Το γεωπολιτικό παίγνιο πίσω από μια κόντρα

Για αρκετούς Αμερικανούς γεωπολιτικούς αναλυτές που εργάζονται για think tanks ή κρατικές υπηρεσίες, η στρατηγική της Κίνας υπακούει σε κάποιους περιορισμούς.

Ο πρώτος περιορισμός συνδέεται με τη γεωγραφία και τις εθνικότητες που κατοικούν στη χώρα.

Η Κίνα αποτελείται από περιφέρειες και δεν είναι εθνικά ομοιογενής. Οι πιο σταθερές περιοχές είναι η Εσωτερική Μογγολία και η Μαντζουρία -όπως είναι γνωστές σε πολλούς Δυτικούς-, όπου κυριαρχούν οι Χαν, το κυρίως εθνικό γκρουπ.

Όμως, ο πιο σημαντικός περιορισμός προέρχεται από τις διαφορές μεταξύ της παράκτιας Κίνας και του εσωτερικού της χώρας.  

Η παράκτια Κίνα ασχολείται με το εμπόριο και την παγκόσμια ναυτιλία ενώ το εσωτερικό δεν έχει τέτοιες δυνατότητες, είναι πιο φτωχό και εξαρτάται από τις μεταβιβάσεις από τις πιο πλούσιες περιοχές.

Δεν είναι τυχαίο ότι, ιστορικά, η παράκτια Κίνα επεδίωξε τις ξένες παρεμβάσεις, π.χ. των Βρετανών, που οδήγησαν σε συγκρούσεις στο εσωτερικό. Ο Μάο έβαλε τέλος, επιβάλλοντας την αρχή του ενός ανδρός, συνθλίβοντας την ελίτ των παράκτιων περιοχών και περιορίζοντας δραστικά το εμπόριο μέχρι τον θάνατό του.

Στη νέα εποχή, το κράτος χαλάρωσε τον έλεγχο και η χώρα επικεντρώθηκε στις εξαγωγές φθηνών προϊόντων προς τον υπόλοιπο κόσμο, τροφοδοτώντας την ανάπτυξή της.

Η μεγάλη ύφεση του 2008 οδήγησε σε μείωση των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Η Κίνα προσπάθησε να την αναπληρώσει, αυξάνοντας την εγχώρια κατανάλωση με αυξήσεις μισθών και διαρκή αύξηση των πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις. Όμως, η Κίνα αντιμετώπιζε επίσης ανταγωνισμό από άλλες χώρες.

Ο νεοεκλεχθείς το 2012 πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προσπάθησε να επιβάλει αυστηρότερο κεντρικό έλεγχο της οικονομίας ενώ συνέχισε να ενθαρρύνει  τις εξαγωγές.

Όμως, οι αυξήσεις στους μισθούς, η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης ανάγκασε την Κίνα να στραφεί στους κλάδους υψηλής τεχνολογίας. Εκεί όμως, εκτός των ΗΠΑ, υπήρχαν εξαγωγικές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα με παράδοση δεκαετιών.

Για να καλύψει το χαμένο έδαφος, η Κίνα έριξε πολλά λεφτά σε βιομηχανίες που θεωρεί στρατηγικές και «ενθάρρυνε» τη μεταφορά τεχνογνωσίας από ξένες εταιρείες με διάφορες πρακτικές, π.χ. βιομηχανική κατασκοπία.      

Οι Αμερικανοί γεωπολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως είναι σημαντικό για το κινεζικό καθεστώς να αναπτύσσεται η οικονομία για να μην αναζωπυρωθούν οι εσωτερικές αντιπαλότητες μεταξύ των παράκτιων περιοχών και των φτωχότερων στο εσωτερικό.

Αν αποτύχει η στρατηγική της παραγωγής και εξαγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας με διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, το κομμουνιστικό κόμμα μπορεί να χάσει τον έλεγχο και την εξουσία.

Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, κατά κάποιο τρόπο, για το καθεστώς και επομένως θα μπορούσε μεν να προχωρήσει σε κάποιες μεταρρυθμίσεις αλλά όχι σ’ αυτές που απαιτούν οι ΗΠΑ.

Από την άλλη πλευρά, αρκετοί στις ΗΠΑ αντιλαμβάνονται πως δεν έχουν τον τρόπο να επιβάλλουν απολύτως τους όρους τους καθώς το Πεκίνο έχει αρχίσει να μειώνει την εξάρτησή του από την αμερικανική και άλλες ξένες αγορές.

Επομένως, θεωρούν πως σε κάποιο σημείο, οι δύο χώρες μπορεί να τα βρουν στο εμπόριο προς αμοιβαίο όφελος.

Όμως, άλλοι, π.χ. νεοσυντηρητικοί, που θεωρούν πως θα πρέπει να αλλάξει το καθεστώς στην Κίνα, πιστεύουν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να εξασκήσουν τη μέγιστη πίεση με όπλο το εμπόριο, ώστε να οξυνθούν οι διαφορές μεταξύ των παράκτιων περιοχών της Κίνας και της ενδοχώρας.  

Ακόμη κι αν δεν τα καταφέρουν, επιχειρηματολογούν, θα εξασθενήσουν σημαντικά την Κίνα.    

Ποιοι θα επικρατήσουν; Δύσκολο να πει κανείς.  

Το μόνο βέβαιο είναι πως Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί συμφωνούν ότι θα πρέπει να αλλάξουν πολλά στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, με υποχωρήσεις της Κίνας.