Ποιος πληρώνει;

Παρακολούθησα πριν από λίγες ημέρες μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για την αποκέντρωση και τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους Δήμους, που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κ. Καραμανλή.

Εκεί άκουσα τον αναπληρωτή καθηγητή κ. Χλέπα, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, να παρατηρεί ότι χώρες με ισχυρούς παραδοσιακούς θεσμούς δεν έχουν χρεοκοπήσει, σε αντίθεση με άλλες που έχουν αδύναμους θεσμούς.

Ο ίδιος και άλλοι ομιλητές αναφέρθηκαν επίσης στη σημασία της δημοκρατικής λογοδοσίας.

Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά;

Πολύ απλά, γιατί όσο περνάει ο καιρός και απομακρυνόμαστε από τον Αύγουστο που βγήκαμε από το 3ο μνημόνιο και πλησιάζουμε προς το εκλογικό 2019, παρατηρούνται κάποια από τα φαινόμενα που μας οδήγησαν σε δύσκολη θέση και η αδυναμία των θεσμών.

Υπενθυμίζουμε ότι το ελληνικό κράτος χρεοκόπησε πρακτικά γιατί δαπανούσε επί δεκαετίες περισσότερα από αυτά που εισέπραττε, δανειζόμενο τη διαφορά και συσσωρεύοντας χρέος.

Όταν κλονίσθηκε η εμπιστοσύνη των αγορών στην ικανότητα της Ελλάδας να εξυπηρετεί το χρέος της, ήλθε το μοιραίο.

Για την αποφυγή μιας άτακτης χρεοκοπίας, που δεν συνέφερε κανένα, η χώρα μπήκε σε μνημόνιο το 2010, αποδεχόμενη αυστηρούς όρους λιτότητας, με αντάλλαγμα τον χαμηλότοκο δανεισμό.

Στα χρόνια που πέρασαν, η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά το ένα τέταρτο περίπου, δηλαδή όσο καμία άλλη ανεπτυγμένη οικονομία παγκοσμίως σε περίοδο κρίσης, με την ανεργία να χτυπά το 27%.

Θα περίμενε λοιπόν κάποιος, μετά από μια τόσο τραυματική εμπειρία, ότι όλοι, κυβέρνηση, κόμματα και δικαστική εξουσία, θα είχαν πάρει το μάθημά τους για να μην ξαναζήσει η χώρα τα ίδια και χειρότερα στο μέλλον.       

Δυστυχώς, τα σημάδια είναι ανησυχητικά.

Δικαστικές αποφάσεις επιβάλλουν την επιστροφή αναδρομικών σε συνταξιούχους, κρίνουν αντισυνταγματικές τις μειώσεις μισθών και συντάξεων στις ομάδες που απαρτίζουν το «βαθύ κράτος», δηλ. τα αποκαλούμενα ειδικά μισθολόγια, ενώ εκκρεμούν κι άλλες.

Με άλλα λόγια, οι δικαστές και πιο συγκεκριμένα το ΣτΕ συμμετέχουν στη διαμόρφωση της δημοσιονομικής πολιτικής σε σημαντικό βαθμό, με άγνωστα κριτήρια.

Από τη σκοπιά της, η κυβέρνηση παίρνει αποφάσεις που έχουν ξεκάθαρο προεκλογικό άρωμα, υποσχόμενη παροχές, την ίδια στιγμή που η οικονομική πολιτική επιβαρύνει δυσανάλογα ένα μέρος του πληθυσμού που φορολογείται βαρέως.

Ενίοτε εκπλήσσει, όπως χθες με την ελεύθερη πρόσβαση των ενστόλων στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Η συμβολή του μέτρου στα ελλείμματα των συγκοινωνιών και η ύπαρξη άλλων πολιτών που βρίσκονται σε πολύ δυσχερέστερη οικονομική θέση, καθώς είναι απλήρωτοι καιρό ή/και παίρνουν συγκριτικά πολύ μικρότερο μισθό, δεν ελήφθη μάλλον υπόψη.

Ισως γιατί οι ψήφοι τους δεν είναι πολλοί.

Οσον αφορά την αντιπολίτευση, είναι λογικό να ασκεί κριτική στα κυβερνητικά δρώμενα. Όμως, δεν φαίνεται να εντυπωσιάζει μέχρι στιγμής τους πολίτες με τις προτάσεις της.

Ολα αυτά δεν θα συνέβαιναν, τουλάχιστον, όχι σ' αυτό τον βαθμό, αν όλοι δεν εκτιμούσαν ότι σημαντικό μέρος του πληθυσμού ψηφίζει ακόμη με καθαρά ιδιοτελή κριτήρια.

Ισως έχουν δίκιο. Η πολυετής κρίση κόστισε πολλά στην ελληνική οικονομία αλλά μάλλον δεν άλλαξε τις συνήθειες δεκαετιών.

Είναι αυτές που χαρακτηρίζουν το ελληνικό πελατειακό κράτος, με τους αδύναμους θεσμούς, όπου η ερώτηση «ποιος πληρώνει τον λογαριασμό» σπανίως τίθεται και ουδέποτε απαντιέται.