Είναι τόσο δύσκολο;

Είναι άραγε τόσο δύσκολο για την Ελλάδα να προσελκύσει πολλές μεγάλες άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ), ώστε να φτιάξει μια ισχυρή εξαγωγική βάση και να δημιουργήσει πολλές καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας για τους μορφωμένους νέους της -εντός κι εκτός της χώρας- σ’ ένα σχετικά λογικό χρονικό διάστημα;

Η απάντηση θα πρέπει να είναι αρνητική, αν πάρουμε το παράδειγμα της Ιρλανδίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είχαν παρόμοια, χαμηλά ποσοστά ΑΞΕ ως ποσοστό του ΑΕΠ τις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Από το 1992, η Ιρλανδία ξεκίνησε να ξεπερνά συστημικά την Πορτογαλία σε επιδόσεις στην προσέλκυση ΑΞΕ και από το 1998 πέρασε σε άλλο επίπεδο. Από το 1998 μέχρι το 2011, οι ετήσιες άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ιρλανδία ανήλθαν στο 15% του ΑΕΠ έναντι 3,7% της Πορτογαλίας. Οι επιδόσεις της Ελλάδας την ίδια περίοδο ήταν χαμηλότερες σε σύγκριση με την Πορτογαλία.

Αν εξετάσει κανείς το σχετικό μέγεθος των δύο οικονομιών (ΑΕΠ) την ίδια περίοδο, θα διαπιστώσει τα εξής: Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η οικονομία της Πορτογαλίας ήταν πάνω από δύο φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Ιρλανδίας και είναι λογικό, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι ο πληθυσμός της είναι 2,5 φορές περίπου μεγαλύτερος. Την περίοδο 1974-1984, το ΑΕΠ της Πορτογαλίας πέφτει σημαντικά έναντι της Ιρλανδίας. Ήταν η περίοδος των μεγάλων εθνικοποιήσεων μετά την αναίμακτη πτώση της χούντας  στην Λισαβόνα το 1974 και κατέληξε σε δύο παρεμβάσεις του ΔΝΤ την περίοδο 1978-1979 και 1983-85.

Η είσοδος της Πορτογαλίας στην ΕΕ το 1985 αποδείχθηκε ευεργετική, με αποτέλεσμα η οικονομία της χώρας της Ιβηρικής το 1992 να φτάσει στα επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 1970 συγκριτικά με την ιρλανδική.  Η προσέλκυση μεγάλων και πολλών ΑΞΕ από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οδήγησαν στη μεγάλη ανατροπή. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της Ιρλανδίας ξεπέρασε εκείνο της Πορτογαλίας σε απόλυτα νούμερα παρά το γεγονός ότι έχει το 45% του πληθυσμού της δεύτερης. Το 2018, το ΑΕΠ της Ιρλανδίας ήταν 324 δισ. ευρώ, έναντι μόλις 53 δισ. το 1995 και της Πορτογαλίας ήταν 201 δισ. ευρώ έναντι 91,6 δισ. το 1995.

Αν αναρωτιέστε για την Ελλάδα, η οικονομία ήταν 185 δισ. ευρώ περίπου πέρυσι έναντι 105 δισ. το 1995, δηλ. πριν 23 χρόνια. Όμως, οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) δεν επέτρεψαν στην Ιρλανδία να αναπτυχθεί πολύ ταχύτερα σε σχέση με την Πορτογαλία, την Ελλάδα κι άλλες χώρες, αλλά και να χρηματοδοτήσει το εξωτερικό της ισοζύγιο με πιο διατηρήσιμο τρόπο.

Το ιρλανδικό μοντέλο προσέλκυσης ΑΞΕ αποδείχθηκε καταλυτικό στη δημιουργία μιας ισχυρής εξαγωγικής βάσης που συνέβαλε τα μέγιστα στην επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.

Αν κάποιος έπρεπε να σταθεί σε κάτι, αυτό είναι οι τρεις πυλώνες του ιρλανδικού υποδείγματος. Μηδενικός εταιρικός φόρος για 10 χρόνια σε κλάδους που η χώρα θεωρεί σημαντικούς ή «στρατηγικούς», αν προτιμάτε.  Να δημιουργήσει ένα σταθερό νομικό πλαίσιο για ΑΞΕ και ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα, για να επιλύονται γρήγορα τα όποια νομικά θέματα προκύπτουν. Να αποφασισθεί σε ποιες βιομηχανίες η Ελλάδα θέλει να δημιουργήσει συστάδες (clusters) αφού προηγουμένως γίνει μια εκτίμηση για την επάρκεια σε ανθρώπινο κεφάλαιο που χρειάζεται για να υποστηρίξει τέτοιες ΑΞΕ.

Σ’ αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να εντοπισθούν διεθνείς εταιρείες στους κλάδους που η χώρα θέλει να προσελκύσει και να τις φλερτάρει επίμονα. Φυσικά, το τελευταίο απαιτεί έναν οργανισμό με πολύ εξειδικευμένο προσωπικό, που θα προσπαθεί να προσελκύσει τέτοιες εταιρείες. 

Η Ιρλανδία το έκανε πράξη για τις υπηρεσίες ΙΤ, τη φαρμακοβιομηχανία κ.λπ. και αποτυπώνεται  στις εξαγωγές της. Αν η Ελλάδα θέλει πραγματικά να προσελκύσει πολλές μεγάλες ΑΞΕ μπορεί να μάθει πολλά από το πετυχημένο μοντέλο της Ιρλανδίας. Δεν είναι τόσο δύσκολο.