Δεν έχουμε δει τα χειρότερα στην οικονομία

Ένας κυβερνητικός αξιωματούχος χαρακτήρισε την στήλη «Μαύρο Άγγελο» την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή την αρθρογραφία της τον τελευταίο ενάμιση μήνα περίπου και τις αναφορές σε θέματα αιχμής της ελληνικής οικονομίας. Για τον ίδιο, όπως κι άλλους, η κατάσταση είναι συγκριτικά καλύτερη και θα πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο.

Τι εννοούσε ο ποιητής; Ναι, η ελληνική οικονομία θα εμφανίσει ύφεση το 2020 και το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ξεχειλώσει αλλά τα νούμερα θα είναι καλύτερα από τον μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι μεν αγκάθι αλλά πάντοτε συνιστούσαν πρόβλημα. Επιπλέον, η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική χώρα που βλέπει τις νέες μολύνσεις από τον κορωνοϊό να αυξάνονται ενώ τα έχει πάει καλύτερα από τις περισσότερες στην ΕΕ στη διαχείριση της πανδημίας μέχρι στιγμής.

Αναφερθήκαμε στις αισιόδοξες παρατηρήσεις του αφενός γιατί θεωρούμε πως έχουν βάση σε σημαντικό βαθμό και αφετέρου γιατί δεν είναι πρόθεσή μας να αντιπολιτευθούμε ή συμπολιτευθούμε με κανένα. Όμως, δυστυχώς, η αφετηρία της ελληνικής οικονομίας είναι χειρότερη σε σχέση με των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης.

Η χώρα έχει χάσει πάνω από το 20% του ΑΕΠ την περίοδο 2008-2019 παρά την αδύναμη σωρευτική ανάκαμψη της περιόδου 2017-2019.Έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ, οξύ δημογραφικό πρόβλημα και το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ  στην ΕΕ. Ακόμη, τα δημόσια οικονομικά της παρουσιάζουν σαφή επιδείνωση λόγω της μεγάλης ύφεσης που έχουν προκαλέσει τα μέτρα για τον έλεγχο της πανδημίας.

Είναι αλήθεια πως το δημόσιο χρέος έχει διακανονισθεί σε βάθος χρόνου και οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ μέσω του έκτακτου προγράμματος (PEPP) για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε συνδυασμό με το υψηλό μαξιλάρι ρευστότητας επιτρέπουν την πολυτέλεια ενός πιο άνετου σχεδιασμού.Όμως,  το αρχικά δυσμενές σενάριο συρρίκνωσης της οικονομίας κατά 8%-10% το 2020 φαίνεται να είναι πλέον το βασικό σενάριο καθώς το δεύτερο κύμα της πανδημίας είναι ήδη ορατό καθώς μεγάλο μέρος του κόσμου δεν τηρεί τα μέτρα. Επιπλέον, το πρωτογενές έλλειμμα αναμένεται να ξεπεράσει το 5% του ΑΕΠ φέτος έναντι αρχικού σχεδιασμού για 2,5%-3,5%. Αυτά σημαίνουν εκτόξευση του δημοσίου χρέους πάνω από το 190% του ΑΕΠ φέτος. 

Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη η σχεδόν αδύνατη επαναφορά του πρωτογενούς αποτελέσματος σε πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2021 και η ανάγκη για αυξημένες δαπάνες στρατιωτικού εξοπλισμού αφού ο περιορισμός των λειτουργικών μοιάζει πολιτικά αδύνατη, η παγίδα του χρέους γίνεται μεγαλύτερη. Αυτό μεταφράζεται σε ψαλίδισμα του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα.

Κι όλα αυτά με το ερωτηματικό του ασφαλούς εμβολίου κατά του νέου κορωνοϊού να παραμένει μαζί με τις δυνατότητες για μαζική παραγωγή καθώς και την αποδοχή του από ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού. 

Το σίγουρα θετικό είναι οι κοινοτικές επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 19 δισ. ευρώ που αναμένονται τα επόμενα χρόνια.  Όμως, είναι δύσκολο να παραβλέψει κάποιος τις εγγενείς αδυναμίες  απορρόφησης της χώρας και το περιορισμένο εύρος των κλάδων που δείχνουν να επωφελούνται.

Στις αναφορές μας δεν δώσαμε μεγάλο ειδικό βάρος ούτε στο επιδεινούμενο πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων του τραπεζικού συστήματος, ούτε στην απροθυμία για δομικές μεταρρυθμίσεις μεγάλου μέρους της κοινωνίας, ούτε στο αυξημένο γεωπολιτικό ρίσκο που κυριαρχεί την επικαιρότητα. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε ρεαλιστές και όχι «Μαύρος Άγγελος» όπως μας χαρακτήρισε ο κυβερνητικός αξιωματούχος. Όπως κι αν είναι, δυνατότητες υπάρχουν. Αν μπορούμε να τις εκμεταλλευθούμε είναι άλλο θέμα.