Déjà vu -χαμηλότερα επιτόκια, υψηλότερα χρέη 

O James Carville, ο γνωστός στρατηγικός αναλυτής του Δημοκρατικού Κόμματος στις ΗΠΑ που έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την εκλογή του Μπιλ Κλίντον στην προεδρία, είχε δηλώσει κάποτε: «Συνήθιζα να σκέφτομαι ότι αν υπήρχε μετενσάρκωση, θα ήθελα να γυρίσω πίσω ως πρόεδρος (των ΗΠΑ) ή πάπας ή πετυχημένος παίκτης του μπέιζμπολ (.400 hitter). Όμως, τώρα θα ήθελα να επιστρέψω ως  αγορά ομολόγων, γιατί μπορείς να τους εκφοβίσεις όλους». Όπως μπορεί να κατανοήσει ο καθένας, ο κ. Carville μιλούσε πριν από τις πολιτικές της ποσοτικής χαλάρωσης (QE), δηλ. τις μαζικές αγορές κρατικών και ιδιωτικών τίτλων.

Σήμερα, η αγορά ομολόγων δεν φοβίζει κανέναν. Μπορείς να απειλείς με απόλυση τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας ή να τον απολύεις επειδή δεν μειώνει τα επιτόκια παρέμβασης και να μην κουνιέται φύλλο. Μπορεί χώρες να εμφανίζουν μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και να μην ανησυχούν, καθώς οι αγορές ομολόγων δεν αντιδρούν.

Ο δισεκατομμυριούχος Ray Dalio της Bridgewater Associates είχε ποστάρει ένα κείμενο το περασμένο καλοκαίρι, που είχε τίτλο «Ο κόσμος έχει τρελαθεί και το σύστημα έχει χαλάσει». «… το χρήμα είναι ουσιαστικά δωρεάν γι’ αυτούς που έχουν λεφτά και φερεγγυότητα, όμως δεν είναι διαθέσιμο για εκείνους που δεν έχουν λεφτά και φερεγγυότητα, το οποίο συνεισφέρει στα αυξανόμενα χάσματα πλούτου, ευκαιρίας και εισοδήματος», ανέφερε ο Dalio.

Επειδή η ύφεση θα ερχόταν σε κάποιο σημείο -ο κορωνοϊός δεν είχε ακόμη κάνει την εμφάνισή του-, οι υπερχρεωμένες εταιρείες  με μικρή ή καθόλου κερδοφορία θα αθετούσαν τις συμφωνίες εξυπηρέτησης του χρέους, θα απέλυαν κόσμο και θα έστελναν το δημόσιο χρέος σε υψηλότερα  επίπεδα, λόγω των αυξημένων κρατικών δαπανών και των μειωμένων εσόδων, ο ίδιος προέβλεψε.

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού έφερε πιο βαθιά ύφεση και μεγάλη αύξηση του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους. Η JP Morgan εκτιμά ότι το συνολικό χρέος ως προς το παγκόσμιο ΑΕΠ θα σκαρφαλώσει στο 278% στο τέλος του 2020, έναντι 243% στα τέλη του προηγούμενου χρόνου, υπό την προϋπόθεση ότι η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί 5% φέτος.

Ήδη, πριν από την Covid-19, οι υποχρεώσεις των εταιρειών σε σύγκριση με τα ρευστά διαθέσιμά τους ήταν υψηλά σε χώρες όπως ο Καναδάς, το Μεξικό και η Ινδία. Το εταιρικό χρέος των κινεζικών εταιρειών ήταν από τα υψηλότερα στον κόσμο αλλά οι τελευταίες είχαν υψηλότερα ρευστά διαθέσιμα. Το πρόβλημα της υπερχρέωσης ήταν πιο έντονο στις μικρές εταιρείες, με πολλές από αυτές στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Κίνα να δυσκολεύονται να καλύψουν τους τόκους των δανείων τους, σύμφωνα με τον IIF.   

Αν μάλιστα βάλει κανείς στο κάδρο κάποιες χώρες με μεγάλα κρατικά χρέη, ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί γιατί οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες θέλουν να κρατήσουν τα επιτόκια μηδενικά ή αρνητικά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει την τροφοδότηση διαφόρων φουσκών στις αγορές.

Με τις αγορές ομολόγων παροπλισμένες, η απληστία πλησιάζει επίπεδα-ρεκόρ. Όμως, έχουμε ξαναδεί παρόμοια έργα και δεν φαίνεται πως αυτό εδώ θα έχει ευτυχές τέλος.