* Οι πίνακες που αφορούν στις εκτιμήσεις για την πορεία χρυσού - ασημιού, καθώς και στις εκτιμήσεις για τις αποδόσεις των εμπορευμάτων το 2011 δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Kαθώς η ευρωζώνη και οι ΗΠΑ, αντιμέτωπες αμφότερες με τα δομικά τους προβλήματα (έλλειψη ενοποίησης και ιδιωτική απομόχλευση), συνεχίζουν να διοχετεύουν στον κόσμο ρευστότητα και η Κίνα με την περιοριστική της πολιτική αφαιρεί μέρος της υπερβάλλουσας ρευστότητας (χωρίς όμως να επηρεάζει δραματικά την ανάπτυξη), το επενδυτικό περιβάλλον, σύμφωνα με τους αναλυτές, δείχνει να ευνοεί τις τοποθετήσεις σε ριψοκίνδυνες αξίες όπως αυτές των εμπορευμάτων.

Η παγκόσμια ανάπτυξη, η οποία παρά την όποια επιβράδυνση θα παραμείνει και το 2011 ισχυρή, αναμένεται να στηρίξει τις αγορές εμπορευμάτων, ενώ οι αναλυτές υποστηρίζουν πως τα εμπορεύματα, που συναρτώνται με την ανάπτυξη και τα κυκλικά μέταλλα, θα μπορούσαν να υπεραποδώσουν, τη στιγμή όπου και οι ευρύτεροι δείκτες εμπορευμάτων αναμένεται να κινηθούν υψηλότερα.

Παράλληλα, μεταξύ άλλων, τη νέα χρονιά αναμένονται ικανοποιητικά κέρδη στο πετρέλαιο, στον χαλκό, στη σόγια και στον λευκόχρυσο, ενώ συνολικά οι αναλυτές θεωρούν πως, καθώς το ρίσκο της διπλής ύφεσης έχει σχεδόν εξαλειφθεί από τις προβλέψεις των οικονομολόγων, η δεύτερη φάση ανόδου ορισμένων τουλάχιστον εμπορευμάτων ίσως να μην είναι και πολύ μακριά.

Για ορισμένους μάλιστα, καθώς τα συγκεκριμένα προϊόντα αποκαλούνται και «πραγματικά assets», οι θεσμικοί επενδυτές αναμένεται να συνεχίσουν τις τοποθετήσεις τους στις επιμέρους αγορές, με αποτέλεσμα η νέα ρευστότητα να ωθήσει τελικά υψηλότερα τις τιμές. Μερικοί αναλυτές θεωρούν top επενδυτική στρατηγική το 2011 τις ανοδικές (long) θέσεις σε ένα καλάθι εμπορευμάτων που θα αποτελείται από πετρέλαιο, χαλκό, βαμβάκι, σόγια και λευκόχρυσο και από το οποίο υπολογίζουν απόδοση άνω του 28%.

--- Το προηγούμενο

Επί περίπου επτά χρόνια πριν από την τελευταία μεγάλη κρίση, τα εμπορεύματα είχαν βιώσει μια 7ετή bull market (ανοδική αγορά), η οποία οδήγησε τις τιμές τους στα ύψη. Όμως αυτές κατέρρευσαν το 2008, όταν κυριάρχησαν η μεγάλη απομόχλευση (κάμψη των επενδύσεων με δανεικά) και η ύφεση.

Καθώς όμως το 2009 άρχισε να παγιώνεται η αντίληψη πως το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι πλέον παρελθόν, τα πράγματα άλλαξαν και πάλι. Έτσι, η αυξανόμενη ζήτηση για πρώτες ύλες από την Κίνα, η ανάγκη ορισμένων βιομηχανιών να επανακτήσουν τα αποθέματά τους και η αύξηση της διάθεσης για ανάληψη επενδυτικού ρίσκου συνέτειναν στην ανάκαμψή τους.

Στις αρχές του 2010 οι αναλυτές εκτιμούσαν πάλι ότι, καθώς οι παρεμβάσεις των Αρχών είχαν εξαλείψει τα σενάρια καταστροφής, η εικόνα στα εμπορεύματα θα ήταν καλύτερη. Όταν όμως το β΄ τρίμηνο του έτους έκαναν την εμφάνισή τους η κρίση χρέους στην περιφέρεια της ευρωζώνης και οι φόβοι για πιθανή νέα επιβράδυνση στη διεθνή οικονομία, η πορεία τους πήρε και πάλι την κατιούσα.

Η πρόσφατη άνοδος στις αγορές εμπορευμάτων ξεκίνησε από τον συνδυασμό δυσμενών καιρικών συνθηκών (επηρέασε τα αγροτικά προϊόντα), ανακοινώσεων της Fed για ποσοτική χαλάρωση και της επακόλουθης -σε εκείνη τη χρονική στιγμή- εξασθένησης του δολαρίου.

Όπως μάλιστα προβλέπεται, τα εμπορεύματα που συναρτώνται με την ανάπτυξη, όπως το πετρέλαιο και τα κυκλικά μέταλλα, θα μπορούσαν να υπεραποδώσουν, ενώ και οι ευρύτεροι δείκτες εμπορευμάτων πιστεύεται πως θα κινηθούν σε ανώτερο επίπεδο, καθώς η παρούσα φάση του οικονομικού κύκλου ευνοεί ανοδικά τις τιμές των εμπορευμάτων.

--- Η τάση

Οι αναλυτές πάντως είναι πεπεισμένοι πως η ζήτηση για πρώτες ύλες θα συνεχιστεί και μέσα στο 2011. Τα πολύτιμα μέταλλα θα ωφεληθούν και θα ακολουθήσουν τα βιομηχανικά μέταλλα. Ο χρυσός συνεχίζει να ευνοείται από ένα σύνολο παραγόντων, όπως είναι η τάση για επενδύσεις «ασφαλείας» (fly to quality), το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες καθίστανται αγοραστές χρυσού και η περιορισμένη προσφορά.

Η ισχυρή παγκόσμια ανάπτυξη, σύμφωνα με την Goldman Sachs, αναμένεται να στηρίξει τις αγορές εμπορευμάτων, προβλέποντας μεγάλα κέρδη για το πετρέλαιο, τον χαλκό, τη σόγια και τον λευκόχρυσο. Ενδεικτικά, οι εκτιμήσεις του οίκου για το τέλος του 2011 κάνουν λόγο, μεταξύ άλλων, για άνοδο των τιμών του πετρελαίου στα 105 δολ./βαρέλι, του χρυσού στα 1.690 δολ./ουγκιά και του χαλκού στα 11.000 δολ./τόνο.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, παρότι τα αποθέματα παραμένουν αυξημένα, οι πρόσφατες εξελίξεις πιστεύεται πως θα επιφυλάξουν θετικές εκπλήξεις στη ζήτηση «μαύρου χρυσού», ο οποίος διασπά την υφιστάμενη ζώνη διακύμανσης. Πιθανός επόμενος στόχος θεωρούνται τα 100 δολ. ανά βαρέλι.

Η τάση στον χρυσό παραμένει ανοδική, όμως απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή δεδομένου ότι είναι ιδιαίτερα υπεραγορασμένος τόσο σε βραχυχρόνιο όσο και σε μακροχρόνιο ορίζοντα. Οι τιμές των βασικών μετάλλων πιστεύεται πως θα παραμείνουν ανοδικές, ενώ αυξημένη θεωρείται η πιθανότητα διάσπασης των υψηλών του 2007, αν και βραχυπρόθεσμα απαιτείται προσοχή. Αναφορικά με την προτίμηση των αναλυτών, αυτή είναι ο χαλκός.

Τα αγροτικά εμπορεύματα διατηρούν την ανοδική τάση, όμως βραχυπρόθεσμα παραμένουν υπεραγορασμένα, έχοντας αποτύχει να διασπάσουν ανοδικά ορισμένες κρίσιμες τεχνικές αντιστάσεις. Συνολικά, η ζήτηση για πρώτες ύλες θα συνεχιστεί και μέσα στο 2011, τα πολύτιμα μέταλλα θα ωφεληθούν περισσότερο και θα ακολουθήσουν τα βιομηχανικά μέταλλα.

--- Παράπλευρες απώλειες και κέρδη

Η άνοδος των εμπορευμάτων, πάντως, έχει και γενικότερες επιδράσεις. Τα τρόφιμα και η ενέργεια έχουν π.χ. μεγαλύτερο μερίδιο στις τιμές καταναλωτή στις αναδυόμενες αγορές και αυτό ίσως συνεπάγεται την άσκηση πληθωριστικών πιέσεων. Αυτό ήδη συμβαίνει επιπλέον γιατί οι αναδυόμενες οικονομίες προσεγγίζουν συνθήκες πλήρους απασχόλησης και ο πληθωρισμός αυξάνεται, επιβάλλοντας στις Αρχές να ασκήσουν περιοριστική νομισματική πολιτική.

Η υποχώρηση του κινδύνου για διπλή ύφεση στις ΗΠΑ επιτρέπει επίσης την άσκηση πιο περιοριστικής πολιτικής, με συνέπεια την πιθανή επιβράδυνση της ανάπτυξης, με παράλληλη ανατίμηση των νομισμάτων των αναδυόμενων χωρών. Αυτό, σε πρώτο στάδιο, θα μπορούσε να σημαίνει το τέλος μιας περιόδου επιτάχυνσης της οικονομικής ανάπτυξης των οικονομιών αυτών, επηρεάζοντας αρνητικά τη συγκριτική απόδοση των επενδυτικών τους τίτλων (σε σχέση με τους αντίστοιχους των ανεπτυγμένων χωρών).

Με βάση το παραπάνω σκηνικό, ορισμένοι αναλυτές έχουν εισαγάγει την ιδέα ότι ο συνδυασμός των τοποθετήσεων σε μετοχές στις ΗΠΑ και σε εμπορεύματα θα υπεραποδώσει των τίτλων των αναδυόμενων αγορών. Αρκετοί επενδυτές παραμένουν υπερεπενδεδυμένοι στα εμπορεύματα, με έμφαση στο πετρέλαιο και σε κυκλικής ζήτησης μέταλλα (χαλκός).

Από την άλλη πλευρά, οι κίνδυνοι για τις αγορές εμπορευμάτων, δεδομένης της δομικής φύσης των υφιστάμενων προβλημάτων στις παγκόσμιες αγορές, συνεχίζουν να υπάρχουν, αφού οι οικονομίες μπορεί να χάσουν την ισορροπία τους ευκολότερα. Αυτό μπορεί να συμβεί στην περίπτωση όπου η υπερβάλλουσα ρευστότητα αποδειχτεί βλαπτική, πυροδοτώντας πληθωριστικές πιέσεις.

Υπερβολική άνοδος των εμπορευμάτων και παράλληλα πιθανή υποτίμηση των βασικών νομισμάτων έναντι των αναδυόμενων μπορεί δυνητικά να καλλιεργήσουν τέτοιες προσδοκίες, αποσταθεροποιώντας αρχικά τις αγορές ομολόγων και προκαλώντας στη συνέχεια διόρθωση στις περισσότερες ριψοκίνδυνες αξίες. Η διόρθωση στα εμπορεύματα θα μπορούσε να προέλθει και από το γεγονός πως η παγκόσμια (ισχυρή) βιομηχανική παραγωγή και το διεθνές εμπόριο σταδιακά ίσως επιβραδύνονται.

--- Ο ρόλος της Κίνας

Ένας άλλος κίνδυνος είναι το ενδεχόμενο άστοχων πολιτικών επιλογών από την Κίνα ή και η εφαρμογή δραστικής περιοριστικής οικονομικής πολιτικής και συνακολούθως η περιστολή των ρυθμών ανάπτυξης. Αν σημειωθεί κλιμάκωση των νομισματικών πολέμων σε εμπορικούς, τα εμπορεύματα θα πληγούν περισσότερο από κάθε άλλη κατηγορία κεφαλαίου.

Πριν από τη Μεγάλη Απομόχλευση του 2008, που οδήγησε στην κατάρρευση των τιμών στα εμπορεύματα, αυτά είχαν βιώσει μία επταετή bull market. Αυτή ήταν απόρροια της αύξησης στη ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές, των περιορισμών που παρατηρήθηκαν στην προσφορά εξαιτίας των χαμηλών επενδύσεων του εξορυκτικού κλάδου κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, της έλλειψης εξοπλισμού και εξειδικευμένης τεχνογνωσίας, των καθυστερήσεων στην ένταξη νέων παραγωγικών μονάδων, του αυξανόμενου κόστους, της παλαιότητας των υποδομών και της διολίσθησης του δολαρίου.

Η προσφορά δεν μπόρεσε να καλύψει την καλπάζουσα ζήτηση, διότι οι επενδύσεις σε παραγωγικό δυναμικό στους περισσότερους κλάδους κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και του 1990 υπήρξαν ελάχιστες, αφού οι τιμές των περισσότερων εμπορευμάτων όλη αυτήν την περίοδο παρέμειναν χαμηλά.

Καθώς το 82% της μέσης ετήσιας αύξησης στην παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου τα τελευταία χρόνια προήλθε από τις αναδυόμενες οικονομίες, ενώ όσον αφορά στα βιομηχανικά μέταλλα μόνο η συνεισφορά της Κίνας στην αύξηση της διεθνούς κατανάλωσης μετάλλων κυμαίνεται από 48% (αλουμίνιο) έως 113% (ψευδάργυρος), η ζήτηση από τις αναδυόμενες οικονομίες πίεσε προς τα πάνω τις τιμές. Είναι ενδεικτικό πως η αύξηση της κατανάλωσης μετάλλων στην Κίνα σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπέρασε ακόμη και την αντίστοιχη καθαρή παγκόσμια άνοδο.

Παράλληλα, σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των επενδυτικών κεφαλαίων που κατευθύνονταν στις αγορές εμπορευμάτων, είχαμε την έκδοση αρκετών ETFs, για τα οποία δεσμεύεται ανάλογη ποσότητα του φυσικού προϊόντος, ενώ σημαντικός καταλύτης ήταν και το γεγονός πως, ενώ άμεσα στα εμπορεύματα είχαν επενδυθεί κεφάλαια 400 δισ. δολ., στις προθεσμιακές αγορές το ύψος αγοραπωλησιών σχετικών συμβολαίων ξεπερνούσε τα 8 τρισ. δολ.
 
Στη συσσώρευση επενδυτικών κεφαλαίων συνέβαλε και το γεγονός ότι τα εμπορεύματα θεωρούνται αποτελεσματικά στη διαφοροποίηση κινδύνου σε μετοχικά και ομολογιακά χαρτοφυλάκια καθώς και στην αντιστάθμιση κινδύνου από τον πληθωρισμό.

--- Οι αισιόδοξοι

Πάντως, καθώς η διεθνής επενδυτική κοινότητα αποκτά όλο και μεγαλύτερη βεβαιότητα πως το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι πλέον παρελθόν, τα εμπορεύματα έχουν βάλει στόχο ακόμη καλύτερες αποδόσεις, υποστηρίζουν ορισμένοι διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων φυσικών πόρων.

Η Κίνα, όπως λέγεται, θα συνεχίσει να επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη ζήτηση για εμπορεύματα, δεδομένου ότι τόσο το δημοσιονομικό πακέτο της κινεζικής κυβέρνησης όσο και τα σχέδια για τη μελλοντική ανάπτυξη της οικονομίας έχουν έντονο προσανατολισμό προς τα αγαθά αυτά, αποτελώντας σημάδι επιθετικών τάσεων για τον κλάδο των ορυκτών και των μεταλλευμάτων, ενώ παρατηρείται έντονα θετική αντίδραση στις επενδύσεις παγίων και η παραγωγή χάλυβα έχει ανακάμψει.

Αρκετοί αναλυτές έχουν αυξήσει τις θέσεις τους σε μεγάλες μεταλλευτικές επιχειρήσεις πολλαπλών δραστηριοτήτων, σε χύδην αγαθά, στον χαλκό και στην πλατίνα. Τα δεδομένα δείχνουν σήμερα πως η κατανάλωση και η ζήτηση για εμπορεύματα θα συνεχίσουν να αυξάνονται χάρη στην οικονομική άνθηση της Ασίας και ιδιαίτερα της Κίνας, ενώ οι αγορές που τροφοδοτούν την κινεζική ανάπτυξη με πρώτες ύλες θα μπορούσαν να υπεραποδώσουν.

* Οι πίνακες που αφορούν στις εκτιμήσεις για την πορεία χρυσού - ασημιού, καθώς και στις εκτιμήσεις για τις αποδόσεις των εμπορευμάτων το 2011 δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".