Οι επιτροπές δεν φέρνουν την ανάπτυξη

H ανάπτυξη δεν διατάσσεται, συνήθιζαν να λένε προεκλογικά κυβερνητικά στελέχη και άλλοι διαχρονικά και ασφαλώς έχουν δίκιο.

Η Ελλάδα έχει μια μικρή ανοιχτή οικονομία -οι εξαγωγές και εισαγωγές αποτελούν σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ- αλλά με πολλές αγκυλώσεις πέραν του μεγάλου δημόσιου και ιδιωτικού χρέους που κουβαλά. Αρκετοί κλάδοι της οικονομίας έχουν ολιγοπωλιακή μορφή προς όφελος των ντόπιων ολιγαρχών, με τους οποίους δεν τα βάζει κανείς, και των συντεχνιών που επωφελούνται. Επίσης, αρκετά επαγγέλματα παραμένουν κλειστά στην πράξη, προς όφελος των υφιστάμενων μελών τους και εις βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών.

Όλα αυτά και άλλα πολλά έχουν επισημανθεί κατά καιρούς. Κατά τη διάρκεια της κρίσης έγινε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν μέσω των αποκαλούμενων διαρθρωτικών αλλαγών. Κάποιες από τις τελευταίες προχώρησαν, άλλες νομοθετήθηκαν αλλά δεν υλοποιήθηκαν, άλλες ξεχάστηκαν και κάποιες αντιστράφηκαν.

Ως ένα σημείο, είναι λογικό, γιατί οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχουν συνήθως κόστος βραχυπρόθεσμα -κοινωνικό και πολιτικό- αλλά τα οφέλη βιώνονται μεσομακροπρόθεσμα. Αν μάλιστα προσπαθείς να τις υλοποιήσεις εν μέσω μιας οξείας πολιτικής λιτότητας, οι αντιδράσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες, όπως κι έγινε.

Η σταδιακή επάνοδος στην κανονικότητα δίνει την ευκαιρία να υλοποιηθούν κάποιες μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν ή υλοποιήθηκαν. Ιδίως από τη στιγμή που υπάρχει μια νέα κυβέρνηση με σημαντική πλειοψηφία στη Βουλή, που τάσσεται υπέρ τους. Όμως, όλα αυτά  είναι θεωρητικά. Ούτε αυτή η κυβέρνηση ούτε καμία δεν μπορεί να αγνοήσει μια πραγματικότητα.

Η πλειοψηφία, μάλλον η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, είναι εναντίον αρκετών από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ξένοι οργανισμοί, τράπεζες, οικονομολόγοι και αναλυτές θεωρούν απαραίτητες για να επιτευχθεί υψηλός ρυθμός ανάπτυξης σε μόνιμη βάση. Και φυσικά εναντίον κάποιων μεταρρυθμίσεων τάσσονται εγχώριοι επιχειρηματίες  που δεν θέλουν τον ανταγωνισμό με συμμάχους πολιτικά πρόσωπα, τον Τύπο, που επηρεάζουν και τους εργαζομένους τους.

Γιατί τα επισημαίνουμε όλα αυτά; Χθες, η κυβέρνηση  ανακοίνωσε τη συγκρότηση μιας Επιτροπής για την εκπόνηση του νέου Σχεδίου Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία.  Η Επιτροπή αποτελείται από οικονομολόγους, που αρκετούς τουλάχιστον η στήλη γνωρίζει και εκτιμά. 

Πολλές από τις απόψεις τους για πτυχές του θέματος, δηλ. της ανάπτυξης, έχουν διατυπωθεί δημοσίως κατά καιρούς και είναι γνωστές και θα προσθέταμε σωστές. Ανάλογες επιτροπές για παρόμοια σχέδια είχαν συσταθεί από άλλες κυβερνήσεις και υπουργεία στο παρελθόν, αλλά αμφιβάλλουμε αν κανείς θυμάται το έργο τους. Μελέτες για θέματα ανάπτυξης και τους κύριους άξονες που θα έπρεπε να ακολουθήσει η ελληνική οικονομία έχουν εκπονήσει επίσης συμβουλευτικές εταιρείες, π.χ. McKinsey, ενώ ο ΙΟΒΕ το κάνει πιο συστηματικά.  

Ποια είναι τα αποτελέσματα όλων αυτών;  Πενιχρά, είναι η απάντηση και προφανώς δεν φταίνε τόσο οι ίδιες. Καλώς ή κακώς, τα σχέδια ανάπτυξης είναι  ασκήσεις επί χάρτου. Για να είναι χρήσιμο το σχέδιο της νέας επιτροπής, θα πρέπει, αφενός, να εμπεριέχει καινούργιες ιδέες που θα προστεθούν στα χιλιοειπωμένα για την ανάπτυξη και αφετέρου, να υπάρχει η πολιτική βούληση να υλοποιηθούν οι προτάσεις.

Θα περιμένουμε να δούμε τη μελέτη για να την κρίνουμε ως προς το πρώτο σκέλος. Όμως, για το δεύτερο σκέλος -το πολιτικό- δεν έχουμε αμφιβολία ως προς το τι θα συμβεί. Άλλωστε, δεν χρειάζεται κάποια επιτροπή για να πει στην κυβέρνηση να κάνει τα αυτονόητα.