Με 257 ψήφους υπέρ και 167 ψήφους κατά, η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ πέρασε το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε την πρωτοχρονιά για τον λεγόμενο δημοσιονομικό γκρεμό.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε πως θα υπογράψει σύντομα ώστε να καταστεί νόμος το νομοσχέδιο.

Και μπορεί πλέον οι ΗΠΑ να μη χρειάζεται να προχωρήσουν σε αυξήσεις φόρων και σε μειώσεις δαπανών, όμως υπάρχουν ακόμα αρκετές μάχες που θα πρέπει να δώσουν τους επόμενους δύο μήνες για τον προϋπολογισμό.

Μιλώντας μετά την ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ο Ομπάμα δήλωσε πως ελπίζει «οι μελλοντικές συμφωνίες να μην τρομάξουν τόσο πολύ τους πολίτες». Την ίδια ώρα, δήλωσε στους ρεπουμπλικάνους ότι περιμένει από αυτούς να εγκρίνουν την αύξηση του δανεισμού της χώρας, χωρίς τις ακρότητες που έχουν παρατηρηθεί στις ψηφοφορίες άλλων θεμάτων.

Χθες, 1η Ιανουαρίου 2013, η Γερουσία των ΗΠΑ, σε μια σπάνια συνεδρίασή της που έληξε γύρω στις 9 το πρωί (ώρα Ελλάδος), ψήφισε κατά της άμεσης επιβολής αυξήσεων στη φορολογία και των περικοπών στις δαπάνες.

Οι γερουσιαστές ψήφισαν με 89 ψήφους υπέρ και 8 κατά της αύξησης ορισμένων φόρων στους πλούσιους, ενώ μονιμοποίησαν τη χαμηλή φορολόγηση της μεσαίας τάξης - η οποία βρίσκεται σε ισχύ εδώ και μία δεκαετία.

Όμως, τα μέτρα που αποφασίστηκαν δεν χαλιναγωγούν τα τεράστια ελλείμματα του προϋπολογισμού, που έχουν οδηγήσει το χρέος των ΗΠΑ στα 16,4 τρισ. δολάρια.

Η συμφωνία, μάλιστα, επιτεύχθηκε πολύ αργά και έτσι το Κογκρέσο δεν μπόρεσε να περάσει εμπρόθεσμα, την παραμονή της πρωτοχρονιάς, τους νόμους που θα σταματήσουν τις αυξήσεις φόρων ύψους 600 δισ. δολαρίων και τις περικοπές δαπανών, που τυπικά χθες τέθηκαν σε ισχύ.

Ωστόσο, καθώς χθες ήταν αργία, δεν υπάρχει επίπτωση στον πραγματικό κόσμο και το Κογκρέσο είχε ακόμα χρόνο για να καταρτίσει τη σχετική νομοθεσία, να την εγκρίνει και να της δώσει αναδρομική ισχύ προκειμένου να αποφύγει τα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα.

Η συμφωνία στην οποία κατέληξε η Γερουσία, μεταξύ άλλων, καθυστερεί κατά δύο μήνες την εφαρμογή των περικοπών δαπανών ύψους 109 δισ. δολαρίων στα στρατιωτικά και σε άλλα προγράμματα, επεκτείνει τα επιδόματα ανεργίας σε 2 εκατ. ανθρώπους για έναν χρόνο και καθιστά μόνιμο τον εναλλακτικό ελάχιστο φόρο που προστατεύει τα μεσαία εισοδήματα από το να φορολογούνται σαν να ανήκαν στους πλούσιους. Mεταξύ άλλων, περιλαμβάνει:

• Αύξηση φόρου για οικογένειες με εισοδήματα άνω των 450.000 δολαρίων (400.000 για ατομικό εισόδημα) από 35% σε 39,6% (οι δημοκρατικοί πίεζαν οι επιπλέον φόροι να αρχίζουν από τις 250.000 δολάρια).
• Αύξηση στον φόρο κληρονομίας από το 35% στο 40% μετά τα πρώτα πέντε εκατομμύρια δολάρια για άτομα (10 εκατ. δολάρια για ζευγάρι).
• Αύξηση στους φόρους από κεφαλαιακά έσοδα (μετοχές κ.τλ.) που πληρώνουν τα υψηλά εισοδήματα στο 20% (από 15%), αλλά λιγότερο από το 39,6% που θα έμπαινε αν δεν υπήρχε η συμφωνία.
• Επέκταση για έναν χρόνο των επιδομάτων ανεργίας (αφορά 2 εκατομμύρια Αμερικανούς).
• Επέκταση για πέντε χρόνια των φοροαπαλλαγών που βοηθούν φτωχές και μεσαίες οικογένειες.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Η διαδικασία ήταν τόσο χαοτική και το αποτέλεσμα τόσο μη ικανοποιητικό που είναι πιθανό να δούμε μια περαιτέρω υποβάθμιση των ΗΠΑ κάποια στιγμή, σύμφωνα με τον Steve Englander της Citi. Το πρόβλημα, όπως επισημαίνει, είναι ότι η «θεραπεία» αυτή αποτρέπει ένα «δυνατό» βραχυπρόθεσμο μακροοικονομικό πλήγμα, όμως κάνει ελάχιστα σε ότι αφορά την μακροπρόθεσμοι δημοσιονομική βιωσιμότητα, και έτσι η μακροπρόθεσμη επίπτωση πιθανότατα θα είναι αρνητική και για το αμερικανικό δολάριο.

Μια γρήγορη ματιά στα CDS, τις αξιολογήσεις και τα επιτόκια υποδηλώνουν ότι θα χρειαστεί μια υποβάθμιση τουλάχιστον κατά δυο βαθμίδες προτού υπάρξει ένα σημαντικό risk premium στο κόστος δανεισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες, η απώλεια εμπιστοσύνης μπορεί να εκδηλωθεί περισσότερο μέσω του αμερικανικού δολαρίου παρά μέσω των άλλων αγορών assets.

Είναι πιθανό να δούμε περαιτέρω μεγάλες διαμάχες αναφορικά με τα κατασχετήρια –που παίρνουν αναβολή δυο μηνών αλλά δεν εξαλείφονται- και το πλαφόν του χρέους. Οι Δημοκρατικοί λένε πως δεν θα κάνουν άλλες υποχωρήσεις, όμως οι Ρεπουμπλικάνοι μπορεί να έχουν από εδώ και πέρα το «πάνω χέρι». Οι μειώσεις φόρων κάτω από τα 400-450.000 δολάρια είναι μόνιμες, όπως είναι και οι αλλαγές στους φόρους μερισμάτων, κεφαλαιακών κερδών και ακινήτων και έτσι οι Ρεπουμπλικάνοι δεν θα χρειαστεί ποτέ πια να ψηφίσουν για αύξηση φόρου.

Όπως εκτιμά ο Englander, αν το πολιτικό αποτέλεσμα συνεχίσει να είναι η αποφυγή της λήψης μακροπρόθεσμων μέτρων και η λήψη βραχυπρόθεσμων λύσεων που αποφεύγουν τα πολιτικά δύσκολα σημεία, τότε το πολιτικό μείγμα της εύκολης δημοσιονομικής πολιτικής και του εύκολου χρήματος θα διατηρηθούν για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο. Ακόμα και υπό καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης, το μείγμα πολιτικής και οι αποδόσεις επί των σταθερών εισοδημάτων, παραμένουν μη ελκυστικά και έτσι το δολάριο πιθανώς θα παραμείνει υπό πίεση.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η αύξηση του πλαφόν στο χρέος δεν αποτελεί μέρος του νομοσχεδίου, σχολιάζει ο Erik Nielsen της Unicredit. Αυτό είναι αναμφίβολα αρνητικό καθώς, σε συνδυασμό με την έλλειψη συμφωνίας σε ότι αφορά τις περικοπές δαπανών, σημαίνει πως θα διατηρηθεί η δημοσιονομική αβεβαιότητα για άλλους δυο μήνες.

Κατά τον ίδιο, σε γενικές γραμμές η συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης και της Γερουσίας, και η έγκριση από την Βουλή των Αντιπροσώπων, αποτελεί θετική είδηση για την αγορά. Όμως, καθώς δεν έχουν ακόμα διευθετηθεί διάφορα κομμάτια του ζητήματος, οι επόμενες εβδομάδες πιθανόν να χαρακτηριστούν από αστάθεια.

Από την πλευρά του, ο Kit Juckes της Societe Generale χαρακτηρίζει την όλη διαδικασία μια ευρωπαϊκή εκδοχή του… χορού του Ζαλόγγου. Αυτή η προσποίηση προς τα εμπρός και το ένα βήμα πίσω, πυροδότησε ένα πολύ εύθυμο κλίμα στις αγορές σήμερα το πρωί.

Οι διαμάχες για τα δημοσιονομικά σίγουρα δεν έχουν τελειώσει, όμως ο «γκρεμός» δεν αποτελεί πλέον ζήτημα. Οι διαπραγματεύσεις για τις κατασχέσεις και το πλαφόν του χρέους θα μας απασχολήσουν σύντομα, όπως επίσης και τους οίκους αξιολόγησης.

Όπως επισημαίνει, η αρχική αντίδραση της ομάδας ανάλυσης των οικονομικών των ΗΠΑ, σε ότι αφορά τη συμφωνία, είναι ότι εάν όλα τα άλλα παραμείνουν σταθερά, τότε ενισχύεται η ανάπτυξη του 2013 κατά περίπου μισό τοις εκατό, ενώ το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα διαμορφωθεί στο 6%. Η ανάπτυξη του ΑΕΠ των ΗΠΑ αναμένεται τώρα να διαμορφωθεί στο 2-2,5%, ενώ υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες η ανάπτυξη του β’ εξαμήνου να ξεπεράσει το 3%.