω της. 

Η τουρκική σφαίρα επιρροής θα επεκταθεί στον Αραβικό κόσμο και στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, σύμφωνα με τον ίδιο. Είναι κάτι που ήδη συμβαίνει με το Κατάρ, τη Συρία, το Σουδάν, το Αζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν. Το Ισραήλ θα είναι η μοναδική χώρα της περιοχής που θα είναι ισχυρή και θα παραμείνει εκτός της σφαίρας επιρροής της Τουρκίας. Όμως, κι αυτό θα έλθει σε κάποιου είδους συμβιβασμό με την Τουρκία, λόγω της στρατιωτικής και πολιτικής ισχύος της γείτονος, σύμφωνα με τον Friedman.

Όσον αφορά τα προβλήματα -εσωτερική συνοχή, πολιτική και οικονομία- που αντιμετωπίζει  η Τουρκία, ο γνωστός γεωπολιτικός αναλυτής είναι σαφής. Η αποσταθεροποίηση οδηγεί συχνά αλλά όχι πάντοτε σε πτώση μια χώρα, όμως χαρακτηρίζει την πορεία όλων των μεγάλων δυνάμεων ιστορικά. Το πραξικόπημα του 2016 εναντίον του Ερντογάν, οι διώξεις των αντιφρονούντων, η μεγάλη υποτίμηση της λίρας κ.λπ. αποτελούν μέρος αυτής της διαδικασίας, σύμφωνα μ’ αυτή τη συλλογιστική.         

Φυσικά, πολλές γεωπολιτικές προβλέψεις πέφτουν έξω και μακάρι το ίδιο να συμβεί κι εδώ. Η Ελλάδα, ως γειτονική γεωγραφικά χώρα, επηρεάζεται άμεσα από τα αυτοκρατορικά σχέδια του Ερντογάν. Παράλληλα, η συγκυρία τη βρίσκει στριμωγμένη μετά από μια 10ετία οικονομικής κρίσης ενώ έχει παραδοσιακό έλλειμμα στρατηγικής σε διάφορα επίπεδα.  

Η εξάπλωση της πανδημίας, που βαθαίνει τη φετινή ύφεση και διευρύνει το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού, επιδεινώνει τη θέση της. Ακόμη κι αν η οικονομία ανακάμψει με ρυθμό 5,5%-7% το 2021, μετά από μια πτώση 8%-10% φέτος, η Ελλάδα θα χάσει έδαφος έναντι της Τουρκίας, που εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί κατά 3,5%-5,5% φέτος και θα ανακάμψει κατά 5,5% το 2021. Σε αντίθεση με το τουρκικό δημόσιο χρέος που φθάνει το 33% του ΑΕΠ, το ελληνικό πλησιάζει το 200% και βρίσκεται ως επί το πλείστον σε ξένα χέρια.

Δεν θα υπεισέλθουμε καθόλου σε άλλες συγκρίσεις, π.χ. άλλων οικονομικών μεγεθών ή στρατιωτικών δυνάμεων. Αν όμως η Ελλάδα δεν φροντίσει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει προγράμματα αναδιάρθρωσης και εξοπλισμού των ενόπλων δυνάμεων που να συμβαδίζουν με την οικονομική ανάπτυξη και τον περιορισμό της σφαίρας επιρροής της Τουρκίας, θα βρεθεί  προ δυσάρεστων εξελίξεων.

Όπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα στο παρελθόν, δεν μπορεί να δαπανώνται πάνω από 3 δισ. ευρώ για την Εθνική Άμυνα και να πηγαίνουν μόνο 500-600 εκατ. ευρώ ετησίως για εξοπλισμούς. Ούτε φυσικά να έχει η Ελλάδα περισσότερους ταξίαρχους από τον αμερικανικό στρατό ή όπως λένε οι Αμερικανοί, «τόσο πολλούς αρχηγούς και καθόλου Ινδιάνους» (too many chiefs and no Indians).  

Φυσικά, κάτι τέτοιο περιλαμβάνει αναθεώρηση κάποιων απόψεων και αντιστροφή κάποιων πράξεων, που έχουν πολιτικό κόστος.