Η χαρά των φοροφυγάδων

Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΑΑΔΕ για τα δηλωθέντα εισοδήματα του 2018 δεν εκπλήσσουν. Για μια ακόμη χρονιά, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δηλώνουν τη μερίδα του λέοντος και οι υπόλοιποι, είτε συγκριτικά λιγότερα είτε ψίχουλα. Δεν είναι τυχαίο ότι το 52% των μισθωτών δηλώνει εισόδημα έως 10 χιλ. ευρώ έναντι 96% (!) περίπου των αγροτών και 75% των φορολογούμενων με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Το αντίστοιχο ποσοστό για εισόδημα από ενοίκια ανέρχεται στο 91%.

Μάλιστα, οι μισθωτοί και οι έχοντες εισόδημα από ενοίκια εμφάνισαν μεγαλύτερο εισόδημα το 2018 έναντι του 2017, σε αντίθεση με τους αγρότες και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Προφανώς, η φοροδιαφυγή είναι τόσο μεγάλη ώστε το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν εισόδημα άνω των 20 χιλ. δολαρίων να είναι μικρή μειοψηφία στο σύνολο και η μεσαία τάξη στην Ελλάδα να προσδιορίζεται από το μέσο εισόδημα των 12 χιλ. ευρώ περίπου.  

Εχει γραφτεί πολλές φορές ότι η μείωση των φορολογικών συντελεστών θα μειώσει το κίνητρο για φοροδιαφυγή. Αυτό είναι σωστό επιχείρημα. Όμως, δεν μπορεί να διαφύγει της προσοχή μας ότι οι φορολογούμενοι από τους ίδιους κλάδους δήλωναν χαμηλά έως μηδαμινά εισοδήματα κι όταν οι συντελεστές ήταν πολύ χαμηλότεροι. Κοινώς, η στοχευμένη μείωση των φορολογικών συντελεστών είναι πιο πιθανό να φέρει περισσότερα έσοδα από ενδεχόμενη επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης παρά τη μείωση της φοροδιαφυγής λόγω κινήτρων.

Κάποιοι άλλοι επιχειρηματολογούν ότι η ανταποδοτικότητα των φόρων στην Ελλάδα είναι χαμηλή και επομένως υπάρχει ισχυρό κίνητρο για φοροδιαφυγή. Πράγματι, ένα σημαντικό μέρος των φόρων πηγαίνει σε αμφιβόλου αποτελεσματικότητας κρατικές δαπάνες, π.χ. αναίτιες προσλήψεις στο δημόσιο, αχρείαστα δημόσια έργα κ.λπ., που δεν προσφέρουν στην οικονομία και την κοινωνία αλλά αβγατίζουν τις ψήφους των πολιτικών και του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος. Επομένως, η ανταποδοτικότητα φαντάζει περισσότερο ως δικαιολογία για φοροδιαφυγή παρά για οτιδήποτε άλλο, αν και έχει βάση ως επιχείρημα στην Ελλάδα.

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή σε πολυπληθείς οργανωμένες ομάδες του πληθυσμού, που έχουν πολλές ψήφους. Οι πολιτικοί γνωρίζουν καλά ποιες είναι οι ομάδες και δεν θέλουν να γίνουν δυσάρεστοι παρά τις διακηρύξεις για καταπολέμησή της. 

Αυτό δεν έχει διαφύγει της προσοχής των υπηρεσιακών υπαλλήλων και δεν είναι άσχετο με τις χρόνιες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην υλοποίηση πρότζεκτ καταπολέμησης της φοροδιαφυγής όπως η σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα κεντρικά σέρβερ της Γεν. Γραμματείας  Πληροφοριακών Συστημάτων,  τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, βιβλία κ.λπ.

Φυσικά, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου της φοροδιαφυγής είναι η μεγιστοποίηση της χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής, π.χ. κάρτας, με αντίστοιχη μείωση των μετρητών. Κι εδώ οι αντιστάσεις είναι μεγάλες από όσους θίγονται ενώ ανέλπιστος σύμμαχός τους είναι η ΕΚΤ. Η τελευταία, λόγω προφανώς της γερμανικής επιρροής, αντιτίθεται στη δραστική μείωση του ανώτατου ορίου αγορών με μετρητά.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το πιο πιθανό είναι η συνέχιση της ίδιας τάσης που παρατηρήθηκε στα δηλωθέντα εισοδήματα του 2018 και τα επόμενα χρόνια, με τους έξυπνους να φοροδιαφεύγουν και τους χαζούς να πληρώνουν είτε γιατί δεν μπορούν είτε γιατί δεν θέλουν.