Tι μάθαμε μετά από τέσσερις χρεοκοπίες της Ελλάδας

Από την εποχή της επανάστασης του 1821 μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει τέσσερις φορές.

Η πρώτη φορά ήταν το 1826 στα «δάνεια της ανεξαρτησίας», η δεύτερη το 1893, η τρίτη χρεοκοπία ήταν το 1932, ενώ η τέταρτη είναι η πιο πρόσφατη.

Για την ιστορία, η χώρα (πριν ακόμη γίνει επίσημο κράτος) έλαβε δύο δάνεια για να χρηματοδοτήσει τον αγώνα της ανεξαρτησίας το 1824 και το 1825, συνολικού ύψους 2,8 εκατ. στερλίνες από το Λονδίνο.

Από αυτά, λιγότερα από 1,3 εκατ. στερλίνες έφθασαν στην Ελλάδα.

Η αδυναμία εξυπηρέτησης των δύο δανείων, ήδη από το 1826, οδήγησε την κυβέρνηση του νεοϊδρυθέντος ελληνικού κράτους το 1929 να ζητήσει από τους δανειστές όπως γίνει κάποια διευθέτηση, ώστε οι αποπληρωμές να αντιστοιχούν στα πραγματικά ποσά που δανείστηκε.

Μάλιστα, υπήρξε μια περίοδος επί Οθωνος που η Ελλάδα δεν ήθελε καν να διαπραγματευθεί, ισχυριζόμενη ότι τα δύο δάνεια είχαν συναφθεί πριν ιδρυθεί το ελληνικό κράτος και επομένως το χρέος δεν ήταν νόμιμο.

Οι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι χρειάστηκε να περάσουν πάνω από 50 χρόνια και να φτάσουμε στο 1878, για να αποδεχθούν οι δανειστές να διευθετηθεί το χρέος.

Μόνο που στο μεταξύ το χρέος είχε περάσει από τους ιδιώτες πιστωτές στην τρόικα της εποχής, δηλαδή τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία.

Αναγνώρισαν λοιπόν το 1878 ότι το χρέος ήταν 1,2 εκατ. στερλίνες και δέχθηκαν να διαγραφούν οι συσσωρευμένοι τόκοι και άλλες επιβαρύνσεις.

Τόσο η εμπειρία της πρώτης χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους όσο και οι μετέπειτα έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά.

Ένα από αυτά, σύμφωνα με ακαδημαϊκούς καθηγητές όπως η Carmen Reihhart του Χάρβαρντ, είναι η καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στην αναδιάρθρωση του χρέους υπό τη μορφή «κουρέματος» στις τρεις προηγούμενες ελληνικές χρεοκοπίες.

Θα μπορούσαμε να σταθούμε σ' αυτή τη σημαντική παρατήρηση αλλά δεν θα το κάνουμε σήμερα.

Αντίθετα, θα σταθούμε σε μια άλλη διαπίστωση.

Και στις τέσσερις περιπτώσεις χρεοκοπίας προηγείται μια περίοδος που σημαδεύεται από τη ραγδαία αύξηση του εξωτερικού χρέους.

Η κατάληξη είναι αφενός, ένας υψηλός λόγος χρέους προς το ΑΕΠ και αφετέρου, ένα πολύ υψηλό ποσοστό κατοχής ελληνικού χρέους από τους ξένους δανειστές.

Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται στην πρόσφατη ουσιαστικά χρεοκοπία το 2012, όπου οι ξένοι δανειστές κατέχουν το 70% περίπου του ελληνικού χρέους.

Είναι λοιπόν σημαντικό όχι μόνο να μειωθεί το χρέος ως προς το ΑΕΠ αλλά και να αλλάξει χέρια, καταλήγοντας σε ελληνικά.

Δεν είναι κάτι που γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη.

Χρειάζεται η εφαρμογή μιας εθνικής πολιτικής με μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, που θα στοχεύει στη σταδιακή μετατροπή του ελληνικού εξωτερικού χρέους σε εσωτερικό.

Το θέμα είναι σύνθετο και δεν εξαντλείται στην παροχή κινήτρων προς τα νοικοκυριά για να αγοράσουν λαϊκά ομόλογα, όπως έχουν προτείνει πολλοί κατά καιρούς.

Αν όμως δεν αντλήσουμε τα σωστά συμπεράσματα από τις τέσσερις χρεοκοπίες της χώρας από το 1826 μέχρι σήμερα και δεν τα μετουσιώσουμε σε εθνική πολιτική, το πιθανότερο είναι ότι θα την ξαναπατήσουμε στο μέλλον.

Dr. Money