Κρατικά ομόλογα στον λαό;

Η Ελληνική Δημοκρατία εκτιμάται πως θα πληρώνει κατά μέσο όρο περίπου 15 δισ. ευρώ ετησίως για τόκους και χρεολύσια την επόμενη δεκαετία. Το 80% περίπου από αυτά τα λεφτά θα πάνε στο εξωτερικό, με βάση την καταχώριση εσωτερικού/εξωτερικού δανεισμού που υφίσταται σήμερα. Σημειώνεται πως το 81% περίπου του συνολικού δημόσιου χρέους βρίσκεται στα χέρια του επίσημου τομέα, δηλ. των ESM, EFSF, ΔΝΤ, Ευρωσύστημα, ΕΙΒ και  κρατών-μελών της ΕΕ μέσω των διμερών δανείων (GLF) του 1ου μνημονίου.  

To ποσό που εκρέει είναι πολύ μεγάλο και αφήνει αρνητικό αποτύπωμα στο εξωτερικό ισοζύγιο της χώρας. Επιπλέον, στο μέτρο που οι λήξεις αναχρηματοδοτούνται από τις αγορές, η Ελλάδα θα είναι πιο ευάλωτη στις διακυμάνσεις των διεθνών αγορών καθώς ένα μέρος των δανείων που ωριμάζουν αντιπροσωπεύει επίσημο χρέος. 

Από τα παραδείγματα της Ιαπωνίας και της Ιταλίας, γνωρίζουμε ήδη πως χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ είναι λιγότερο ευάλωτες, όταν σημαντικό μέρος του χρέους είναι στα χέρια εγχώριων νομικών και φυσικών προσώπων. Είναι λοιπόν εύλογο να επιθυμεί μια χώρα να δανείζεται σε σημαντικό βαθμό από εσωτερικές πηγές όπως τράπεζες, αμοιβαία κεφάλαια, ασφαλιστικές, επενδυτικά κεφάλαια και ιδιώτες.

Φυσικά, μια τέτοια επιλογή μπορεί να έχει παρενέργειες. Αν η εσωτερική αποταμίευση είναι περιορισμένη και αυξηθεί το κομμάτι που διοχετεύεται σε κρατικά χρεόγραφα, θα υπάρξουν παρενέργειες στη χρηματοδότηση επενδύσεων κ.λπ., αν δεν υπάρχουν εισροές από το εξωτερικό.

Οι εγχώριες τράπεζες έχουν πλέον επαρκή ρευστότητα και αναμένεται να διοχετεύσουν μερικά δισ. ευρώ στα κρατικά ομόλογα, μετά την αναμενόμενη άρση των περιορισμών σε τέτοιες τοποθετήσεις από τον Ενιαίο Εποπτικό  Μηχανισμό (SSM).

Όμως, γεννάται το ερώτημα: Γιατί να μην μπορούν οι ιδιώτες να αγοράσουν ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου ως μη ανταγωνιστικές προσφορές, όταν βγαίνουν νέες εκδόσεις;         

Σήμερα, οι ιδιώτες μπορούν να τις αγοράσουν μέσω των τραπεζών που τους «ξυρίζουν», με αποτέλεσμα να μειώνονται οι αποδόσεις των χρεογράφων. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν θα άρεσε στις τράπεζες, γιατί θα μπορούσαν να χάσουν καταθέσεις και επιτοκιακά έσοδα. Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανή απώλεια ελέγχου του μεγέθους κάποιας νέας έκδοσης ή εκδόσεων ομολόγων του δημοσίου.

Είναι γνωστό πως ένας από τους λόγους που το δημόσιο προτιμά δημοπρασίες για συγκεκριμένα ποσά και κοινοπρακτικά δάνεια είναι κι αυτός.

Η στήλη αντιλαμβάνεται επίσης ότι το δημόσιο προτιμά να έχει να κάνει με περιορισμένο αριθμό θεσμικών χαρτοφυλακίων παρά με χιλιάδες μικροομολογιούχους. Επίσης, η εμπειρία αρκετών αξιωματούχων με τους ιδιώτες ομολογιούχους που «κουρεύτηκαν» λόγω της αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους (PSI) το 2012 και απευθύνθηκαν σ’ αυτούς, θεωρώντας τους υπεύθυνους, είναι δυσάρεστη, δημιουργώντας κάποιου είδους αρνητική προδιάθεση.

Παρ’ όλα αυτά, το επιχείρημα για σταδιακή στροφή προς τον εσωτερικό δανεισμό, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών, μεγαλύτερη χρηματοδότηση των αναγκών του ελληνικού κράτους έχει βάση. Γι’ αυτό ίσως είναι μια καλή ιδέα να φτιαχτεί ένα μεσομακρόθεσμο πλάνο για τη σταδιακή απαγκίστρωση της Ελλάδας από τον εξωτερικό δανεισμό. Κάτι τέτοιο θα δώσει την ευκαιρία σε ιδιώτες να αγοράζουν απευθείας μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας χρεόγραφα του ελληνικού δημοσίου.