H φούσκα, ο λαϊκισμός και οι υπεύθυνοι

Το 2007, ο Paul McCulley της αμερικανικής Pimco, ενός από τους μεγαλύτερους διαχειριστές επενδύσεων σταθερού εισοδήματος στον κόσμο, άρχισε να χρησιμοποιεί τον όρο “shadow banking”, δηλαδή σκιώδες τραπεζικό σύστημα.

Ηταν τότε που αρκετοί άρχισαν να αντιλαμβάνονται την ύπαρξη μιας νέας χρηματοοικονομικής δομής, που ήταν κυρίαρχη στις πιστώσεις.

Όμως, ήταν πλέον αργά.

Η ζημιά είχε ήδη γίνει καθώς οι μη τραπεζικές πιστώσεις είχαν δημιουργήσει τη φούσκα στην αγορά των αμερικανικών ενυπόθηκων δανείων.

Κι όμως η ζημιά θα μπορούσε να είχε αποτραπεί, αν την περίοδο 2001-2002, που τα στεγαστικά δάνεια άρχισαν να αυξάνονται με διψήφιο ρυθμό και ξεκίνησε να αχνοφαίνεται η δημιουργία της φούσκας, η Fed επενέβαινε.

Δεν το έκανε γιατί ήθελε να αναθερμανθεί η οικονομία μετά το σπάσιμο της φούσκας των “dot.com” και να καταπολεμηθεί ο αποπληθωρισμός.

Ούτε η Fed ούτε κανείς άλλος δεν παρενέβη αργότερα, όταν οι υπερβολές στην αγορά ήταν πλέον ορατές.

Ο λόγος ήταν πως κανείς δεν τολμούσε να τρυπήσει τη φούσκα.

Το αποτέλεσμα ήταν η μεγαλύτερη οικονομική ύφεση από το 1929-1930, που ως γνωστόν έγινε αισθητή σ’ όλο τον πλανήτη και φυσικά στην Ελλάδα.

Μήπως σας θυμίζουν τίποτε όλα αυτά;

Για να αντιμετωπισθεί η μεγάλη ύφεση που προκάλεσε το σπάσιμο της φούσκας των ενυπόθηκων δανείων, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες όπως η Fed, η ΕΚΤ και άλλες μηδένισαν τα επιτόκια παρέμβασής τους και άρχισαν να ρίχνουν χρήμα στο σύστημα με τη σέσουλα.

Πρόκειται για τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης (QΕ) που οδήγησαν σε μεγάλη αύξηση του χρέους και ιδίως εκείνου που κατευθύνθηκε σε μη παραγωγικές δραστηριότητες.

Ο λόγος που το έκαναν ήταν ίδιος με εκείνον που δεν ενήργησαν του 2001-2002.

Να τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα και να αποφευχθεί ο αποπληθωρισμός.

Το αποτέλεσμα ήταν να διογκωθούν οι ισολογισμοί των μεγάλων κεντρικών τραπεζών παρά τις πωλήσεις τίτλων στις οποίες έχει προχωρήσει η Fed εδώ και μήνες, να διογκωθεί το παγκόσμιο χρέος και να δημιουργηθούν νέες φούσκες στις αγορές και τις οικονομίες.

Όμως, οι νέες φούσκες, οι οποίες είναι ιστορικών διαστάσεων, έχουν επίσης μετατραπεί σε μηχανισμούς αναδιανομής του πλούτου.

Κι αυτό γιατί κερδίζουν οι λίγοι που είναι κάτοχοι των τίτλων, π.χ. μετοχών, ομολόγων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ανισότητες και να υπονομεύεται η εμπιστοσύνη των πολλών στους θεσμούς του συστήματος.

Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον καθώς τα αποτελέσματα δεν είναι συμβατά με τους στόχους, όπως ανέφερε κάποτε ο Ray Dario, ο δισεκατομμυριούχος hedge fund manager της Bridgewater Associates.

Η άνοδος των λαϊκιστών της αριστεράς και της δεξιάς είναι φυσική συνέπεια αυτής της κατάστασης, που μοιάζει με τη δεκαετία του 1930, όταν οι ανισότητες σε εισόδημα και πλούτο ήταν επίσης μεγάλες.

Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται το προφανές:

Τι θα γίνει την επόμενη φορά που οι αγορές θα πάρουν την κατηφόρα για τα καλά;