Τα παζλ θέλουν καλούς παίκτες!

Δεν είναι δύσκολο να φαντασθεί κανείς το σκηνικό.

Οι άνθρωποι της Κομισιόν να επιχειρηματολογούν υπέρ της δυνατότητας της Ελλάδας να επιτυγχάνει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα σε βάθος χρόνου, επικαλούμενοι την υπέρβαση του στόχου τα δύο τελευταία χρόνια, και του ΔΝΤ να διαφωνούν.

Οι δε τεχνοκράτες του ΔΝΤ να υποστηρίζουν ότι ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα είναι κοντά στο 1% την επόμενη 40-50ετία, επικαλούμενοι  και τον ρυθμό ανάπτυξης του 2017, με τα στελέχη της Κομισιόν και του ESM  να διαφωνούν.

Αναμφισβήτητα, η ιστορία είναι με το μέρος του ΔΝΤ στο θέμα του πρωτογενούς πλεονάσματος, αλλά με τους κοινοτικούς αξιωματούχους στο ζήτημα του μακροχρόνιου μέσου ρυθμού ανάπτυξης της Ελλάδας.

Φυσικά, η δομή της οικονομίας δεν είναι σήμερα ίδια με εκείνη που ήταν πριν από μερικές δεκαετίες και ίσως αλλάξει ξανά στο μέλλον.

Όλα αυτά έχουν σημασία, γιατί αποτελούν μεταβλητές στην εξίσωση για τη φερεγγυότητα του ελληνικού χρέους και τη μορφή που θα πάρουν τα ενδεχόμενα μέτρα για την ελάφρυνσή του.  

Πρακτικά, είναι όμως ασκήσεις επί χάρτου καθώς είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κάποιος σήμερα με ακρίβεια τι ρυθμό ανάπτυξης και πρωτογενή πλεονάσματα θα παράγει η Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες.

Παρ’ όλα αυτά ο μακροχρόνιος μέσος ρυθμός ανάπτυξης έχει την σημασία του.

Το ΔΝΤ δεν καταλήγει τυχαία στην εκτίμηση για μέσο ρυθμό ανάπτυξης 1% τις επόμενες δεκαετίες στην καλύτερη των περιπτώσεων.

Το Ταμείο χρησιμοποιεί το νεοκλασικό αναπτυξιακό μοντέλο του Solow για να προβλέψει τον ρυθμό επέκτασης της οικονομίας από το κεφάλαιο, την εργατική δύναμη και τη συνολική παραγωγικότητα (total factor productivity).

Λόγω της χρόνιας υπογεννητικότητας και της φυγής πολλών νέων στο εξωτερικό, το Ταμείο, επικαλούμενο την έκθεση για τη γήρανση της Κομισιόν του 2015, εκτιμά ότι η εργατική δύναμη θα συρρικνωθεί κατά 0,9% κατά μέσο όρο ετησίως τις επόμενες πέντε δεκαετίες.

Από την άλλη πλευρά,  οι επενδύσεις προβλέπεται να αυξηθούν μεσοπρόθεσμα (2017-2020) με διψήφιο αριθμό από τα σημερινά χαμηλά επίπεδα καθώς οι επιχειρήσεις προσπαθούν να αντικαταστήσουν μηχανήματα και να αναπληρώσουν/αυξήσουν τα αποθέματά τους.

Όμως, η ώθηση στην οικονομία δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια καθώς αναμένει πως οι επενδύσεις θα ανέβουν και θα σταθεροποιηθούν στο 17% του ΑΕΠ από 26% το 2007.

Ρόλο σ’ αυτό θα παίξουν η μη επαρκής εξωτερική χρηματοδότηση και τα προβλήματα που έχουν οι τράπεζες με τα «κόκκινα» δάνεια.

Επομένως, η συνεισφορά του κεφαλαίου στον ρυθμό ανάπτυξης μακροπρόθεσμα θα είναι από πολύ μικρή έως μηδαμινή.

Απομένει λοιπόν η συνολική παραγωγικότητα που έχει αυξηθεί με μέσο ετήσιο ρυθμό 0,2% τα τελευταία 45 χρόνια και πλέον στην Ελλάδα.

Πρόκειται για τον χαμηλότερο ρυθμό στην ευρωζώνη και πιθανόν εξηγείται από τον μεγάλο τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, που δεν είναι ανοικτός στον ανταγωνισμό.

Τα ανωτέρω κάνουν το Ταμείο να εκτιμά ότι η ετήσια μέση αύξηση της παραγωγικότητας του εργατικού δυναμικού θα είναι της τάξης του 0,4% περίπου.

Αν κανείς βάλει μαζί την παραγωγικότητα, την αναμενόμενη συρρίκνωση του αριθμού των εργαζομένων και το κεφάλαιο, καταλήγει σε συρρίκνωση της οικονομίας κατά 0,4%-0,5% κατά μέσο όρο ετησίως, τις επόμενες δεκαετίες.

Για να ανέβει ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης στο 1% κατά μέσο όρο μακροπρόθεσμα, θα χρειασθούν σαρωτικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Με άλλα λόγια, ακόμη και το 1% φαίνεται αισιόδοξο νούμερο.   

Η πρώτη εκτίμηση για ρυθμό ανάπτυξης 1,4% το 2017 μάς το θυμίζει καθώς απέχει πολύ από την αρχική εκτίμηση του προϋπολογισμού της ίδιας χρονιάς που συντάχθηκε το φθινόπωρο του 2016.

Η πρόβλεψη για τον μακροχρόνιο ρυθμό ανάπτυξης είναι παζλ για ισχυρούς λύτες.