Το ράλι των χρηματιστηρίων που ξεκίνησε το Μάρτιο του 2009 θα συνεχιστεί και μέσα στο 2010, αλλά η άνοδος των αγορών θα είναι λιγότερο απότομη απ’ ό,τι το 2009, σύμφωνα με τον κ. Robert C. Doll, αντιπρόεδρο και γενικό διευθυντή Μετοχικών Επενδύσεων στη BlackRock.

Το 2010, ένα χρόνο μετά τη “Μεγάλη Ύφεση,” η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και το αμερικανικό ΑΕΠ θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί με ρυθμό που υπερβαίνει την τάση. “Σε τελική ανάλυση, πιστεύουμε ότι η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας είναι πραγματική, αλλά η οικονομία θα μεγεθυνθεί με ρυθμό βραδύτερο από τον αντίστοιχο μιας τυπικής ανάκαμψης» δήλωσε. Μετά τη συρρίκνωση της τάξης 2% με 3% για το 2009, η αμερικανική οικονομία θα βρεθεί σε τροχιά πραγματικής ανάπτυξης στα επίπεδα του 3% .

“Ορισμένα μακροχρόνια δομικά προβλήματα λειτουργούν ως τροχοπέδη στην οικονομική επιτάχυνση που, συνήθως, συνοδεύει τη φάση της ανάκαμψης,” ανέφερε ο κ. Doll. “Στα βασικά αυτά αρνητικά στοιχεία συγκαταλέγεται η συνεχιζόμενη μείωση του δανεισμού των καταναλωτών, το τραπεζικό σύστημα που βρίκεται αντιμέτωπο με δάνεια μειωμένης ποιότητας μέσα σε ένα συνεχώς διευρυνόμενο, αλλά ακόμη ασαφές κανονιστικό περιβάλλον, οι αγορές τιτλοποίησης οι οποίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό διαλυμένες, και μια αγορά ακινήτων η οποία ενδέχεται να χρειαστεί αρκετα χρόνια για να αναρρώσει.”

Παρόλα αυτά, τελικά οι θετικές δυνάμεις της κυκλικής ανάκαμψης θα επικρατήσουν, υπερβαίνοντας τα δομικά προβλήματα των Ηνωμένων Πολιτειών, σημείωσε ο κ. Doll. “Αλλά η δρόμος των μετοχικών τίτλων θα συνεχίσει να παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες,” είπε. “Από ‘δώ και στο εξής, η αγορά θα οδηγείται κυρίως από τα κέρδη των επιχειρήσεων και από την πρόοδο στην πραγματική οικονομία, και όχι από τις παγκόσμιες πολιτικές παρεμβάσεις, από τα προβλήματα ρευστότητας ή από την ανακούφιση επειδή ο κόσμος γλύτωσε από μια ύφεση.”

- Όχι «Ταχεία Επέκταση» αλλά ούτε και «Χαμένη Δεκαετία»

Για περισσότερο από μία δεκαετία ο κ. Doll δημοσιεύει τις ετήσιες “Δέκα Προγνώσεις” του για την χρονιά που έρχεται, σε σχέση με την οικονομία και τις αγορές. Φέτος, δημοσιοποιεί, επίσης, τις προβλέψεις του και για την επόμενη δεκαετία.

Ο κ. Doll ανέφερε ότι η συνολική του εκτίμηση για την οικονομία και τις αγορές το 2010 βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε όσα πιστεύουν σήμερα οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της θεωρίας των ‘ταύρων’, οι οποίοι αποζητούν επιτακτικά μια ισχυρή ανάκαμψη, και σε όσα εκείνη των πιο ακραιφνών ‘αρκούδων’, οι οποίοι προβλέπουν ότι τα πρώτα σημάδια ανάπτυξης που παρατηρούνται σύντομα θα εξαφανιστούν, και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα οδεύσουν προς ένα στάσιμο πληθωρισμό, όμοιο με αυτόν που έζησε η Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990. “Η συνεχιζόμενη μείωση του δανεισμού (απομόχλευση) και η πιστωτική απειλή καθιστούν απίθανο το ενδεχόμενο μιας ταχείας επέκτασης της οικονομίας,” δήλωσε ο κ. Doll. “Την ίδια στιγμή, η συνεχιζόμενη επιθετική στήριξη από την πλευρά των υπευθύνων της δημοσιονομικής πολιτικής, θα πρέπει να αποτρέψει την πιθανότητα να ζήσουμε μια ‘χαμένη δεκαετία’.”

Ενώ είναι πλέον σαφές ότι, στο μέσο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι τιμές των μετοχών βρέθηκαν εξαιρετικά υποτιμημένες, σήμερα έχουν σε γενικές γραμμές μια δίκαιη αποτίμηση, σύμφωνα με τον κ. Doll. “Ορισμένοι κλάδοι των αγορών, όπως οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών υγείας, εξακολουθούν να είναι υποτιμημένοι. Το ίδιο ισχύει και για ορισμένες μεμονωμένες μετοχές. Σε κάθε κλάδο βρίσκουμε και υπερτιμημένες, αλλά και υποτιμημένες μετοχές.”

- Διατηρείται το κλίμα των ταύρων στα χρηματιστήρια

Για την επόμενη δεκαετία, ο κ. Doll πιστεύει ότι, οι μετοχές θα μπορούσαν να έχουν μια μέση ετήσια απόδοση της τάξης του 6% με 8%.

Οι σημερινές λογικές αποτιμήσεις και οι προοπτικές αυξημένης κερδοφορίας θα δώσουν ικανοποιητική στήριξη στο άμεσο μέλλον. “Προβλέπουμε μάλλον μια αργή, κυκλική ανοδική κίνηση, και όχι μια ισχυρή και διαρκή αύξηση στις τιμές των μετοχών, ενώ εκτιμούμε ότι θα υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσα σε κλάδους και σε μεμονωμένες μετοχές, ” δήλωσε ο κ. Doll. “ Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ασφάλεια στην επιλογή τίτλων καθίσταται πιο σημαντική από ποτέ.”

Η επανατοποθέτηση στις αγορές, των μετρητών που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε αδράνεια, θα δώσει μια επιπλέον ώθηση στις αποδόσεις, σημείωσε ο κ. Doll. “Οι καταθέσεις αυτή τη στιγμή, έχουν, πρακτικά, απόδοση ίση με 0%. Κι ενώ στο τελευταίο τρίμηνο του 2008 και στο πρώτο τρίμηνο του 2009, οποιαδήποτε απόδοση φαινόταν ελκυστική απλά και μόνο εάν δεν ήταν αρνητική, μετά από μια άνοδο της τάξης του 60% στις τιμές των μετοχών, το 0% δεν είναι πια ελκυστικό, ” είπε. “Τους τελευταίους μήνες, οι επενδυτές έχουν αρχίσει να αξιοποιούν και πάλι τα μετρητά τους διαθέσιμα και πιστεύουμε ότι αυτή η τάση θα διατηρηθεί, φέρνοντας ούριο άνεμο στις χρηματιστηριακές αγορές.”

Ο κ. Doll πιστεύει ότι στις αρχές του 2010, κατά πάσα πιθανότητα μέσα στο πρώτο τρίμηνο, η ανεργία θα φτάσει στο υψηλότερό της σημείο, ενώ η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας θα γυρίσει σε θετικό πρόσημο. “Οι προβλέψεις μας για τον ρυθμό ανάκαμψης της οικονομίας ο οποίος θα είναι πιο αργός από το φυσιολογικό, συνάδουν με την άποψη ότι η αύξηση στις θέσεις εργασίας θα είναι μικρή και σταδιακή, γεγονός που θα κρατήσει την ανεργία σε υψηλά επίπεδα,” ανέφερε ο κ. Doll. “Μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια πριν δούμε την ανεργία στις ΗΠΑ να πέφτει κάτω από το 8%.”

Ο πληθωρισμός, πιθανότατα, θα παραμείνει υπό έλεγχο, σημείωσε ο κ. Doll. “Η ανησυχία για την άνοδο του πληθωρισμού είναι πρώωρη, ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε στον ανεπτυγμένο κόσμο,” είπε. “Ανάμεσα στους παράγοντες που θα καταφέρουν να ρυθμίσουν τις όποιες πληθωριστικές πιέσεις, σημειώνουμε το μεγάλο πλεόνασμα που υπάρχει σήμερα τόσο στο παραγωγικό, όσο και στο εργατικό δυναμικό, καθώς και το γεγονός ότι ο πληθωρισμός, συνήθως, συνεχίζει να πέφτει για αρκετό διάστημα μετά την έναρξη ενός νέου κύκλου ανάκαμψης. Την ίδια στιγμή, συνεχίζουμε να μην έχουμε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που λειτουργεί κανονικά, γεγονός που καθιστά απίθανο να δούμε μια έντονη αύξηση στην παροχή χρήματος, η οποία θα πυροδοτούσε τον πληθωρισμό”.

- Προτιμώμενοι Κλάδοι : Υπηρεσίες υγείας, τεχνολογία πληροφορικής και τηλεπικοινωνίες.

Ο κλάδος των υπηρεσιών υγείας, της τεχνολογίας πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών βρίσκονται ανάμεσα σε αυτούς που προτιμά ο κ. Doll για το 2010. Από τους κλάδους με αμυντικά χαρακτηριστικά, βασική επιλογή αποτελεί ο κλάδος υπηρεσιών υγείας, καθώς προσφέρει σχετικά φτηνές αποτιμήσεις και αξιόλογη ανάπτυξη κερδών. “Τα προβλήματα που έχουν να κάνουν με τη μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας αντιμετωπίζονται σιγά- σιγά, αλλά είναι βέβαιο ότι θα επιλυθούν. Η παρατεινόμενη αβεβαιότητα, όμως, συνεχίζει να επηρεάζει ολόκληρο τον κλάδο και δημιουργεί αγοραστικές ευκαιρίες, τις οποίες βέβαια, θα πρέπει κανείς να εξετάζει πολύ προσεκτικά,” δήλωσε ο κ. Doll. “Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, έχουμε δείξει την προτίμηση μας σε εταιρείες υψηλής ποιότητας.”

Πολλές από τις εταιρείες πληροφορικής ξεχωρίζουν γιατί διαθέτουν εξαιρετικά ποιοτικούς ισολογισμούς και αξιόπιστες προβλέψεις χρηματοροών. “Επειδή ο συγκεκριμένος κλάδος πήγε καλά μέσα στο 2009, προχωρήσαμε σε μια μικρή μείωση της έκθεσης μας στις εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες όμως συνεχίζουν να μας αρέσουν και γι’ αυτό, όταν έρθει η ώρα να πάρουμε τα κέρδη μας από άλλους κλάδους, εδώ θα αναζητήσουμε τις ευκαιρίες νέων τοποθετήσεων,” ανέφερε ο κ. Doll.

“Οι τηλεπικοινωνίες είναι μια κλασική αμυντική κίνηση,” λέει ο κ. Doll. “Σε αυτό το κλίμα, ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών επωφελείται επίσης και από τα υψηλά μερίσματα, και από το καλό επίπεδο χρηματοροών.”

- Η επόμενη δεκαετία : Πιο συχνή η ύφεση, η Κίνα σε ανοδική τροχιά

Ο κ. Doll πιστεύει, επίσης, ότι μέσα στα επόμενα 10 χρόνια θα έχουμε μεν κέρδη από τα χρηματιστήρια, αλλά θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την ύφεση περισσότερες φορές.

Επιπλέον, μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, οι αναδυόμενες αγορές θα εξελιχθούν σε ακόμη μεγαλύτερη οικονομική και χρηματιστηριακή δύναμη, είπε ο κ. Doll. “Οι καταναλωτές των αναδυόμενων αγορών είναι αυτοί που θα οδηγήσουν την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας ”, δήλωσε. “Η πολιτική και η οικονομική άνοδος της Κίνας θα συνεχιστεί. Από την άλλη πλευρά, η δημογραφική γήρανση και η μείωση του πληθυσμού θα μεταφέρει στην Ευρώπη ορισμένα από τα προβλήματα που έζησε πρόσφατα η Ιαπωνία.”

- Οι προβλέψεις για το 2010

Ιδού οι προβλέψεις του κ. Doll για το 2010, μαζί με τα ολοκληρωμένα σχόλια του ιδίου σχετικά με τις κυρίαρχες τάσεις. “Συνοπτικά, το 2010 είναι πιθανό να αποτελέσει μια χρονιά όπου θα συνεχιστεί μια μετριοπαθής πορεία κυκλικής ανάκαμψης, με τα εμπόδια να εντοπίζονται στα δομικά προβλήματα που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου,” ανέφερε ο κ. Doll.

1. Η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται το 2010 με ρυθμό μεγαλύτερο του 3% και υπερτερεί έναντι των οικονομιών των χωρών του G-7.
Πιστεύουμε ότι οι δυνάμεις που θα επικρατήσουν θα δώσουν μια θετική συνισταμένη προς την κατεύθυνση της αναθέρμανσης της οικονομίας και θα επιτρέψουν στην οικονομία να αναπτυχθεί με πραγματικό ρυθμό που θα υπερβαίνει το 3%, υπερβαίνοντας τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό θα έφερνε την ανάπτυξη σ’ ένα επίπεδο που βρίσκεται επάνω από τη μακροχρόνια τάση της, αλλά αρκετά πιο κάτω από το αντίστοιχο μιας κανονικής κυκλικής ανάκαμψης.

Η μόνη από τις χώρες του G-7 που είναι πιθανό να συναγωνιστεί τις ΗΠΑ όσον αφορά την πραγματική ανάπτυξη, είναι ο Καναδάς. Στους κύριους αναπτυξιακούς παράγοντες θα πρέπει να συμπεριληφθούν η αλλαγή της τάσης όσον αφορά τα αποθέματα, τις εξαγωγές και τις κεφαλαιουχικές δαπάνες των επιχειρήσεων. Από την άλλη, περιμένουμε ότι οι τοπικές και οι περιφερειακές κυβερνήσεις, καθώς και οι καταναλωτές θα αποδειχτούν αντιστάσεις στην αναπτυξιακή πορεία. Επίσης, θετική είναι και η υψηλή απόδοση των ομολόγων, την οποία τονίζουν τα πολύ χαμηλά βραχυχρόνια επιτόκια. Περιμένουμε ότι οι καταναλωτές θα αρχίσουν σταδιακά να ξοδεύουν περισσότερα, παρόλο που θα εξακολουθήσουν να αποπληρώνουν τα δάνεια τους.

2. Στις αρχές του 2010 η ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας επιστρέφει σε θετικό πρόσημο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η ανεργία διατηρείται πεισματικά σε υψηλά επίπεδα.
Η ανεργία και τα αντίστοιχα στατιστικά μεγέθη ανήκουν στους παραδοσιακούς δείκτες μέτρησης των αποτελεσμάτων (lagging indicators) ενός μακροοικονομικού κύκλου. Ο τωρινός κύκλος δεν φαίνεται πιθανό να αποτελέσει την εξαίρεση. Καθώς πιστεύουμε ότι η περίοδος της ύφεσης τελείωσε στο τρίτο τρίμηνο, πιστεύουμε επίσης ότι στις αρχές του 2010, κατά πάσα πιθανότητα μέσα στο πρώτο τρίμηνο, η ανεργία θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο της και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας θα γυρίσει σε θετικό έδαφος. Η μηνιαία καταγραφή του επιπέδου των μισθών (εξαιρουμένων όσων εργάζονται σε αγροτικές δουλειές, καθώς και σε κρατικές θέσεις ή ΜΚΟ - non-farm payroll survey), και η αντίστοιχη εβδομαδιαία όσων υποβάλλουν για πρώτη φορά αίτηση για επίδομα ανεργίας, υποστηρίζουν τον παραπάνω ισχυρισμό. Οι εκτιμήσεις μας για μια πιο αργή οικονομική ανάκαμψη είναι σύμφωνες με την άποψη που θέλει την ανάπτυξη νέων θέσεων εργασίας να ακολουθεί ένα μέτριο ρυθμό, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα το ποσοτό ανεργίας να παραμένει υψηλό. Ίσως χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια πριν δούμε το δείκτη ανεργίας στις Ηνωμένες Πολιτείες να πέφτει κάτω από το 8%. Παρόλα αυτά, η πρόθεση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να προσλάβει μέσα στο πρώτο εξάμηνο του έτους 1.4 εκατομμύρια προσωρινά απασχολούμενους, που συμπεριλαμβάνονται στην απογραφή, βοηθά στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει μια ψυχολογική ώθηση, προσωρινή μεν, αλλά ιδιαίτερα σημαντική.

3. Τα κέρδη αυξάνονται σημαντικά, παρά τον μέτριο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας.
Στην αρχή της οικονομικής κρίσης, το δεύτερο εξάμηνο του 2008, οι αμερικανικές επιχειρήσεις κινήθηκαν γρήγορα προς την κατεύθυνση της μείωσης των δαπανών τους, συμπεριλαμβανομένου και του κόστους από τη μισθοδοσία. Επιπλέον, όσοι εργαζόμενοι παρέμειναν στη θέση τους άρχισαν να γίνονται πιο παραγωγικοί, όπως φαίνεται από τη μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας που καταγράφηκε ακόμη και στο μέσο της ύφεσης. Γι’ αυτό, πιστεύουμε ότι μια μικρή βελτίωση στα έσοδα των επιχειρήσεων μπορεί να οδηγήσει σε μια πολύ σημαντική αύξηση των κερδών τους. Η δημιουργία νέων αποθεμάτων σε συνδυασμό με το ασθενέστερο δολάριο (που μεταφράζεται σε ευνοϊκότερες ισοτιμίες) θα βοηθήσουν την ανάκαμψη της κερδοφορίας. Είναι πιθανό ακόμη και με οικονομική ανάκαμψη κάτω του μέσου όρου να οδηγηθούμε σε ισχυρή βελτίωση των κερδών των επιχειρήσεων. Θα πρέπει να επισημάνουμε την αυξανόμενη αποσύνδεση που παρατηρείται ανάμεσα στην αμερικανική οικονομία (η οποία επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εγχώρια κατανάλωση) και τα κέρδη του αμερικανικού χρηματιστηρίου (το οποίο εξαρτάται, όλο και περισσότερο, από επιχειρηματικές δραστηριότητες εκτός Ηνωμένων Πολιτειών). Σε πιο μακροχρόνια βάση, το μοναδιαίο κόστος εργασίας στα αμερικανικά εργοστάσια παραμένει σχεδόν αμετάβλητο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, ενώ τα αντίστοιχα μεγέθη εκτός ΗΠΑ έχουν σημειώσει σημαντική αύξηση.

4. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες ο πληθωρισμός εξακολουθεί να μην αποτελεί θέμα προβληματισμού.
Η εγρήγορση σε σχέση με τον πληθωρισμό έχει πάντα μια λογική, αλλά η γνώμη μας είναι ότι οι φόβοι για αύξηση του πληθωρισμού είναι πρώιμοι, ειδικά στον ανεπτυγμένο κόσμο. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το πλεόνασμα που υπάρχει σήμερα τόσο στο παραγωγικό, όσο και στο εργατικό δυναμικό, από την μη ομαλή λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος (η οποία, υπό άλλες συνθήκες, θα οδηγούσε στην έντονη αύξηση της ταχύτητας κυκλοφορίας του χρήματος), καθώς και από το γεγονός ότι ο πληθωρισμός συνήθως συνεχίζει να πέφτει για αρκετό διάστημα μετά την έναρξη ενός νέου κύκλου ανάκαμψης. Η προσεκτική παρακολούθηση του πληθωρισμού είναι κλειδί. Έχει ειπωθεί σχετικά, ότι “η μείωση του πληθωρισμού είναι ο καλύτερος φίλος των αγορών, ενώ η αύξησή του ο χειρότερος εχθρός τους.”

5. Τα επιτόκια ανεβαίνουν σε ολόκληρο το τμήμα της καμπύλης απόδοσης των ομολόγων, παρασύροντας ακόμη και τα κρατικά αμοιβαία κεφάλαια.
Υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι για τους οποίους η απόδοση των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου είναι πιθανό να ανέβει ψηλότερα, και από το μηδενικό σχεδόν επίπεδο στο οποίο βρίσκεται σήμερα το βραχυπρόθεσμο τμήμα της σχετικής καμπύλης, και από το 3.5 % που αποδίδεται στο τέλος της δεκαετούς διάρκειας. Το πραγματικό επιτόκιο βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και η τιμή του χρυσού, η οποία αποτελεί έναν καλό πρόδρομο δείκτη για τα επιτόκια, έχει κινηθεί ανοδικά. Η πιθανότητα να προβεί η Κεντρική Τράπεζα σε μια ‘κανονικοποίηση’, καθώς η οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει, σε συνδυασμό με τη μεγάλη προσφορά κρατικών ομολόγων, ενδέχεται να δημιουργήσουν μια ελαφριά ανοδική πίεση και να μετατοπίσουν σε υψηλότερα επίπεδα την καμπύλη απόδοσης των ομολόγων. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επαλήθευση μιας τέτοιας πρόβλεψης είναι ένα αξιοπρεπές επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και η συνέχιση ενός μέτριου ρυθμού δημιουργίας θέσεων εργασίας. Κατά την άποψη μας, η αύξηση του πληθωρισμού δεν αποτελεί απαραίτητη συνθήκη για την επαλήθευση αυτής της πρόβλεψης, εάν ληφθεί υπόψη το απόλυτα χαμηλό σημείο εκκίνησης των πραγματικών επιτοκίων. Με άλλα λόγια, όσο συνεχίζουμε να απομακρυνόμαστε από το “φόβο” και τα χαμηλά επιτόκια που αυτός συνεπάγεται (κατάσταση η οποία θα οδηγούσε σε κανονιστική παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας), δημιουργούμε το υπόβαθρο για την αύξηση των αποδόσεων.

6. Οι αμερικανικές μετοχές υπερτερούν σε απόδοση, συγκρινόμενες με τα μετρητά και με τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου, αλλά και με τις περισσότερες ανεπτυγμένες αγορές.
Περιμένουμε ότι η χρηματιστηριακή ανάκαμψη που ξεκίνησε το Μάρτιο του 2009 θα συνεχιστεί το 2010, αλλά σε πιο αργούς ρυθμούς, ενώ ενδεχομένως κατά τη διάρκεια της ανοδικής πορείας θα παρουσιαστούν διακοπές. Παρόλο που οι αποτιμήσεις δεν έχουν αυξηθεί πολύ, πιστεύουμε ότι η χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται σε μια μετάβαση από τη φάση της βελτίωσης των P/E, η οποία χαρακτηρίζει μια κυκλική αγορά που βρίσκεται σε έντονη ανοδική πορεία (‘ταύρος’), στη φάση όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι κερδοφορίες. Στη φάση αυτή δεν υπάρχει συνήθως τόσος αναβρασμός όσο στην προηγούμενη, ενώ υπάρχουν περισσότερες αναταράξεις καθώς η ηλικία του ‘ταύρου’ αρχίζει να παίζει το ρόλο της και ανακόπτει σταδιακά την ταχύτητά του. Στους παράγοντες οι οποίοι συνηγορούν υπέρ της εποικοδομητικής αυτής άποψης περιλαμβάνονται η ρευστότητα που προσέφερε η κρατική στήριξη, η συνεχιζόμενη σημαντική βελτίωση των κερδών, ο θετικός αντίκτυπος της ανάπτυξης και άλλων χωρών εκτός των ΗΠΑ, η βελτίωση στις επενδύσεις και στις τιμές των εμπορευμάτων, καθώς και η προσδοκία επιστροφής του μικροεπενδυτών στις χρηματιστηριακές αγορές. Στους ενδεχόμενους κινδύνους που θα προκαλέσουν αρνητικές εξελίξεις και πορεία προς τα κάτω θα πρέπει να συμπεριληφθούν μια πολύ γρήγορη αύξηση των επιτοκίων ή/και μια απότομη πτώση του δολαρίου, ενδεχόμενες λαϊκιστικές κορώνες που θα μεταφραστούν σε νομοθετικές πρωτοβουλίες, ή μια γεωπολιτική κρίση. Το ενδεχόμενο κίνησης προς τα επάνω ενισχύεται εάν οι πιστωτικές αγορές ομαλοποιηθούν ταχύτερα του αναμενόμενου και/ή εάν προκύψουν σημαντικές θετικές εκπλήξεις αναφορικά με τις κερδοφορίες των επιχειρήσεων.

7. Οι αναδυόμενες αγορές υπερτερούν καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες παρουσιάζουν ρυθμούς ανάπτυξης σημαντικά υψηλότερους σε σύγκριση με τις ανεπτυγμένες περιοχές.
Το 2010, για άλλη μια φορά, οι αγορές των αναδυόμενων οικονομιών θα πρέπει να παρουσιάσουν σημαντικά ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Οι αναδυόμενες οικονομίες, αφού σημείωσαν πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης ίσο σχεδόν με 2% το 2009 (σε σύγκριση με το 3 % συρρίκνωσης των οικονομιών του ανεπτυγμένου κόσμου), περιμένουμε ότι το 2010 θα υπερβούν το 5%, ενώ οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα καταφέρουν έναν πραγματικό ρυθμό ανάμεσα στο 2% και το 3%. Η πιο ισχυρή ανάπτυξη θα πρέπει να προέλθει από τις χώρες της Ασίας (εκτός της Ιαπωνίας), με πρωτοπόρους για άλλη μια φορά την Κίνα και την Ινδία. Στις αναδυόμενες οικονομίες ο ισχυρότερος ρυθμός ανάπτυξης που οδηγεί σε πιο υγιή αύξηση της κερδοφορίας, σε μεγαλύτερα κέρδη, και σε λιγότερα προβλήματα στους ισολογισμούς, θα πρέπει να μεταφραστούν σε καλύτερη απόδοση των χρηματιστηριακών τους αγορών. Οι αποτιμήσεις των επιχειρήσεων παραμένουν σε discount σε σχέση με τις ανεπτυγμένες αγορές, και θα πρέπει με την πάροδο του χρόνου να κινηθούν προς υψηλότερα επίπεδα, δεδομένων των ισχυρών μακροχρόνιων προοπτικών. Παρόλα αυτά, στις αναδυόμενες αγορές είναι πιθανό η μεταβλητότητα να διατηρηθεί σε επίπεδα υψηλότερα αυτής του ανεπτυγμένου κόσμου.

8. Οι κλάδοι υπηρεσιών υγείας, τεχνολογίας πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών υπερτερούν έναντι του κλάδου των τραπεζών, των οργανισμών κοινής ωφέλειας και των πρώτων υλών.
Γενικά, προτρέπουμε τους επενδυτές να διακρατήσουν τις ποιοτικές μετοχές των χαρτοφυλακίων τους, δηλαδή τις μετοχές εταιρειών με ισχυρούς ισολογισμούς, με καλά επίπεδα χρηματοροών και με κάποια σχετική οικονομική ανεξαρτησία. Πιστεύουμε ότι αυτή είναι μια συνετή στρατηγική, εάν λάβουμε υπόψη τα πολύ υψηλά κέρδη των λιγότερο ποιοτικών τίτλων το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο του 2009, τις χαμηλές αποτιμήσεις των ποιοτικών μετοχών σε σχέση με τις μετοχές χαμηλότερης ποιότητας, καθώς και τις προβλέψεις για οικονομική ανάκαμψη κάτω του μέσου όρου (sub-par recovery). Από πλευράς κλάδων, δείχνουμε προτίμηση στις εταιρείες υπηρεσιών υγείας λόγω της συνεχιζόμενης ανόδου των αποτιμήσεων τους (μετά τα σύννεφα που δημιούργησε η μεταρρύθμιση στο χώρο της υγείας), στις εταιρείες πληροφορικής τεχνολογίας λόγω των ρυθμών ανάπτυξης και της πολυεθνικής τους παρουσίας, και στις εταιρείες τηλεπικοινωνιών για τα αμυντικά τους χαρακτηριστικά, τα υψηλά μερίσματα και τις μεγάλες χρηματοροές. Είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά τις τράπεζες λόγω των προβλημάτων που συνεχίζουν να έχουν στους ισολογισμούς τους, τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας εξαιτίας των μη ελκυστικών αποτιμήσεων, και τις επιχειρήσεις παραγωγής πρώτων υλών διότι πιστεύουμε ότι στην περίπτωση τους οι προσδοκίες είναι υπερβολικά υψηλές.

9. Οι ισχυρές χρηματοροές και η αργοί ρυθμοί ανάπτυξης οδηγούν σε αύξηση των συγχωνεύσεων και των εξαγορών επιχειρήσεων.
Όσον αφορά τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές επιχειρήσεων, το δεύτερο εξάμηνο του 2009 παρουσιάστηκε μια σχετικά αυξημένη δραστηριότητα η οποία όμως παρέμεινε κάτω από τα επίπεδα προηγούμενων περιόδων. Η απογοήτευση που θα προκαλέσουν οι αργοί ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας είναι πιθανό να οδηγήσουν κάποιες επιχειρήσεις στην κατεύθυνση της εξαγοράς ή της συγχώνευσης, σε μια προσπάθεια να δώσουν περαιτέρω ώθηση στην αναπτυξιακή τους πορεία. Γενικά, οι ισχυροί ισολογισμοί, η υπερβάλλουσα ρευστότητα, καθώς και οι μεγάλες και αυξανόμενες χρηματοροές αποτελούν ενδείξεις που στηρίζουν μια τέτοια άποψη. Οι δείκτες Τιμής/Λογιστική αξία (Price-to-book), Τιμής/Κανονικοποιημένα Κέρδη (price-to-normalized earnings), καθώς και άλλοι ανάλογοι δείκτες αποτίμησης δεν είναι υπερβολικά υψηλοί. Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές μπορούν να υλοποιηθούν με διάφορες μορφές, σε ολόκληρο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας και σε όλους τους κλάδους.

10. Οι Ρεπουμπλικάνοι καταγράφουν σημαντικά κέρδη στη Γερουσία και στη Βουλή των Αντιπροσώπων, αλλά οι Δημοκρατικοί διατηρούν σταθερό τον έλεγχο του Κογκρέσου.
Οι εκλογικές προβλέψεις είναι πάντοτε παρακινδυνευμένες, δεδομένου του πόσο γρήγορα μπορεί να μεταβληθεί το πολιτικό τοπίο. Η άποψη μας είναι ότι η πραγματικότητα των ‘αριθμών’ θα κάνει εξαιρετικά δύσκολο για τους Ρεπουμπλικάνους ο,τιδήποτε άλλο εκτός από το να τσαλακώσουν (ενδεχομένως σε σημαντικό βαθμό) την κυριαρχία των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό του αμερικανικού λαού που εγκρίνει τους χειρισμούς (και των δύο κομμάτων) στο Κογκρέσο παραμένει χαμηλό, το ποσοστό αποδοχής του προέδρου κινείται γύρω από το 50% , ενώ οι ενδιάμεσες εκλογές, γενικά, δεν έχουν υπάρξει ευνοϊκές για τους προέδρους που βρίσκονται στην πρώτη τους θητεία. Κατά συνέπεια, η πρόβλεψή μας είναι ότι οι Ρεπουμπλικάνοι θα κερδίσουν λιγότερες από τις μισές έδρες που χρειάζονται για να αποκτήσουν τον έλεγχο σε οποιοδήποτε από τα δύο σώματα του Κοινοβουλίου. Όσον αφορά το νομοθετικό έργο, η ημερήσια διάταξη είναι, ως συνήθως, γεμάτη από καλές προθέσεις, αλλά η πολιτική πραγματικότητα υποδεικνύει ότι σε μια προεκλογική χρονιά μάλλον περνούν λίγα νομοσχέδια με μεγάλη σημασία.

- Τι πρέπει να κάνει ένας επενδυτής;

Το ξεκίνημα μιας νέας χρονιάς αποτελεί πάντα μια καλή ευκαιρία για να αναθεωρήσετε, με τη βοήθεια του οικονομικού σας συμβούλου, τους επενδυτικούς σας στόχους, την κατανομή του κεφαλαίου σας στα διάφορα επενδυτικά προϊόντα, καθώς επίσης και για να προχωρήσετε στην αναδιάρθρωση του χαρτοφυλακίου σας, όπου είναι απαραίτητο. Έχοντας αυτά κατά νου, παραθέτουμε στη συνέχεια ορισμένες ιδέες τις οποίες κάποιοι επενδυτές ίσως θα ήθελαν να εξετάσουν:

• Αναζητείστε την ποιότητα σε όλα τις κεφαλαιοποιήσεις και σε όλα τα είδη των επενδύσεων: Όπως φάνηκε στις προβλέψεις μας, θα συνιστούσαμε να διατηρήσετε το ενδιαφέρον σας σε επενδύσεις υψηλής ποιότητας. Το σκηνικό στην οικονομία παραμένει αβέβαιο, κι έτσι μια στρατηγική που εστιάζει σε εταιρείες με διαθέσιμες χρηματορροές και βέβαιες προοπτικές κερδοφορίας μας φαίνεται απολύτως λογική. Παρόλο που δεν έχουμε κάποια ιδιαίτερη προτίμηση όσον αφορά το μέγεθος ή το χαρακτήρα των μετοχών, δίνουμε ένα μικρό προβάδισμα στις μετοχές μεγάλης κεφαλαιοποίησης που έχουν αναπτυξιακά χαρακτηριστικά.

• Εστιάστε σε καλύτερα τοποθετημένους κλάδους: Η απόδοση του κλάδου των εταιρειών πληροφορικής ξεχώρισε σαφώς μέσα στο 2009. Περιμένουμε ότι ο κλάδος της τεχνολογίας πληροφορικής (ΙΤ) θα έχει ακόμη μια καλή χρονιά μέσα στο 2010. Παρομοίως, μας αρέσουν οι κλάδοι υπηρεσιών υγείας και τηλεπικοινωνιών για τους λόγους που επισημαίνουμε παραπάνω. Όσον αφορά τις τράπεζες, περιμένουμε να δούμε διαγραφές απαιτήσεων, καθώς διατηρούνται τα πιστωτικά προβλήματα και θα προτείναμε να συνεχιστεί η μείωση θέσεων στο συγκεκριμένο κλάδο.

• Σκεφτείτε και με γεωγραφικά κριτήρια: Όσον αφορά τις ανεπτυγμένες αγορές, περιμένουμε ότι το οικονομικό περιβάλλον θα είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για τις αμερικανικές μετοχές. Επιπλέον, συνεχίζουμε να έχουμε και μια προτίμηση για τις αναδυόμενες αγορές.

• Θυμηθείτε ότι τα κέρδη θα έρθουν πιο δύσκολα : Για πολλούς λόγους, το “εύκολο χρήμα” σε αυτόν τον κύκλο έχει ήδη μοιραστεί. Την επόμενη χρονιά είναι πιθανό να δούμε διατήρηση της μεταβλητότητας και αυξημένες διαφορές ανάμεσα στους κερδισμένους και τους χαμένους. Σε ένα τέτοιο επενδυτικό περιβάλλον, οι επιλεκτικές κινήσεις θα αποδειχτούν κρίσιμες.

- Η επόμενη 10ετία
Συμπληρωματικά προς τις ετήσιες προβλέψεις του, ο κ. Doll προχωρά επίσης σε μια σειρά από προβλέψεις για τα επόμενα 10 χρόνια:

Ι. Οι αμερικανικές μετοχές, μετά τη χειρότερη δεκαετία από το 1930, καταγράφουν υψηλές μονοψήφιες αποδόσεις, της τάξης του 6% έως 8% ετησίως.

ΙΙ. Στο διάστημα αυτής της δεκαετίας τα φαινόμενα οικονομικής ύφεσης είναι πιο συχνά σε σχέση με ό,τι παρατηρήθηκε τα προηγούμενα 20 χρόνια, όπου η ύφεση έκανε την εμφάνιση της μόνο μία φορά ανά δεκαετία.

ΙΙΙ. Οι υπηρεσίες υγείας, η τεχνολογία πληροφορικής και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας είναι οι κλάδοι που οδηγούν την οικονομική ανάπτυξη των Ηνωμένων Πολιτειών.

IV. Όσο προχωρούμε στην επόμενη δεκαετία η κυριαρχία του αμερικανικού δολαρίου συνεχίζει να μειώνεται.

V. Στον ανεπτυγμένο κόσμο τα επιτόκια κινούνται με ακανόνιστο τρόπο προς υψηλότερα επίπεδα.

VI. Η προάσπιση ιδίων συμφερόντων οδηγεί τα κράτη σε περισσότερες πολιτικές κι εμπορικές συγκρούσεις.

VII. Ορισμένα από τα προβλήματα της Ιαπωνίας μεταφέρονται και στην Ευρώπη εξαιτίας της γήρανσης και της μείωσης του πληθυσμού.

VIII. Οι καταναλωτές των αναδυόμενων αγορών οδηγούν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

IX. Η στάθμιση των αναδυόμενων αγορών στους παγκόσμιους δείκτες αυξάνεται κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες.

X. Η οικονομική και η πολιτική άνοδος της Κίνας συνεχίζεται.