Η Ιταλία και ο αφανής κίνδυνος

Οι εξελίξεις στην Ιταλία έχουν οικονομικό ενδιαφέρον και αντίκτυπο σε άλλες χώρες της ευρωζώνης όπως η δική μας.

Με το δημόσιο χρέος στα 2,4 τρισ. ευρώ, εκ των οποίων το 36%-37% σε ξένα χέρια, και την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην ευρωζώνη, η Ιταλία είναι κρίσιμο μέγεθος για τη ζώνη του ευρώ.

Μέχρι στιγμής, το ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στα κρατικά ομόλογα της γείτονος και τις επιπτώσεις τους στα υπόλοιπα, π.χ. τα ελληνικά.      

Η απόδοση του 10ετούς ιταλικού κρατικού ομολόγου θεωρείται «κλειδί» και παρακολουθείται πιο στενά από τα υπόλοιπα.

Γι’ αυτό η άνοδος της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου στο 3,8% -το υψηλότερο επίπεδο από το 2014- την Παρασκευή προκάλεσε συναγερμό και μια καθησυχαστική δήλωση απο τον επίτροπο Μοσκοβισί, που βρισκόταν στη Ρώμη.

Ο τελευταίος έσπευσε να δηλώσει ότι επιθυμούσε να μειωθούν οι εντάσεις και να υπάρξει εποικοδομητικός διάλογος με την ιταλική κυβέρνηση για τον προϋπολογισμό.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος επανέλαβε ότι δεν υπάρχει απόφαση για τον ιταλικό προϋπολογισμό.

Η απόδοση του 10ετούς χρεογράφου υποχώρησε στο 3,47% στο κλείσιμο, όντως πάνω 147 μονάδες βάσης από την αρχή της χρονιάς.

Το ελληνικό 10ετές ομόλογο υποχώρησε στο 4,33%, πάνω 26 μονάδες βάσης από την αρχή του 2018, και το 10ετές γερμανικό στο 0,46% από 0,43% όταν ξεκίνησε η χρονιά.

Όμως, δεν είναι μόνο ο Μοσκοβισί.

Αρκετοί θεωρούν θετική την απόφαση της Moody’s να μην υποβαθμίσει τη γειτονική χώρα στην κατηγορία των «σκουπιδιών» και να διατηρήσει τις προοπτικές (outlook) της αμετάβλητες.

Αν οι ειδήμονες έχουν δίκιο, τα ιταλικά κρατικά ομόλογα θα συνεχίσουν το ράλι που ξεκίνησαν το απόγευμα της Παρασκευής.

Η ψυχολογία παίζει σημαντικό ρόλο σε τέτοιες καταστάσεις.

Το ερώτημα είναι αν οι συμμετέχοντες στις αγορές προεξοφλήσουν την απόφαση της Moody’s και γενικότερα την αβεβαιότητα από τις τεταμένες σχέσεις με την Κομισιόν.

Το μόνο σίγουρο είναι η αυξημένη μεταβλητότητα στις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων και τα spreads, όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν.   

Αν και ένα ράλι ανακούφισης δεν μπορεί να αποκλεισθεί βραχυπρόθεσμα, γιατί το χειρότερο σενάριο αποφεύχθηκε, δηλαδή η υποβάθμιση της Ιταλίας από τη Moody’s στην κατηγορία των «σκουπιδιών», περαιτέρω χειροτέρευση δεν μπορεί να αποκλεισθεί.

Όμως, η επικέντρωση στα ιταλικά κρατικά χρεόγραφα έχει αφήσει απέξω από τη συνολική εικόνα κάτι άλλο.

Τη θέση και δυνητική επιρροή που έχουν τα χρεόγραφα που έχουν εκδώσει ιταλικές επιχειρήσεις και τράπεζες, δηλαδή τα εταιρικά ομόλογα επενδυτικής διαβάθμισης και τα ομόλογα υψηλού ρίσκου (high yielders) στην ευρωπαϊκή αγορά.

Σημειώνεται ότι οι ιταλικές τράπεζες εκτιμάται πως κατέχουν ιταλικά κρατικά ομόλογα ύψους 350 δισ. ευρώ περίπου, ενώ έχουν δώσει δάνεια στο κράτος ύψους 270 δισ. ευρώ περίπου, σύμφωνα με υπολογισμούς της Goldman Sachs.

Η παρουσία των ιταλικών εταιρειών είναι πιο έντονη στην ευρωπαϊκή αγορά ομολόγων υψηλού ρίσκου, με μερίδιο αγοράς μεταξύ 15% και 20%.

Η συγκεκριμένη αγορά έχει υποστηριχθεί εμμέσως από το QE της ΕΚΤ καθώς ώθησε πολλούς στην αναζήτηση υψηλότερων αποδόσεων και στα χρεόγραφα υψηλού κινδύνου.

Προφανώς, το τέλος των αγορών κρατικών και εταιρικών ομολόγων επενδυτικής διαβάθμισης από το ευρωσύστημα καθιστά πιο ευάλωτη τη συγκεκριμένη αγορά.

Αν αυτό συνδυασθεί με την άνοδο των αποδόσεων των ιταλικών κρατικών ομολόγων και τις ενδεχόμενες ανησυχίες για την πορεία της οικονομίας της, τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα για τα χρεόγραφα υψηλού κινδύνου της Ιταλίας.

Όμως, ευάλωτα είναι επίσης τα εταιρικά ομόλογα χαμηλού ρίσκου.

Όχι μόνο γιατί η ΕΚΤ σταματάει τις αγορές στο τέλος του 2018 αλλά γιατί ένα σημαντικό μέρος των ανωτέρων χρεογράφων εμφανίζει αποδόσεις χαμηλότερες από τα αντίστοιχα κρατικά ομόλογα της χώρας.

Ενας από τους συνήθεις επενδυτικούς κανόνες σε ανάλογες περιπτώσεις ανακατωσούρας στο παρελθόν ήταν να αποφεύγονται τα εταιρικά ομόλογα που πληρώνουν λιγότερο από τα αντίστοιχα κρατικά ομόλογα της χώρας τους.

Αυτά λοιπόν που συμβαίνουν στην Ιταλία δεν αφορούν μόνο την αγορά των κρατικών ομολόγων στην ευρωζώνη.

Αφορούν επίσης τα ομόλογα που εκδίδουν ευρωπαϊκές εταιρείες για να χρηματοδοτηθούν, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι κίνδυνοι για τις εθνικές οικονομίες.