O αόρατος εχθρός της οικονομίας

Πόσο μεγάλο θα είναι το οικονομικό σοκ από τον κορωνοϊό; Θα είναι η χειρότερη επιδημία από την ισπανική γρίπη ή θα εξελιχθεί όπως η γρίπη Η1Ν1 το 2009; Η απάντηση στην ερώτηση δεν ήταν εύκολο να απαντηθεί πριν ένα μήνα περίπου. Oμως, τώρα πλέον είναι σαφές ότι ο κορωνοϊός θα είναι χειρότερος από τη γρίπη H1N1.

Μετά από εβδομάδες παρακολούθησης της εξέλιξης του κορωνοϊού, οι μεγάλες ξένες τράπεζες εμφανίζονται σαφώς πιο απαισιόδοξες. Η JP Morgan προβλέπει πλέον ότι η οικονομία της ευρωζώνης θα συρρικνωθεί κατά 1,8% το πρώτο τρίμηνο και 3,3% το δεύτερο τρίμηνο και η οικονομία των ΗΠΑ κατά 2% και 3% αντίστοιχα. Κι άλλοι μεγάλοι οίκοι, όπως η Goldman Sachs, έχουν γίνει σαφώς πιο απαισιόδοξες σε αντίθεση με τα τέλη του 2019, που εμφανίζονταν αισιόδοξες.

Για την ελληνική οικονομία, αυτά τα νέα δεν είναι καλά παρότι είναι σχετικά κλειστή. Αν και λιγότερο από τις αρχές της κρίσης καθώς οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών εκτιμάται πως ξεπέρασαν το 35% του ΑΕΠ πέρυσι. Ο τουρισμός είναι ο πιο σημαντικός κλάδος και από τους πιο ευάλωτους.

Ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί γιατί από τη στιγμή που απέφερε άμεσα έσοδα 18 δισ. ευρώ πέρυσι και μερικά επιπρόσθετα δισ. υπό την μορφή έμμεσων εσόδων, π.χ. σίτιση, σε μια οικονομία 190 δισ. ευρώ. Θα μπορέσουν οι κρατήσεις τελευταίας στιγμής να κάνουν το θαύμα τους; Εξαρτάται από τη χρονική διάρκεια και ένταση του φαινομένου, απαντούν πιο ειδικοί από εμάς.

Όμως, πλήγμα αναμένεται να δεχθεί επίσης ο κλάδος της ναυτιλίας και των μεταφορών γενικότερα καθώς το διεθνές εμπόριο παρουσιάζει αξιοσημείωτη κάμψη και σύνορα κλείνουν. Με τις χρηματοοικονομικές αγορές σε κάθετη πτώση και αναταραχή, το γενικότερο περιβάλλον δεν ευνοεί επενδύσεις χαρτοφυλακίου αλλά και άμεσες.

Η κυβέρνηση ελπίζει ότι οι δαπάνες για την αντιμετώπιση της επιδημίας και το μεταναστευτικό θα εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος. Και επιπλέον, η Ελλάδα θα τύχει της ίδιας μεταχείρισης με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, σε περίπτωση που αποφασισθεί η μείωση του διαρθρωτικού πλεονάσματος μεσοπρόθεσμα. Κοινώς, αν το Eurogroup αποφασίσει τη μείωση του διαρθρωτικού πλεονάσματος από 0,5% του ΑΕΠ σε διαρθρωτικό έλλειμμα 1% μέχρι το 2022, ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα να μειωθεί ανάλογα, π.χ. στο 2% του ΑΕΠ από 3,5%.

Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει τη δημόσια κατανάλωση και σε συνδυασμό με τα μέτρα στήριξης ιδιωτικών επιχειρήσεων  και εργαζομένων, ίσως αποτρέψει τα χειρότερα για την ιδιωτική κατανάλωση. Η τελευταία, όπως κι οι επενδύσεις, θα μπορούσαν να ανακάμψουν το δεύτερο εξάμηνο του 2020, αν η Ελλάδα ξεμπέρδευε με την περιπέτεια του  κορωνοϊού μέχρι το τέλος Απριλίου, άντε μέσα Μαΐου.

Όμως, η κατάσταση με την επιδημία εξελίσσεται ραγδαία στην Ελλάδα και σ’ άλλες χώρες της ΕΕ και δεν αποκλείεται να ληφθούν περαιτέρω μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας που θα έχουν αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο. Η Ελλάδα μπορεί ίσως να τα πάει καλύτερα από άλλες χώρες της ευρωζώνης. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ανάπτυξη με ικανοποιητικό ρυθμό. 

Υπό αυτές τις συνθήκες, θα ήταν ευχής έργον, αν η ελληνική οικονομία απέφευγε τη στασιμότητα/ύφεση το 1ο τρίμηνο του 2020 και την ύφεση το 2ο τρίμηνο.