O πονοκέφαλος της στάσης πληρωμών

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια αλλά ακόμη το θυμάμαι. Ήταν το τέταρτο τρίμηνο του 2011, όταν μια γνωστή έχασε τη δουλειά της. Γνώριζα όμως ότι ο σύζυγός της είχε τη δουλειά του, είχαν αξιόλογες οικονομίες και εισέπρατταν ένα ή παραπάνω ενοίκια (άσπρα ή εν μέρει μαύρα). Γι’ αυτό και εξεπλάγην όταν την άκουσα να με ρωτά για τον Νόμο Κατσέλη και τι θα έπρεπε να κάνει για να ενταχθεί σ’ αυτόν, λίγες μέρες αφότου έχασε τη δουλειά της, καθότι είχε πάρει στεγαστικό δάνειο την προηγούμενη δεκαετία. «Αφού έχασα τη δουλειά μου, γιατί να πληρώνουμε τη δόση;» είχε απαντήσει σε σχετική ερώτηση.  

Απ’ όσο γνωρίζω, εντάχθηκε στην προστασία του Ν. Κατσέλη και προφανώς σταμάτησε να πληρώνει τις δόσεις του στεγαστικού δανείου μέχρι την τελική εκδίκαση της υπόθεσης. Δεν γνωρίζω τι απέγινε, γιατί χάσαμε επαφή, αλλά η εντύπωση έμεινε.

Fast forward στο 2015. Άλλο γνωστό πρόσωπο-εργαζόμενη που είχε πάρει μεγάλο στεγαστικό δάνειο και είχε καταθέσεις κάπου 160 χιλ. ευρώ (κατά δήλωσή της) μαζί με τον σύζυγο που δούλευε στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Δεν πλήρωνε και διαπραγματευόταν με την τράπεζα να μπει σε ρύθμιση με μηνιαία δόση 600 ευρώ έναντι 900-1.000 ευρώ που της πρότειναν. 

Σε ερώτηση γιατί δεν αποπληρώνει μέρος του στεγαστικού με τις οικονομίες τους, ώστε να πέσει η δόση στα επίπεδα που ήθελε ή και χαμηλότερα, είχε απαντήσει αφοπλιστικά. «Δεν είσαι καλά που θα πειράξω τις οικονομίες μου».

Αναφέρθηκα σ’ αυτά τα δύο πραγματικά παραδείγματα για να δείξω ότι μέρος του κόσμου στην Ελλάδα θεωρεί φυσιολογικό να μην πληρώνει το δάνειό του ή κι άλλες υποχρεώσεις, ακόμη κι αν έχει αρκετές οικονομίες και εργάζεται. Το φαινόμενο συνδέεται με την «κουλτούρα πληρωμών» στην Ελλάδα. 

Ασφαλώς, η στήλη δεν αναφέρεται σ’ όλους εκείνους που πραγματικά αδυνατούν να εξυπηρετήσουν δάνεια, να πληρώσουν φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.  

Το φαινόμενο κάνει έντονα την εμφάνισή του κάθε φορά που υπάρχει μια δύσκολη συγκυρία όπως η τωρινή με τον κορωνοϊό. Και δυστυχώς ενθαρρύνεται από διαφορετικές κυβερνήσεις. Οι τελευταίες, στην προσπάθειά τους  να βοηθήσουν από τη μια πλευρά τα νοικοκυριά και τις εταιρείες και από την άλλη, να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη, υιοθετούν μέτρα που διαιωνίζουν αυτή την κατάσταση.

Η αναστολή της πληρωμής του ΦΠΑ που έχει εισπραχθεί από τρίτους για να αποδοθεί στον κρατικό κορβανά είναι ένα τέτοιο ατυχές μέτρο. Το επιχείρημα «πώς θα πληρώσουν τον ΦΠΑ όταν δεν έχουν επαρκή έσοδα» αγνοεί το γεγονός ότι μια επιχείρηση πρέπει να έχει φροντίσει να έχει κάποια καβάτζα για να εξομαλύνει πληρωμές και να μη βασίζεται στις τρέχουσες χρηματικές εισροές. Ακόμη και το μέτρο της αναστολής πληρωμής των φορολογικών και ασφαλιστικών εισφορών, που έχει στόχο να στηρίξει τις επιχειρήσεις για να μην απολύσουν κόσμο, είναι συζητήσιμο. Πόσο μάλλον το μέτρο σύμφωνα με το οποίο «το κράτος θα καλύπτει το κόστος των επιτοκίων δανεισμού και με τη σειρά τους οι τράπεζες θα αναστέλλουν έως τον Σεπτέμβριο τις πληρωμές χρεολυσίων για τις συνεπείς επιχειρήσεις».     

Πώς θα ορίζονται οι «συνεπείς επιχειρήσεις»; Κι αν είναι να γίνει για τις επιχειρήσεις, γιατί να μη γίνει για τους ιδιώτες δανειολήπτες και πάει λέγοντας.

Η στήλη κατανοεί πως «ακραίες καταστάσεις» όπως η σημερινή αντιμετωπίζονται με «ακραία μέτρα». Όμως, δεν είμαστε καθόλου σίγουροι αν αυτά τα μέτρα δεν θα συμβάλουν ακόμη περισσότερο στην αποδυνάμωση μιας ήδη αδύναμης κουλτούρας πληρωμών στη χώρα. Ακόμη κι αν βοηθήσουν βραχυπρόθεσμα, τέτοια μέτρα μπορεί να κάνουν κακό στην ελληνική οικονομία μεσοπρόθεσμα.

Τι άλλα μέτρα θα μπορούσε να λάβει η κυβέρνηση; Δεν έχουμε εντρυφήσει. Όμως, δάνεια με κρατική εγγύηση και κάποιες δεσμεύσεις όσων τα πάρουν ίσως είναι ένα από αυτά.