Η απάντηση στην ανεργία του αυτοματισμού και των ρομπότ

Οι περισσότεροι από μας το αγνοούν.

Όμως, οι παγκόσμιοι πρωταθλητές σε παιγνίδια όπως το σκάκι και το περίπλοκο Gο είναι πλέον κομπιούτερ με προγράμματα βαθιάς μάθησης (Deep Learning).

Το τελευταίο οχυρό έπεσε το 2016 όταν το πρόγραμμα AlphaGo κέρδισε τον επί 18 έτη Κορεάτη παγκόσμιο πρωταθλητή στο παιγνίδι Go.  

Πάνω από 200 εκατ. άτομα παρακολούθησαν την μονομαχία που έληξε με νίκη του κομπιούτερ 4-1. Ο αγώνας ονομάσθηκε the Google DeepMind Challenge.

Στα χρόνια που πέρασαν, το ακόμη πιο προηγμένο πρόγραμμα AlphaGo Zero κατατρόπωσε το αρχικό πρόγραμμα AlphaGo στο ίδιο παιγνίδι 100-0.

Προς το παρόν, τα προγράμματα βαθιάς μάθησης επιλύουν συγκεκριμένα προβλήματα. Γι’ αυτό αποκαλούνται «στενής τεχνητής νοημοσύνης».

Όμως, δεν είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς την μέρα που κάποια προγράμματα θα επιλύουν οποιοδήποτε πρόβλημα, φθάνοντας σε  νοημοσύνη ή υπερβαίνοντας τον άνθρωπο.

Πρόκειται για την περιβόητη μοναδικότητα (singularity) που κάποιοι εκτιμούν πως θα γίνει πραγματικότητα μεταξύ 2030 και 2100.

Γράφαμε πρόσφατα  ότι η 4η βιομηχανική επανάσταση που «παντρεύει» τα μηχανήματα με τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης θα διαφέρει από τις τρεις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις.

Κι αυτό γιατί είναι πιθανόν να οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας, ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, χαμηλό πληθωρισμό και μεγάλη ανεργίας της τάξης του 30%-50%.

Τα ρομπότ και ο αυτοματισμός θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους σε πολλές δουλειές.

Όμως, σε αντίθεση με τις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις λίγα νέα επαγγέλματα εκτιμάται  πως θα αναδυθούν.

Πρόκειται για μια εντελώς νέα κατάσταση για την οποία καμία οικονομική θεωρία δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις.

Γι’ αυτό γεννάται το ερώτημα:  

Τι θα μπορούσε να γίνει για να αντιμετωπισθούν οι δυσμενείς συνέπειες από την μεγάλη αύξηση του ποσοστού ανεργίας;

Μερικοί ισχυρίζονται πως η λύση βρίσκεται στην εφαρμογή ενός καθολικού προγράμματος βασικού εισοδήματος που όμως έχει ισχυρούς εχθρούς.

Σ’ ένα τέτοιο σύστημα, που έχει διάφορες παραλλαγές, το κράτος εγγυάται ένα βασικό εισόδημα σε όλους τους πολίτες χωρίς ερωτήσεις.

Οι οπαδοί του θεωρούν πως καταπολεμά την φτώχεια, συμβάλλει στον περιορισμό των ανισοτήτων  και συμβάλλει στην αποτροπή βίαιων εκδηλώσεων από τους ανέργους.

Από την άλλη πλευρά, οι αντίπαλοι του καθολικού εγγυημένου βασικού εισοδήματος στέκονται στο μεγάλο κόστος χρηματοδότησής του και στην δημιουργία αντικινήτρων προς εργασία.     

Μια μορφή καθολικού εγγυημένου εισοδήματος εφαρμόσθηκε πιλοτικά στην Φινλανδία  την περίοδο 2016-2018 για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις του.

Όμως, η αξιολόγηση του πειράματος οδήγησε σε αντικρουόμενα συμπεράσματα τα ΜΜΕ και άλλους καθώς άλλοι το θεώρησαν επιτυχές κι άλλοι αποτυχημένο.  

Αξίζει να σημειωθεί ότι το καθολικό βασικό εισόδημα δεν είναι ίδιο με  τον αρνητικό φόρο εισοδήματος (negative income tax) που ο νομπελίστας οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν  είχε προτείνει δεκαετίες πριν ως αντίδοτο στο σύστημα πρόνοιας.

Σύμφωνα μ’ αυτό, η κυβέρνηση θα επιδοτούσε κάποιο φυσικό  πρόσωπο μ ‘ένα ποσό αν το εισόδημά του έπεφτε κάτω από ένα προκαθορισμένο όριο.

Αν το αφορολόγητο εισόδημα ήταν 10.000 ευρώ, ο φορολογικός  συντελεστής 50% και το εισόδημα 5.000 ευρώ, το άτομο θα εισέπραττε από το κράτος  2.500 ευρώ. [(10.000-5.000)*50%]

Δεν γνωρίζουμε αν το καθολικό βασικό εισόδημα είναι το τέλειο αντίδοτο στις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες που αναμένεται να έχει το αναμενόμενο υψηλό ποσοστό ανεργίας την περίοδο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.  

Αναμφίβολα, το καθολικό βασικό εισόδημα έχει συν και πλην. Όμως, τουλάχιστον είναι ένα σχέδιο.