Κρίσιμες κάλπες στην Ιταλία

Τελευταία ημέρα των εκλογών στην Ιταλία. Ο "αδύναμος" Monti, η άνοδος-έκπληξη του Berlusconi και το αβέβαιο αποτέλεσμα. Η μάχη για τη Γερουσία.

Δημοσιεύθηκε: 24 Φεβρουαρίου 2013 - 10:47

Τελ. Ενημ.: 24 Φεβρουαρίου 2013 - 17:22

Τελευταία ημέρα των εκλογών στην Ιταλία για την ανάδειξη του διαδόχου της τεχνοκρατικής κυβέρνησης του Mario Monti.

Η ψηφοφορία ξεκίνησε χθες στις 8 το πρωί και συνεχίστηκε μέχρι τις 10 το βράδυ. Οι κάλπες ανοίγουν τη Δευτέρα στις 7 το πρωί και θα παραμείνουν ανοικτές έως τις 3 το μεσημέρι, με τα πρώτα exit-polls τόσο για την Κάτω Βουλή όσο και για τη Γερουσία να βγαίνουν λίγη ώρα αργότερα.

Τις εκλογές αυτές, που πραγματοποιούνται εν μέσω βαθιάς ύφεσης, τις παρακολουθούν στενά οι αγορές, καθώς εκφράζονται ανησυχίες ότι μπορεί να μην αναδείξουν ξεκάθαρο νικητή, που θα είναι ικανός να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησε ο Monti.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, που δημοσιοποιήθηκαν πριν από δύο εβδομάδες, έδιναν προβάδισμα στον ηγέτη της κεντροαριστεράς Pier Luigi Bersani, αν και ο πρώην πρωθυπουργός Silvio Berlusconi φάνηκε να κλείνει την ψαλίδα.

Η αβεβαιότητα αναφορικά με το αποτέλεσμα εντείνεται λόγω της αύξησης στην υποστήριξη του αντικαθεστωτικού κινήματος 5 Αστέρια του κωμικού Beppe Grillo, ο οποίος έχει εκμεταλλευτεί το κύμα λαϊκής οργής κατά της διαφθοράς και των προνομίων της ιταλικής πολιτικής ελίτ.

Ο Καβαλιέρε, πάντως, προκάλεσε πάλι αίσθηση. Έσπασε την καθιερωμένη σιωπή της παραμονής των εκλογών και, σε προπόνηση της Μίλαν, δήλωσε ότι «οι Ιταλοί δικαστές είναι χειρότεροι από τη μαφία της Σικελίας» και ότι «τον κατηγόρησαν για την υπόθεση μπούγκα-μπούγκα, χωρίς καμία απόδειξη». Αναφέρθηκε και στην Ελλάδα, λέγοντας ότι έκανε ό,τι μπορούσε για να τη βοηθήσει. «Αλλά δυστυχώς», τόνισε, «οι Γερμανοί είναι ξεροκέφαλοι».

Αποκάλυψε, επίσης, κάτι άλλο: είχε πει στον Παπανδρέου ότι για να βοηθήσει τη χώρα θα ήταν πρόθυμος να αγοράσει και νησί. Τώρα όμως που έπεσαν οι τιμές, είναι σε αμηχανία, διότι δεν θα ήθελε να φανεί ότι εκμεταλλεύεται την κατάσταση...

Αβέβαιο το αποτέλεσμα

Η προεκλογική περίοδος έκλεισε επισήμως την Παρασκευή, με τις αδύναμες επιδόσεις του απερχόμενου πρωθυπουργού Mario Monti να αποτελούν το κλειδί για το -μέχρι τώρα- παντελώς αβέβαιο εκλογικό αποτέλεσμα.

Οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας πραγματοποίησαν την Παρασκευή τις τελευταίες τους συγκεντρώσεις, ενώ οι αναλυτές εκτιμούν πως το αποτέλεσμα είναι αμφίρροπο.

«Αυτή η ψηφοφορία δεν είναι καθόλου σίγουρη. Μία ποσοστιαία μονάδα, είτε από τη μία, είτε από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να οδηγήσει στο χάος ή σε μια ξεκάθαρη νίκη», ανέφερε αναλυτής που ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Οι αναλυτές είναι διχασμένοι ως προς το αν ο ηγέτης της κεντροαριστεράς, Pier Luigi Bersani, θα καταφέρει να σχηματίσει σταθερή πλειοψηφία, ικανή να προχωρήσει στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η μη ανταγωνιστική Ιταλία προκειμένου να βγει από την ύφεση.

Ο Bersani θεωρείται ότι προηγείται κατά ελάχιστες μονάδες έναντι του ηγέτη της κεντροδεξιάς, Silvio Berlusconi, ωστόσο εξακολουθεί να θεωρείται ότι έχει πολλές πιθανότητες να λάβει το μπόνους του νικητή, που θα του δώσει έναν άνετο έλεγχο επί της Κάτω Βουλής.

Ωστόσο, με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον αναμένεται η πολύ πιο περίπλοκη εκλογική μάχη για τη Γερουσία, όπου τα μπόνους των νικητών απονέμονται σε περιφερειακή βάση.

Η κεντροαριστερά και η κεντροδεξιά σχεδόν ισοψηφούν σε αρκετές κρίσιμες περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένης της Λομβαρδίας, η οποία βγάζει τους περισσότερους γερουσιαστές. Ο Berlusconi σχημάτισε συνασπισμό με τη φεντεραλιστική Λέγκα του Βορρά λόγω της σημασίας που έχουν οι πολυπληθείς βόρειες περιφέρειες στη μάχη για τη Γερουσία.

Ο Monti, ο τεχνοκράτης πρώην Ευρωπαίος επίτροπος, που ηγήθηκε της εκστρατείας των κεντρώων, θεωρείται ότι χάνει έδαφος, όμως οι αναλυτές διαφωνούν σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις.

Ο πολιτικός αναλυτής Roberto D’Alimonte εξέφρασε ανησυχία ότι ο Monti μπορεί να μη συγκεντρώσει το απαιτούμενο 8% για να κερδίσει έδρες στη Γερουσία σε ορισμένες περιφέρειες και δήλωσε ότι αυτό θα ήταν καταστροφικό για την Ιταλία.

«Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι ο Monti να μην πέσει κάτω από το 8% σε διάφορες περιφέρειες. Το μέλλον της Ιταλίας και της ευρωζώνης εξαρτάται από αυτήν τη μεταβλητή», δήλωσε στο Reuters.

Το πιθανότερο -και σύμφωνα με πολλούς πιο σταθερό αποτέλεσμα από τις εκλογές- φαίνεται να είναι ένας κυβερνητικός συνασπισμός μεταξύ του Bersani και του Monti, που θα απαιτούσε από τον απερχόμενο πρωθυπουργό να κερδίσει αρκετούς γερουσιαστές ώστε να ενισχύσει την κεντροαριστερά.

Ο Bersani έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θέλει να σχηματίσει συμμαχία με τον Monti προκειμένου να έχει αξιοπιστία η κυβέρνησή του στις αγορές και να υπάρξει μια ισχυρή εντολή για νομοθέτηση, ακόμα και αν η κεντροαριστερά κερδίσει από μόνη της.

Ο «αδύναμος» Monti

Ωστόσο, ορισμένοι άλλοι αναλυτές πιστεύουν πως ο Monti φθίνει στο επονομαζόμενο κόκκινο κέντρο της Ιταλίας, όπου οι ψήφοι που θα χάσει θα πάνε στον Bersani, αυξάνοντας τις πιθανότητες μιας ισχυρής κεντροαριστεράς κυβέρνησης που θα μπορεί να κάνει σκληρά παζάρια με έναν αδύναμο Monti για διάφορα θέματα πολιτικής.

Ένα από τα ασταθή σενάρια μετά τις εκλογές θα ήταν μια κυβέρνηση αριστεριστών με έναν ισχυρό κεντρώο Monti, η οποία θα εμπλεκόταν σε συνεχείς διαμάχες για την πολιτική.

«Αν ο Monti δεν πάει καλά στη Γερουσία, θα είναι προς όφελος του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος», σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της εταιρείας δημοσκοπήσεων SWG, Maurizio Pessato.

«Το κλειδί σ’ αυτό το εκλογικό σύστημα δεν είναι ο Monti, αλλά το να κερδίσει το Δημοκρατικό Κόμμα τη Λομβαρδία… Αν η κεντροαριστερά κερδίσει τη Γερουσία κατευθείαν, θα συνάψει συμμαχία με τον Monti από θέση ισχύος. Θα υπάρξει κυβέρνηση και σταθερότητα».

Ο δημοσκόπος Nicola Piepoli δήλωσε στο Reuters πως «ο Bersani θα κερδίσει. Είναι ο αρχικός ευεργετούμενος από την κρίση του Monti… Αυτό καθιστά πιο πιθανό ότι μπορεί να κερδίσει στη Γερουσία».

Όποια κυβέρνηση και αν προκύψει από τις εκλογές θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει το σοβαρό πρόβλημα της έλλειψης ανταγωνιστικότητας της Ιταλίας, η οποία περά την πιο μακροχρόνια ύφεσή της των τελευταίων 20 ετών.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ιταλία και την ευρωζώνη είναι οι εκλογές να οδηγήσουν σε αδύναμη κυβέρνηση, που δεν θα είναι ικανή να προχωρήσει σε αποφασιστικές ενέργειες, γεγονός που θα τρομάξει τους επενδυτές και θα πυροδοτήσει νέα κρίση χρέους.

Οι απογοητευτικές επιδόσεις του Monti, του «αγαπημένου παιδιού» των αγορών και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, αποτέλεσαν βασικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας, η οποία έδειξε επίσης μια εκπληκτική επάνοδο του Berlusconi και μια μεγάλη επιτυχία για τον Γενοβέζο κωμικό Beppe Grillo, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε την τεράστια λαϊκή οργή για την οικονομία και τη σειρά σκανδάλων διαφθοράς που είδαν το φως της δημοσιότητας.

Οι δύο αυτοί παράγοντες έκοψαν τις 10 μονάδες προβάδισμα της κεντροαριστεράς τον Δεκέμβριο και έκαναν το εκλογικό αποτέλεσμα όλο και πιο αβέβαιο.

Ο Monti αντικατέστησε τον Berlusconi τον Νοέμβριο του 2011 μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους της Ιταλίας και τη δημοσιοποίηση της εμπλοκής του Καβαλιέρε σε μια σειρά προσωπικών σκανδάλων. Ο Monti αποκατέστησε την αξιοπιστία της Ιταλίας διεθνώς και μείωσε σημαντικά το κόστος δανεισμού της χώρας.

Ωστόσο, σε αντίθεση με την πρωθυπουργία του, στην προεκλογική του εκστρατεία δεν τα πήγε καλά. Οι ειδήμονες εκτιμούν πως πήρε κακές συμβουλές -και από συμβούλους που είχαν εργαστεί για τον Αμερικανό πρόεδρο Barack Obama- και προσπάθησε αδέξια να συμμετάσχει σε έναν πόλεμο πολιτικής λάσπης, αντί να διατηρήσει την απόμακρη επαγγελματική του στάση ως πρωθυπουργού.

«Αν θεωρούνταν ρομπότ από τους Ιταλούς, τότε θα έπρεπε να παραμείνει ρομπότ στην προεκλογική εκστρατεία. Αν αλλάξεις συμπεριφορά, τότε δεν θεωρείσαι γνήσιος», σημείωσε ο επικεφαλής της εταιρείας δημοσκοπήσεων IPR, Antonio Noto.

O Monti αποτέλεσε επίσης εύκολο στόχο τόσο για τον Berlusconi, του οποίου η προεκλογική εκστρατεία επικεντρώθηκε στην επίθεση κατά του φόρου ακινήτων που επέβαλε ο πρωθυπουργός, όσο και για τον Grillo, ο οποίος έδωσε στον άχαρο καθηγητή οικονομικών το παρατσούκλι Rigor Montis (λογοπαίγνιο της φράσης rigor mortis που σημαίνει νεκρική ακαμψία).

Πώς διεξάγονται οι εκλογές στην Ιταλία

Τα πρώτα exit pollsκαι οι πρώτες προβλέψεις θα αρχίσουν να βγαίνουν στον αέρα λίγο μετά τις 3 το μεσημέρι της Δευτέρας, ενώ τα επίσημα αποτελέσματα αναμένονται αργότερα το βράδυ της Δευτέρας ή νωρίς την Τρίτη.

Δημοσκοπήσεις

Δεν έχει δημοσιοποιηθεί καμία δημοσκόπηση από τις 8 Φεβρουαρίου όταν επιβλήθηκε το προεκλογικό μπλακ-άουτ και έτσι δεν είναι ξεκάθαρο το πώς έχει διαμορφωθεί η κοινή γνώμη τις τελευταίες δύο εβδομάδες της προεκλογικής εκστρατείας.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι ο κεντροαριστερός συνδυασμός του οποίου ηγείται ο Pier Luigi Bersani είχε προβάδισμα περίπου 6 μονάδες έναντι του κεντροδεξιού συνδυασμού του Silvio Berlusconi.

Το αντικαθεστωτικό κίνημα των 5 Αστέρων του κωμικού Beppe Grillo συγκέντρωνε ποσοστό περίπου 16%, με τον κεντρώο συνδυασμό του Monti να συγκεντρώνει γύρω στο 14%.

Το εκλογικό σύστημα

Υπάρχουν δύο Βουλές και η κυβέρνηση πρέπει να έχει την πλειοψηφία και στις δύο για να μπορέσει να περάσει νόμους. Αν κανένας συνδυασμός δεν κερδίσει την πλειοψηφία και στις δύο, μπορούν να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν συμμαχίες με άλλα κόμματα.

Το σύστημα στην Κάτω Βουλή είναι σχετικά απλό. Ο συνδυασμός που θα κερδίσει το μεγαλύτερο μέρος της εθνικής ψήφου λαμβάνει αυτομάτως πλειοψηφία του 54% ή 340 εδρών στην Κάτω Βουλή των 630 εδρών.

Στο σύστημα για τη Γερουσία των 315 εδρών, όμως, είναι πιο περίπλοκο.

-Οι έδρες κατανέμονται με ξεχωριστή ψήφο σε κάθε μία από τις 20 περιφέρειες, που έχουν διαφορετικό αριθμό εδρών αναλόγως μεγέθους.

-Ο συνδυασμός που θα κερδίσει τις περισσότερες ψήφους σε μια περιφέρεια παίρνει αυτομάτως την πλειοψηφία του 55% των εδρών στην περιφέρεια αυτή.

-Οι υπόλοιπες έδρες κατανέμονται μεταξύ των άλλων κομμάτων αναλόγως με το μέγεθος της ψήφου τους. Το ελάχιστο όριο αποκλείει τα κόμματα που κερδίζουν λιγότερο από το 8% των ψήφων από το να έχουν γερουσιαστικές έδρες στην εν λόγω περιφέρεια.

Οι περιοχές-κλειδιά

Τα αποτελέσματα των εκλογών για τη Γερουσία είναι πιθανόν να ανατραπούν με λίγες μόλις ψήφους σε ορισμένες περιοχές-κλειδιά, όπου τα αποτελέσματα είναι αμφίρροπα.

Λομβαρδία (Μιλάνο)

Είναι η ισχυρότερη οικονομικά περιοχή της Ιταλίας με 49 έδρες στη Γερουσία, οι 27 από τις οποίες θα πάνε στον συνασπισμό που θα κερδίσει τις εκλογές. Είναι έδρα της Λέγκας του Βορρά, ενώ η κυριαρχία της κεντροδεξιάς έχει απειληθεί από μια σειρά σκανδάλων διαφθοράς.

Καμπανία (Νάπολη)

Η νότια περιοχή εδώ και πολύ καιρό πλήττεται από τη διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα και την οικονομική ύφεση. Διαθέτει 29 έδρες, από τις οποίες οι 16 πάνε στον συνασπισμό που θα κερδίσει. Ο πρώην ανώτατος άρχοντας της περιοχής, Antonio Ingroia, είχε ισχυρό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις και είναι πιθανόν να κλέψει ψήφους από την κεντροαριστερά.

Σικελία (Παλέρμο)

Το σοκαριστικό αποτέλεσμα στις περιφερειακές εκλογές του 2012, που έδειξε μεγάλη νίκη για τον Grillo και ξεκάθαρη ήττα του Berlusconi, υπογραμμίζει την πιθανότητα εκπλήξεων από τις ψήφους διαμαρτυρίας. Στην περιοχή επικρατούσε η κεντροδεξιά για πολύ καιρό, όμως τώρα το αποτέλεσμα στη Σικελία είναι τελείως άγνωστο. Διαθέτει 25 έδρες, με 14 να πηγαίνουν στον νικητή.

Βένετο (Βενετία)

Η βόρεια βιομηχανική περιοχή της Ιταλίας, όπου η Λέγκα του Βορρά είδε την παραδοσιακή ισχύ της να υπονομεύεται από τα σκάνδαλα διαφθοράς. Διαθέτει 24 έδρες, από τις οποίες οι 14 θα πάνε στον νικητή των εκλογών.

Το εκλογικό σώμα

47 εκατομμύρια για την Κάτω Βουλή, 43 εκατομμύρια για τη Γερουσία (αφού μπορούν να ψηφίσουν μόνο τα άτομα άνω των 25 ετών). Περίπου 3 εκατ. Ιταλοί που ζουν στο εξωτερικό μπορούν επίσης να ψηφίσουν τόσο για την Κάτω Βουλή όσο και για τη Γερουσία

Οι περιφερειακές εκλογές

Οι περιφερειακές εκλογές θα διεξαχθούν την ίδια ώρα με τις βουλευτικές στη Λομβαρδία (7,7 εκατ. ψηφοφόροι), στη Λάτσιο (4,7 εκατ. ψηφοφόροι), στη Μολίζε (332.000 ψηφοφόροι). Η καταμέτρηση στις περιοχές αυτές θα ξεκινήσει την Τρίτη το απόγευμα.