Να μάθουμε από τα λάθη μας

Όταν μια χώρα δεν αναγνωρίζει τα λάθη της, κάνοντας την αναγκαία αυτοκριτική, είναι πολύ πιθανό να τα επαναλάβει στο μέλλον.

Η Ελλάδα φαίνεται πως ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία.

Εχουμε την αίσθηση και μακάρι να κάνουμε λάθος, πως σημαντικό κομμάτι του πολιτικού προσωπικού και του πληθυσμού δεν έχει κατανοήσει γιατί φθάσαμε στη μεγάλη οικονομική κρίση.

Ούτε έχει κατανοήσει γιατί βγήκαμε πιο αργά από τα μνημόνια σε σχέση με άλλες χώρες, π.χ. Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρο.

Πολύς κόσμος δεν έχει κατανοήσει πως η συσσώρευση του μεγάλου δημόσιου χρέους ήταν απόρροια του υπερβολικού δανεισμού για τη χρηματοδότηση των μεγάλων ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού επί δεκαετίες.

Ιδίως τη δεκαετία του 1980, που το δημόσιο χρέος εκσφενδονίσθηκε πάνω από το 80% του ΑΕΠ στο τέλος της, έναντι 28%-29% του ΑΕΠ το 1980.    

Ούτε ασφαλώς γνωρίζει τα λάθη και τις παραλείψεις που έγιναν στη διαχείριση της κρίσης από τα τέλη του 2009 μέχρι τον Μάιο του 2010, που η χώρα βρέθηκε με ταμείο 3 δισ. ευρώ και λήξεις χρεογράφων ύψους 13 δισ. ευρώ.

Ούτε έχει κατανοήσει γιατί άλλες χώρες που μπήκαν σε μνημόνια όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος εξήλθαν νωρίτερα.

Το γεγονός ότι η εστία της κρίσης στην Ιρλανδία και την Κύπρο ήταν ο τραπεζικός κλάδος διαφοροποιεί την ελληνική κρίση από αυτές. Όμως, δεν αλλάζει κάποια άλλα δεδομένα.

Οι άλλες μνημονιακές χώρες βγήκαν νωρίτερα από τα προγράμματα προσαρμογής, γιατί ήταν καλοί μαθητές και ανταμείφθηκαν.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σχεδιασμός του πρώτου μνημονίου είχε λάθη που κόστισαν ακριβά στην Ελλάδα, υπό την πίεση του χρόνου.

Όμως, κι εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε αρκετές φορές να μην εφαρμόσουμε τα συμφωνηθέντα, κοροϊδεύοντας τους δανειστές και ενισχύοντας την καχυποψία τους, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο αυστηροί.    

Η περίπτωση του Δανού Πόουλ Τόμσεν του ΔΝΤ που ήλθε στην Ελλάδα ως «περιστερά» και μεταμορφώθηκε στην πορεία σε ανεπιθύμητο «γεράκι» είναι η πλέον χαρακτηριστική.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η αυτοκριτική κάνει καλό, γιατί βοηθά στην αποφυγή παρόμοιων λαθών στο μέλλον.

Γι’ αυτό θεωρούμε πολύ σωστή και εποικοδομητική την κριτική που ασκεί το ΔΝΤ στον εαυτό του για το ελληνικό πρόγραμμα.

Το ΔΝΤ παραδέχεται πως παραβίασε το 2010 το καταστατικό του, δανείζοντας λεφτά στην Ελλάδα χωρίς να έχει πιστοποιήσει τη φερεγγυότητα του ελληνικού χρέους.

Ισως γιατί ήθελε να βάλει πόδι στην ΕΕ, κάτι που δεν επιθυμούσε τότε ο κ. Σόιμπλε αλλά ήθελε η κα Μέρκελ.

Το Ταμείο παραδέχεται επίσης ότι όλα έγιναν για να μη ζημιωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ΔΝΤ ήταν ανέκαθεν ο βολικός σάκος του μποξ για το ελληνικό πολιτικό σύστημα και μεγάλο μέρος του κόσμου.

Μερικές φορές ίσως δικαιολογημένα, αλλά άλλες αδικαιολόγητα.

Η αυτοκριτική του ΔΝΤ είναι χρήσιμη για το ίδιο, κατά την άποψή μας.

Αντίθετα, δεν θεωρούμε σωστή την απουσία αυτοκριτικής για τα ελληνικά προγράμματα τόσο από τους Ευρωπαίους δανειστές  όσο κι από εμάς, δηλαδή τους πολιτικούς και άλλους που μας κυβέρνησαν.

Εστω κι αν οι τελευταίοι συνήθως προσεγγίζουν τις πολιτικές της περιόδου φορώντας κομματικά κιάλια.

Αν δεν κάνουμε την αυτοκριτική μας πάντως, θα είναι πιο δύσκολο να πάρουμε το μάθημά μας, ώστε να μην επαναλάβουμε παρόμοια λάθη στο μέλλον.