Μπροστά σε δίλημμα Catch 22

Ο Joseph Heller υπηρέτησε στην αμερικανική αεροπορία από την ηλικία των 19 ετών και συμμετείχε σε κάπου 60 αποστολές βομβαρδισμού στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου.

Μετά τον πόλεμο, έγραψε ένα βιβλίο με βάση τη δική του εμπειρία, όπου περιγράφει την προσπάθεια ενός αεροπόρου που επιστρέφει από επιδρομή, να επιζήσει από την παράνοια του πολέμου.

Το βιβλίο έφερε τον τίτλο «Catch 22», που έμελλε να γίνει σημείο αναφοράς για λογικά αλλά άλυτα διλήμματα που συναντάμε στον πόλεμο αλλά και στη ζωή.

Ένα από τα πιο γνωστά διλήμματα είναι εκείνο που λέει πως για να βρεις μια δουλειά, χρειάζεσαι εμπειρία αλλά για να αποκτήσεις εμπειρία, θα πρέπει να βρεις δουλειά.   

Εύλογα κάποιος μπορεί να ρωτήσει γιατί ξεκινήσαμε το σημερινό άρθρο με αναφορά στον Heller και στον όρο «Catch 22».

H απάντηση είναι γιατί φαίνεται πως αργά ή γρήγορα το ίδιο δίλημμα θα αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Ιδίως αν πιστέψουμε τις αγορές, που δίνουν πιθανότητες 60% και άνω στο ενδεχόμενο να μειώσει η ΕΚΤ το παρεμβατικό της επιτόκιο κατά 10 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο.

Το γιατί θα πρέπει να κάνει κάτι τέτοιο είναι γνωστό.

Η αναθεώρηση προς τα κάτω του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης το 2020.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κομισιόν προβλέπει σχεδόν στασιμότητα στην Ιταλία και ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,5% στη Γερμανία το 2020. Ο ρυθμός ανάπτυξης στο σύνολο της ευρωζώνης εκτιμάται σε 1,4%.

Όμως, τα παρεμβατικά επιτόκια της ΕΚΤ βρίσκονται σε τόσο χαμηλά επίπεδα (αρνητικά), που η περαιτέρω μείωσή τους για να τονωθεί η οικονομία της ευρωζώνης πληγώνει την κερδοφορία του χρηματοοικονομικού τομέα. 

Αυτό αποτυπώνεται στην καμπύλη των επιτοκίων, που είναι ολοένα και πιο  επίπεδη, με αποτέλεσμα να συμπιέζονται τα κέρδη των τραπεζών που επωφελούνται από τη διαφορά των βραχυπρόθεσμων από τα μακροπρόθεσμα επιτόκια υπό φυσιολογικές συνθήκες. 

Η πορεία των μετοχών των ευρωπαϊκών τραπεζών ενσωματώνει αυτή την πραγματικότητα.

Όσο όμως συμπιέζονται τα κέρδη των τραπεζικών ιδρυμάτων αποδυναμώνεται η ικανότητά τους να στηρίξουν τον ρυθμό ανάπτυξης.

Είναι το δίλημμα catch 22 της ηγεσίας της ΕΚΤ και των Ευρωπαίων αξιωματούχων γενικότερα.

Η ελληνική φράση που ίσως ταιριάζει στην περίσταση είναι «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα».

Κι όπως ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί, δεν θα πρέπει να αφήνει απαθή την Αθήνα, καθώς υπάρχουν συνέπειες για την ελληνική οικονομία μέσω διαφορετικών καναλιών, π.χ. τουρισμού, μεταφορών, εξαγωγών προϊόντων κ.τ.λ.   

Όμως, το Catch 22 είναι Catch 22 για τους ιθύνοντες της ΕΚΤ και τους υπολοίπους.