Δάνεια από τις τράπεζες ή από το κράτος; 

Στα μέσα Μαΐου περίπου, το αρμόδιο όργανο της Κομισιόν ενέκρινε την παροχή κρατικής βοήθειας ύψους 7 δισ. ευρώ από τη Γαλλία στην αεροπορική εταιρεία Air France. Τα 4 δισ. ευρώ ήταν υπό τη μορφή τραπεζικών δανείων με κρατική εγγύηση και τα 3 δισ. ευρώ απευθείας δάνεια από το κράτος. Επίσης, η ολλανδική κυβέρνηση υποσχέθηκε βοήθεια ύψους 2 έως 4 δισ. ευρώ στην KLM, που συγχωνεύθηκε με τη γαλλική Air France το 2004, δημιουργώντας τον όμιλο Air France-KLM. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι το γαλλικό και το ολλανδικό κράτος κατέχουν μερίδιο 14% έκαστο στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας.

Με αφορμή αυτό το γεγονός, η στήλη είχε ρωτήσει κυβερνητικούς αξιωματούχους αν θα ήταν προτιμότερο να δίνονται απευθείας δάνεια από το κράτος στις εταιρείες, αντί για τραπεζικά δάνεια μέσω κρατικής εγγύησης. Η απάντηση ήταν σε γενικές γραμμές αρνητική. 

Ένας από τους λόγους που επικαλέστηκαν, ήταν πως οι τράπεζες μπορούν να μοχλεύσουν το όποιο ποσό, κοινώς να δώσουν περισσότερα δάνεια μέσω των εγγυήσεων στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.  Με βάση τα σημερινά δεδομένα, το κράτος εγγυάται μέσω των κοινοτικών κονδυλίων (cash collateral) το 80% του κεφαλαίου των δανείων και μοιράζεται στο μισό περίπου το ρίσκο με το πιστωτικό ίδρυμα για τη ζωή του δανείου.  

Ένας άλλος λόγος είναι η απροθυμία τους να δουν να μειώνεται το «μαξιλάρι ρευστότητας» για έναν τέτοιο λόγο, από τη στιγμή που υπάρχει εναλλακτική. Υπενθυμίζουμε ότι η ελληνική εμπειρία έχει δείξει πως τα δάνεια με κρατική εγγύηση καταλήγουν «κόκκινα», κοινώς χαρίζονται, με τους φορολογούμενους να πληρώνουν τον λογαριασμό χωρίς να το ξέρουν.

Για να είμαστε ακριβείς και δίκαιοι, οι τράπεζες σηκώνουν επίσης ένα μικρό μέρος του βάρους, γιατί οι κρατικές εγγυήσεις που έχουν καταπέσει, πληρώνονται μετά από χρόνια. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι τράπεζες δεν λαμβάνουν τίποτα, και δικαίως, από τον κρατικό κορβανά, γιατί οι φάκελοι των δανείων με κρατική εγγύηση που έδωσαν στο παρελθόν ήταν ελλιπείς. Αξίζει να σημειωθεί πως υπήρχαν διάφορα μπλεξίματα με κάποιους δανειολήπτες στο παρελθόν, που είχαν πάρει τόσο κανονικό τραπεζικό δάνειο όσο και άλλο με κρατική εγγύηση και εξυπηρετούσαν το ένα αλλά όχι το άλλο.

Μάλιστα, μια τέτοια περίπτωση έφτασε μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως έχουμε πληροφορηθεί. Ο δανειολήπτης κατηγορεί την τράπεζα πως διοχέτευε τη δόση που πλήρωνε στην αποπληρωμή του κανονικού δανείου αντί εκείνου με κρατική εγγύηση, όπως ο ίδιος επιθυμούσε.   

Για να επανέλθουμε στο δίλημμα δάνειο με κρατική εγγύηση ή απευθείας δάνειο από το κράτος, η απάντηση θα πρέπει να είναι πως εξαρτάται από την περίπτωση. Το απευθείας δάνειο θα πρέπει να συνοδεύεται από τον όρο της απόκτησης ανάλογης συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης από το Δημόσιο, σε περίπτωση μη αποπληρωμής. Μ’ αυτό τον τρόπο αποφεύγεται επίσης το μέτρο των κατασχέσεων από τις φορολογικές αρχές.

Τα δάνεια με κρατική εγγύηση θα πρέπει να βασίζονται σε εγγύηση με ρευστό, ιδανικά κοινοτικό, όπως γίνεται σήμερα, για να μην επιβαρυνθεί το δημόσιο χρέος σε περίπτωση κατάπτωσης. Όμως, δεν θα πρέπει να διαιωνίζουν εν ζωή τις εταιρείες-ζόμπι ή να ανταμείβουν τις αρπαχτές  από τους επιτήδειους. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εφαρμόζονται τραπεζικά κριτήρια αλλά με λιγότερη γραφειοκρατία.