H ανάπτυξη θα δοκιμαστεί την εορταστική περίοδο. Από τις αρχές Νοεμβρίου τα εμπορικά καταστήματα των μεγαλουπόλεων στις ΗΠΑ και στη δυτική Ευρώπη βάζουν τα γιορτινά τους για να υποδεχτούν τους πελάτες.

Η φετινή εορταστική περίοδος, όμως, έχει πολλές ιδιαιτερότητες, αφού ακολουθεί την οικονομική κρίση και αποτελεί ένα τεστ τόσο για τους επιχειρηματίες όσο και για τους καταναλωτές. Θα φτάσουν τα αποθέματα των επιχειρήσεων; Πόσο θα είναι το ύψος των προσφορών; Οι καταναλωτές θα στραφούν και φέτος στις εκπτωτικές αλυσίδες;

Πόσο μεγαλύτερος θα είναι ο τζίρος μετά το κάκιστο 2008, όταν τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά νοικοκυριά ξόδεψαν περίπου 10% λιγότερα σε σχέση με το 2007, δίνοντας τον μικρότερο ρυθμό αύξησης της ζήτησης (2% σε ετήσια βάση) μέσα στην τελευταία εξαετία; Αναφορές θεωρούν ότι αύξηση σε ποσοστό 20% θα στείλει αισιόδοξα μηνύματα.

Ειδικότερα, στη φετινή εορταστική περίοδο στις δυτικές αγορές (επίσημα αρχίζει την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου, όμως στις ΗΠΑ ανεπίσημα ξεκινά από τις αρχές Νοεμβρίου, ώστε να περιληφθούν και οι αγορές διαρκών καταναλωτικών αγαθών τα οποία δεν θεωρούνται δώρα) εκτιμάται ότι τα εμπορικά καταστήματα θα κινηθούν στη λογική του day by day παραγγελιών. Δηλαδή, οι παραγγελίες θα εξαρτώνται από τη ζήτηση, παρότι η συνήθης πρακτική είναι οι παραγγελίες για τις γιορτές να ξεκινούν από το καλοκαίρι.

Όμως, έως τώρα οι επιχειρήσεις λιανεμπορίου έχουν καθυστερήσει σημαντικά τις παραγγελίες τους ή κάνουν μικρότερες από αυτές που συνηθίζουν εν όψει εορτών. Ο στόχος τους είναι να αποφύγουν το περυσινό στραπάτσο, όταν η ζήτηση των καταναλωτών ήταν τόσο χαμηλή με αποτέλεσμα να μείνουν μεγάλα αποθέματα στις αποθήκες των επιχειρήσεων.

Μία ακόμα διαφοροποίηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος είναι ότι, σύμφωνα με αναφορές στον διεθνή Τύπο, οι εταιρείες δεν θα στηριχτούν στις προσφορές για να δελεάσουν τους καταναλωτές, οι οποίοι νιώθουν παγωμένοι μετά κυρίως τις χιλιάδες απολύσεις και την αύξηση της ανεργίας στα επίπεδα του 9% στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη.

Πέρυσι οι προσφορές σε πολλά εμπορικά καταστήματα κινήθηκαν από 50% έως και 70%, ποσοστό εξωφρενικά μεγάλο, για να μπορέσουν να ανταγωνιστούν τις εκπτωτικές αλυσίδες και τα πολυκαταστήματα. Η κατάσταση αλλάζει φέτος αφού η πολιτική των προσφορών οδήγησε σε συρρίκνωση των κερδών τους, καθώς τα καταστήματα έπρεπε να πουλήσουν δύο - τρεις φορές περισσότερο για να ρεφάρουν. Πόσο μάλλον που φέτος υπάρχει μεγαλύτερη αισιοδοξία σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2008.
 

Διττά μηνύματα από τις αγορές

Βέβαια, τα μηνύματα που στέλνουν οι δυτικές αγορές, και κυρίως η αμερικανική, είναι διττά. Κατ’ αρχάς, στις ΗΠΑ ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης Conference Board παρουσιάζει τη μεγαλύτερη άνοδο εξαμήνου που έχει καταγραφεί τα τελευταία 26 χρόνια.

Βελτιωμένη ήταν και η αναθεωρημένη τιμή για τον Σεπτέμβριο του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν, που ανακοινώθηκε την Παρασκευή. Αυτά ενισχύουν την προσδοκία για αύξηση των αγορών την εορταστική περίοδο.

Από την άλλη, όμως, εξακολουθεί να αυξάνεται ο αριθμός των μη εξυπηρετούμενων δανείων και να μειώνεται η ζήτηση για νέα δάνεια. Αυτό δείχνει εξασθένηση της ισχύος των Αμερικανών, που συνήθως κινούνται με πλαστικό χρήμα.

Η διολίσθηση του δολαρίου από τις αρχές του χρόνου θα οδηγήσει τους Αμερικανούς σε αγορές εντός των συνόρων τους, ενώ θα ευνοήσει τις αγορές προϊόντων των ΗΠΑ από περιοχές με ισχυρότερα νομίσματα όπως είναι η ευρωζώνη.

Ταυτόχρονα, αναμένεται σημαντική άνοδος των online πωλήσεων. Η αισιοδοξία, όμως, δεν πρέπει να ξεγελά. Πέρυσι τον Νοέμβριο οι συγκεκριμένες πωλήσεις παρουσίασαν μείωση 4% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2007.

Ήταν η πρώτη φορά που υπήρξε κάμψη από το 2001. Τον Δεκέμβριο του 2008 ήταν στα ίδια επίπεδα εν συγκρίσει με το 2007, όταν οι πωλήσεις είχαν εκτιναχθεί σε ποσοστό 19% σε σχέση με το 2006. Το μέγεθος αυτό είναι ένα καλό όριο για να κρίνει κάποιος εάν το ποτήρι είναι μισογεμάτο ή μισοάδειο.


Μικρή ανάκαμψη στα πολυτελή είδη

Λίγο καλύτερα από τις αρχικές προβλέψεις, αλλά όχι τόσο καλύτερα ώστε να υπάρχει ιδιαίτερη αισιοδοξία, θα κινηθεί φέτος η αγορά πολυτελών ειδών. Αυτό ενισχύει την ερμηνεία πως η κρίση ήταν μικρότερη των προβλέψεων, ενώ ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι υπάρχουν ενδείξεις πως η αγορά πολυτελών ειδών θα κινηθεί πολύ καλύτερα από τώρα και στο εξής.

Ειδικότερα, το επιχείρημα ότι «οι έχοντες και κατέχοντες» κρατούν το κλειδί της ανάκαμψης υιοθετείται από τους αναλυτές που θέλουν να διαπιστώσουν εάν η κρίση είναι παρελθόν.

Η λογική του είναι ότι «χρήμα υπάρχει, όμως είναι θέμα γενικότερου κλίματος να αρχίσει να κινείται». Έτσι, τα φώτα στρέφονται στις αγορές πολυτελείας, όπου φαίνεται εάν οι έχοντες είναι πρόθυμοι να ξοδέψουν για το... περιττό, και όχι στις αγορές αγαθών πρώτης ανάγκης, στις οποίες από τους έχοντες δεν γίνονται περικοπές.

Τα νεότερα στοιχεία της εταιρείας Bain & Co. δείχνουν πως οι πωλήσεις ειδών πολυτελείας παγκοσμίως θα μειωθούν φέτος 8%, έναντι του 10% που ήταν η αντίστοιχη πρόβλεψη τον περασμένο Απρίλιο. Η ίδια εταιρεία προβλέπει ότι οι πρώτες ενδείξεις ανάκαμψης της αγοράς θα είναι ορατές μέσα στην εορταστική περίοδο, με αποτέλεσμα το τέταρτο τρίμηνο του 2009 να κλείσει με ετήσια μείωση 1%.

Βέβαια, προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι δεν θα υπάρξει σημαντική άνοδός της το 2010, αφού οι αναλυτές την υπολογίζουν μόλις στο +1%. Πλήρης ανάκαμψη της αγοράς πολυτελών αγαθών, σύμφωνα με την Bain & Co., αναμένεται να καταγραφεί το 2011, όταν ο ρυθμός αύξησης των πωλήσεων θα εντοπιστεί στο +4%.

Έως τώρα η παγκόσμια αγορά κινήθηκε κυρίως από τους Ασιάτες και τους Ευρωπαίους, οι οποίοι ευνοούνται από την ανατίμηση των νομισμάτων τους έναντι του δολαρίου. Το στοιχείο αυτό συνυπολογίζουν ορισμένοι αναλυτές για να ερμηνεύσουν και την επιστροφή των ισχυρών επενδυτών σε γεγονότα όπως η Frieze Art Fair, το μεγαλύτερο ετησίως εμπορικό γεγονός σύγχρονης τέχνης το οποίο έλαβε χώρα στα μέσα Οκτωβρίου στο Λονδίνο.

Στις δημοπρασίες που πραγματοποιήθηκαν οι πωλήσεις των οίκων Sotheby’s και Christie’s ξεπέρασαν τις προσδοκίες τους. «Οι πωλήσεις ήταν υψηλότερες από πέρυσι, αλλά πολλοί αγοραστές καθυστέρησαν την απόφαση και πίεσαν για εκπτώσεις στις τιμές», σημειώνει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, αποτυπώνοντας με ευκρίνεια την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά.