Όταν η ανεξαρτησία χάνεται, δύσκολες μέρες έρχονται

Ο στασιμοπληθωρισμός, δηλαδή η συνύπαρξη του υψηλού πληθωρισμού και της υψηλής ανεργίας, την δεκαετία του 1970 ανέδειξε, εκτός των άλλων, την σημασία που έχει η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. 

Κι αυτό γιατί οι κεντρικοί τραπεζίτες μπορούν να πάρουν σκληρές αποφάσεις για το καλό της εθνικής οικονομίας, π.χ. μείωση του πληθωρισμού, χωρίς να νοιάζονται για την εκλογή τους.  

Οι αγορές ανταμείβουν την ενισχυμένη αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας, ζητώντας χαμηλότερα επιτόκια δανεισμού     

Ο διορισμός του δημοκρατικού Πόλ Βόλκερ στην προεδρία της Fed στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και η σφιχτή νομισματική πολιτική που ακολούθησε μείωσε δραστικά τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ αλλά προκάλεσε βαθιά ύφεση.

Θεωρείται ένα παράδειγμα ανεξάρτητου από πολιτικές επιρροές κεντρικού τραπεζίτη.    

Πολύ πριν από την Fed, η γερμανική κεντρική τράπεζα, η Buba, είχε χαράξει την δική της ανεξάρτητη από πολιτικές επιρροές πορεία, εμμένοντας στην συμπίεση του πληθωρισμού με βασικό όργανο τον έλεγχο της προσφοράς χρήματος.   

Η τραγική εμπειρία του υπερπληθωρισμού που συνέβαλε στην κατάρρευση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης είχε παίξει ασφαλώς τον ρόλο της.

Το θέμα της ανεξαρτησίας της κεντρικής τράπεζας έχει έλθει εκ νέου στην επικαιρότητα με τα τιτιβίσματα του προέδρου Τραμπ εναντίον του Τζερομ Πάουελ, του  διοικητή της Fed, που ο ίδιος διόρισε.

Αφορμή η διστακτική πολιτική μείωσης των αμερικανικών επιτοκίων που η Fed έχει υιοθετήσει. 

Αλλά παραδείγματα αφορούν τον διορισμό της Κριστίν Λαγκάρντ στην ηγεσία της ΕΚΤ και φυσικά την πρόσφατη απόλυση του Τούρκου κεντρικού τραπεζίτη από τον πρόεδρο Ερντογάν.

Σ’ ένα άρθρο του στο Project Syndicate, ο Raghuram G. Rajan, που είναι καθηγητής χρηματοοικονομικής στο πανεπιστήμιο του Σικάγο και πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ινδίας παραθέτει 3 λόγους που η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών τίθεται υπο αμφισβήτηση.

Πρώτον, η μεγάλη κρίση του 2008 έδειξε ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες κοιμόντουσαν στο τιμόνι.

Η απάντηση των κεντρικών τραπεζιτών δημιούργησε μια ακόμη πιο δυνατή αύρα γι’ αυτούς αλλά οι πολιτικοί δεν θέλουν να μοιράζονται την σκηνή με τους «μη εκλεγμένους σωτήρες» όπως αναφέρει ο Rajan.

Δεύτερον, οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποτύχει να πιάσουν τους στόχους για τον πληθωρισμό χωρίς να έχουν δώσει μεγάλη ώθηση στις οικονομίες τους ενώ έχουν ενθαρρύνει το σπέκουλο στις αγορές.

Τρίτον,  οι κεντρικές τράπεζες έχουν αλλάξει τον τρόπο επικοινωνίας με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια και οι αποκλίσεις στις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη από τα πραγματικά νούμερα να είναι πιο ορατές.  

Στα μάτια των λαϊκιστών πολιτικών που θεωρούν πως έχουν εντολή από τον λαό να πάρουν τον έλεγχο τέτοιων Αρχών από τις ελίτ έχουν αποτύχει τρεις φορές σύμφωνα με τον Rajan.     

Τέτοιοι πολιτικοί είναι έτοιμοι να κατηγορήσουν τους κεντρικούς τραπεζίτες ότι αυτοί ευθύνονται σε περίπτωση που η οικονομία δεν πάει καλά και οι τελευταίοι το ξέρουν καλά.        

Γι’ αυτό αγοράζουν «έξτρα ασφάλεια» έναντι μιας ύφεσης, μειώνοντας τα επιτόκια, συμπληρώνει ο ίδιος.

Τι απομένει να κάνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες για να προστατεύσουν την ανεξαρτησία τους όσο τουλάχιστον μπορούν;

Να εξηγήσουν στο ευρύ κοινό γιατί πήραν τις αποφάσεις που πήραν, γνωρίζοντας ότι ίσως γίνουν αντικείμενο επιθέσεων βραχυπρόθεσμα αλλά ελπίζοντας ότι θα δικαιωθούν μακροπρόθεσμα, καταλήγει.

Θα το συνυπογράφαμε.