Ο χρησμός της ΕΚΤ

Η ΕΚΤ έχει επαινεθεί από πολλούς για τη στήριξη που παρείχε στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα κατά τη διάρκεια της κρίσης και κατηγορηθεί από άλλους για κάποιες ενέργειές της.

Η ΕΚΤ ήταν εκείνη που κάλυψε το χρηματοδοτικό κενό μεταξύ καταθέσεων και δανείων που δημιούργησε η κατακόρυφη μείωση των ιδιωτικών καταθέσεων από τα 237 δισ. ευρώ στο τέλος του 2009 στα 128 δισ. σήμερα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η ίδια έκανε δεκτά κατ’ εξαίρεση (waiver) τα ελληνικά ομόλογα ως εξασφάλιση για την παροχή φθηνής χρηματοδότησης στις τράπεζες παρά τη χαμηλή πιστοληπτική διαβάθμιση.

Από την άλλη πλευρά, η ΕΚΤ έχει κατηγορηθεί για κερδοσκοπία, επειδή δεν δέχθηκε να «κουρευτούν» τα εγχώρια ομόλογα του ευρωσυστήματος στη μεγάλη αναδιάρθρωση χρέους το 2012.

Η σημερινή κυβέρνηση την είχε επίσης επικρίνει για την απόφαση να σταματήσει τη χρηματοδότηση των τραπεζών μετά την ανακοίνωση του περίφημου δημοψηφίσματος το καλοκαίρι του 2015. Ηταν μια κίνηση που μείωνε το ρίσκο του ευρωσυστήματος αλλά αναπόφευκτα έβγαζε από τον δρόμο το τελευταίο εμπόδιο πριν τα capital controls.

Αλλοι, πολύ λιγότεροι, θυμούνται ίσως ότι η ΕΚΤ τράβηξε το χαλί κάτω από τα ελληνικά ομόλογα τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2009, ζητώντας από τις τράπεζες να περιορίσουν τη χρηματοδότησή τους από την ίδια με εξασφάλιση κρατικά ομόλογα.

Μ’ αυτό τον τρόπο, δεν υπήρχε η έμμεση εγγύηση του τελικού αγοραστή, που γνώριζε η αγορά.

Ηταν η εποχή που οι ελληνικές τράπεζες είχαν φθάσει να δανείζονται απευθείας από την ΕΚΤ πάνω από 40 δισ. ευρώ με εγγύηση τα ομόλογα. Για την ακρίβεια, αγόραζαν τα ομόλογα που εξέδιδε το κράτος και τα χρηματοδοτούσαν με χαμηλότερο επιτόκιο από την ΕΚΤ, κερδίζοντας τη διαφορά.

Χθες, απαντώντας σε ερώτηση ευρωβουλευτών, ο Μάριο Ντράγκι ξεκαθάρισε ότι το μεταμνημονιακό πλαίσιο εποπτείας δεν δικαιολογεί την ύπαρξη του waiver.

Όμως, η απευθείας χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ έχει υποχωρήσει σε λίγα δισ. ευρώ και επομένως η επίπτωση είναι από πολύ μικρή έως ελάχιστη.

Από την άλλη πλευρά, η άρση του waiver καθιστά απαγορευτική τη συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα αγοράς της ΕΚΤ (QE).  

Ως γνωστόν, οι αγορές πρόκειται να σταματήσουν ως το τέλος του χρόνου. Όμως, θα είναι δυνατόν να αγοράζονται νέα ομόλογα με τα χρήματα από τα χρεόγραφα που λήγουν.

Φυσικά, για την περίπτωση της Ελλάδας, υπάρχει ένα ερώτημα, γιατί η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) δεν μπορούσε να αγοράζει ελληνικά ομόλογα αφού δεν ήταν αποδεκτά στο QE αλλά υπερεθνικών οργανισμών όπως η ΕΙΒ.    

Με τα γνωστά δεδομένα, η αντικατάσταση των παλαιών ομολόγων που έληγαν, θα έπρεπε να γίνει με νέα ομόλογα από την ίδια δικαιοδοσία (jurisdiction). Ισως όμως να ήταν εφικτό να αγοραστούν εγχώρια ομόλογα επειδή η Ελλάδα δεν συμμετείχε στο QE.

Όπως κι αν έχει, η τοποθέτηση του κ. Ντράγκι δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας.

Λόγω άρσης του waiver, τα ελληνικά ομόλογα δεν θα επωφεληθούν από το QE, μέχρις ότου τουλάχιστον αποκτήσουν πιστοληπτική αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας.

Από την άλλη πλευρά, θα περιμέναμε η ΕΚΤ να ακολουθήσει τα βήματα των άλλων ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ, χαρακτηρίζοντας το ελληνικό χρέος φερέγγυο σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Η μη συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο QE λόγω waiver καθιστά λιγότερο κρίσιμη μια τέτοια απόφαση, αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες για υιοθέτησή της, κατά την άποψή μας.

Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι ένα ακόμη καλό νέο για τα ομόλογα, διευκολύνοντας την έξοδο στις αγορές, αν και δεν μπορεί να συγκριθεί με τη συμμετοχή στο QE.