Ο αστεροειδής της εποχής μας

Η στήλη οφείλει να ομολογήσει πως εμπνεύστηκε τον τίτλο από ένα webinar στο οποίο συμμετείχε ο γνωστός ομογενής μελλοντολόγος Peter Diamandis. O κ. Diamandis, o οποίος συνίδρυσε το Singularity University μαζί με τον Ray Kurzweil, τον μελλοντολόγο και επικεφαλής μηχανικό της Google, συνέκρινε την περίοδο που ζούμε με την προ 67 εκατ. ετών εποχή. Τότε που ένας αστεροειδής με μέγεθος όσο το όρος Εβερεστ συγκρούσθηκε με τη Γη, οδηγώντας στην εξαφάνιση των δεινοσαώρων και στην αντικατάστασή τους από τα θηλαστικά. «Τα τελευταία 10-20 χρόνια, αυτός ο αστεροειδής είναι οι εκθετικές τεχνολογίες (exponential technologies)», ανέφερε ο Diamandis.

Ο ίδιος συμπλήρωσε πως το καλό με τη σημερινή κρίση είναι πως η ανθρωπότητα έχει έναν εχθρό ενώ καθ’ οδόν είναι ένα τσουνάμι λύσεων που θα προκαλέσει μια μαζική μεταμόρφωση στον τρόπο που κάνουμε μπίζνες και σκεφτόμαστε για τις υπηρεσίες υγείας. Αυτό είναι ήδη ορατό στην εκτύπωση 3D, τη χαρτογράφηση του γονιδιώματος κι αλλού, που στην αρχή ήταν πολύ ακριβά τιμολογημένα αλλά έχουν γίνει πλέον πιο προσιτά.  

Η εξ αποστάσεως εργασία και εκπαίδευση έγινε ευρύτερα γνωστή και αποδεκτή κατά τη διάρκεια της καραντίνας κι όλα δείχνουν ότι ήλθε για να μείνει. Όπως άλλωστε συμβαίνει ήδη με τις μηχανές και τους αλγόριθμους που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τάσης των χρηματοοικονομικών αγορών. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εργαζόμαστε λιγότερο και παράγουμε πολύ περισσότερα σήμερα σε σχέση με μερικές δεκαετίες πριν, λόγω της τεχνολογίας.

Όμως, οι νέες τεχνολογίες που βασίζονται στην ICT (Information and Communication Technology), την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τα ρομπότ προκαλούν ανατροπές στην αγορά εργασίας κι αλλού, δημιουργώντας νέες θέσεις αλλά και απώλειες. Πράγματι, μια κατηγορία αυξάνει την παραγωγικότητα των ανθρώπων, π.χ. τα κομπιούτερ.

Μια άλλη κατηγορία τεχνολογιών αναλαμβάνει δουλειές που έκαναν μέχρι τώρα οι εργαζόμενοι, π.χ. τα βιομηχανικά ρομπότ. Καλώς ή κακώς, η 4η βιομηχανική επανάσταση που «παντρεύει» τα μηχανήματα με τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης θα διαφέρει από τις τρεις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις. Κι αυτό γιατί είναι πιθανόν να οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, χαμηλό πληθωρισμό και μεγάλη ανεργία, της τάξης του 30%-50%. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις, λίγα νέα επαγγέλματα εκτιμάται πως θα αναδυθούν. 

Τα μεγάλα κρατικά προγράμματα για την τόνωση της ύφεσης λόγω κορωνοϊού που έχουν λανσάρει διαφορετικές κυβερνήσεις με τη στήριξη των κεντρικών τραπεζών προϊδεάζουν για τα μέτρα αντιμετώπισης της ανεργίας λόγω τεχνολογίας. Για να χρηματοδοτηθούν τα νέα προγράμματα ενίσχυσης του εισοδήματος και της απασχόλησης σε μεγάλη κλίμακα ίσως πρέπει να σκεφθούμε το ενδεχόμενο επιβολής φόρου στα ρομπότ και στις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο, αν τα ρομπότ φθάσουν στο σημείο να υποκαθιστούν την ανθρώπινη πνευματική εργασία.

Αναμφισβήτητα, η πανδημία επιτάχυνε τις τάσεις που προϋπήρχαν στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών. Όμως, τις συνέπειες θα τις βρούμε μπροστά μας. Τόσο τις καλές όσο και τις άσχημες. Ας προετοιμαζόμαστε.