* Ο αναλυτικός πίνακας με τις προβλέψεις για τις τιμές των εμπορευμάτων αλλά και τις αποδόσεις από την αρχή του 2009 δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Οι προσδοκίες για την ανάκαμψη των οικονομιών στους επόμενους 6 - 9 μήνες, η αυξανόμενη ζήτηση για πρώτες ύλες από την Κίνα, η ανάγκη ορισμένων βιομηχανιών να «ξαναχτίσουν» τα αποθέματά τους, η πορεία του δολαρίου, η αύξηση της διάθεσης για ανάληψη επενδυτικού ρίσκου και οι προθεσμιακές θέσεις στις αγορές των παραγώγων οδήγησαν στο πρόσφατο ανοδικό γύρισμα των εμπορευμάτων, το οποίο αποτυπώθηκε και στην άνοδο κατά 430% του δείκτη ναύλων ξηρού φορτίου το 2009.

Πριν από τη Μεγάλη Απομόχλευση του προηγούμενου έτους, η οποία οδήγησε στην κατάρρευση και των τιμών των εμπορευμάτων, τα commodities είχαν αντιμετωπίσει μία επταετή bull market που ήταν απόρροια της αύξηση της ζήτησης από τις αναδυόμενες αγορές, των περιορισμών που παρατηρήθηκαν στην προσφορά λόγω των χαμηλών επενδύσεων του εξορυκτικού κλάδου κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, της έλλειψης εξοπλισμού και εξειδικευμένης τεχνογνωσίας, των καθυστερήσεων στην ένταξη νέων παραγωγικών μονάδων, του αυξανόμενου κόστους, της γήρανσης των υποδομών, καθώς και της διολίσθησης του δολαρίου.

Η προσφορά δεν μπόρεσε να καλύψει την καλπάζουσα ζήτηση, διότι οι επενδύσεις σε παραγωγικό δυναμικό στους περισσότερους κλάδους κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1980 και 1990 υπήρξαν ελάχιστες, αφού οι τιμές των περισσότερων εμπορευμάτων καθ’ όλη αυτήν την περίοδο παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα.

Καθώς το 82% της μέσης ετήσιας ανόδου στην παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου τα τελευταία χρόνια προήλθε από τις αναδυόμενες οικονομίες, ενώ στην περίπτωση των βιομηχανικών μετάλλων μόνο η συνεισφορά της Κίνας στην αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης μετάλλων κυμαίνεται από 48% (αλουμίνιο) έως 113% (ψευδάργυρος), η ζήτηση από τις αναδυόμενες οικονομίες πίεσε προς τα πάνω τις τιμές. Είναι ενδεικτικό πως η άνοδος της κατανάλωσης μετάλλων στην Κίνα σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπέρασε ακόμη και την αντίστοιχη καθαρή παγκόσμια αύξηση.

Παράλληλα, σημειώθηκε ραγδαία άνοδος των επενδυτικών κεφαλαίων που κατευθύνονταν στις αγορές εμπορευμάτων, είχαμε την έκδοση αρκετών ETFs για τα οποία δεσμεύεται αντίστοιχη ποσότητα του φυσικού προϊόντος, ενώ σημαντικός καταλύτης υπήρξε και το γεγονός ότι, ενώ άμεσα στα εμπορεύματα είχαν επενδυθεί κεφάλαια 400 δισ. δολάρια, στις προθεσμιακές αγορές το συνολικό ύψος αγοραπωλησιών σχετικών συμβολαίων ξεπερνούσε τα 8 τρισ. δολάρια.

Στη συσσώρευση επενδυτικών κεφαλαίων συνέβαλε και το γεγονός ότι τα εμπορεύματα θεωρούνται αποτελεσματικά στη διαφοροποίηση κινδύνου σε μετοχικά και σε ομολογιακά χαρτοφυλάκια όπως και στην αντιστάθμιση κινδύνου από τον πληθωρισμό.

---Οι... Σειρήνες και ο Σίσυφος

Προς το τέλος του 2008 και στις αρχές του νέου έτους ορισμένοι αναλυτές παρομοίασαν τα εμπορεύματα, μία από τις τελευταίες αξίες που κατέρρευσαν πέρυσι, με τις Σειρήνες της ελληνικής μυθολογίας, υποστηρίζοντας ότι η βιαιότητα της πτώσης στις τιμές αυτών «τους καλεί για τοποθετήσεις».

Αργότερα, ωστόσο, φέτος ήταν πεπεισμένοι ότι τα εμπορεύματα θα διανύσουν μία περίοδο που θα μοιάζει περισσότερο με τον μύθο του Σίσυφου (από την αρχαία ελληνική μυθολογία επίσης). Αν και θα παρέμεναν αδύναμα, οι διακυμάνσεις τους προς τα πάνω και αντίστροφα προς τα κάτω θα θύμιζαν, όπως υποστήριζαν, την τιμωρία του Σίσυφου που κουβαλούσε έναν βράχο στην κορυφή ενός βουνού ο οποίος έπεφτε πάλι κάτω.

Η Κίνα όμως ανέτρεψε τα δεδομένα, αφού τα τελευταία στοιχεία καταδεικνύουν συνεχή αύξηση της εγχώριας ζήτησης. Αν και η χώρα είναι μικρή για να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, αποτελεί ωστόσο την ατμομηχανή για την ανάπτυξη των αναδυόμενων οικονομιών, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για πρώτες ύλες.

Το μέλλον της οικονομίας σε όλο τον κόσμο βρίσκεται στην Ασία, γι’ αυτό και εκεί παρουσιάζονται οι μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες, σημείωνε προσφάτως στην Αθήνα διαχειριστής της ΒlackRock. Ο ίδιος ανέφερε πως η κατανάλωση και η ζήτηση για εμπορεύματα θα συνεχίσουν να αυξάνονται χάρη στην οικονομική άνθηση της Ασίας και ιδιαίτερα της Κίνας και υπολόγιζε πως οι μετοχές της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής και οι αγορές που τροφοδοτούν την κινεζική ανάπτυξη με πρώτες ύλες θα υπεραποδώσουν.

Έτσι δεν είναι να απορεί κανείς που ο δείκτης ναύλων ξηρού φορτίου σημειώνει πλέον κέρδη 430% φέτος, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο και τις ελπίδες ανάκαμψης συνολικά των εμπορευμάτων.

Ήδη η βενζίνη εμφανίζει το 2009 άνοδο 95%, ο μόλυβδος 67%, ο χαλκός 64%, το πετρέλαιο σημειώνει αύξηση κατά 55%, το ασήμι 42%, ο κασσίτερος 38%, η πλατίνα 37%, το παλλάδιο 36%, ο ψευδάργυρος 30%, η ζάχαρη 29%, το πετρέλαιο θέρμανσης εμφανίζει άνοδο κατά 28%, η σόγια 26%, το νικέλιο 26%, η ξυλεία 25%, ο χρυσός 12%, το καλαμπόκι 11%, το σιτάρι 4% κ.λπ.

---Οι προοπτικές

Καθώς οι παρεμβάσεις των Αρχών έχουν εξαλείψει τα σενάρια καταστροφής για την παγκόσμια οικονομία, η εικόνα στα εμπορεύματα αναμένεται να είναι καλύτερη, ειδικά τώρα που οι βιομηχανίες «χτίζουν» ξανά τα αποθέματά τους προετοιμαζόμενες για οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, με τον αναμενόμενο το 2010 ρυθμό αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ (+2%) αρκετά κάτω από τη μακροπρόθεσμη τάση (+3,7%), ίσως δεν είναι συνετό οι επενδυτές να ποντάρουν σε ένα συνεχές ανοδικό γύρισμα των εμπορευμάτων, την ώρα μάλιστα που οι αρνητικές εκπλήξεις από το μέτωπο της οικονομίας δεν είναι σίγουρο ότι έχουν εκλείψει.

Η βίαιη άνοδος των ριψοκίνδυνων αξιών, μεταξύ των οποίων και των εμπορευμάτων, δείχνει να ενσωματώνει προσδοκίες για μεγάλη οικονομική ανάκαμψη, οι οποίες ίσως αποδειχτούν πρώιμες αφού η αναθέρμανση των οικονομιών δεν αποκλείεται να αποδυναμωθεί από τη σταδιακά φθίνουσα επιρροή των κρατικών παρεμβάσεων και από την απαιτούμενη μείωση της χρήσης δανείων στην κατανάλωση και στις επενδύσεις.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, καθώς το προηγούμενο διάστημα οι τιμές του «μαύρου χρυσού» που διαμορφώνουν και τις γενικότερες τάσεις είχαν καταρρεύσει, από το «φθηνό» πετρέλαιο θεωρήθηκε ότι υπήρχε ένας κίνδυνος: με τις τιμές να μην αντισταθμίζουν το κόστος εξόρυξης, η πετρελαϊκή βιομηχανία πάγωσε τις επενδύσεις. Έτσι, εάν η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου ανακάμψει μαζί με τις οικονομίες το 2010 - 2011, τότε οι τιμές, όπως υπολόγισαν και στελέχη της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας, ενδεχομένως να ξεπεράσουν τα επίπεδα-ρεκόρ του περασμένου Ιουλίου.

Η Goldman Sachs, ο μεγαλύτερος trader commodities, εκτίμησε ότι οι τιμές θα φτάσουν στα 85 δολάρια μέχρι το τέλος της χρονιάς, καθώς η ζήτηση θα ανακάμπτει και η προσφορά θα περιορίζεται. Εν τω μεταξύ, ο γενικός γραμματέας του ΟPEC και υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, κ. Abdalla el-Badri, προέβλεψε διακύμανση της τιμής του αργού μεταξύ 70 και 75 δολαρίων, ενώ η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προβλέπει τη μέση τιμή του αργού στα 58,70 δολάρια το βαρέλι το 2009 και στα 67,42 δολάρια το βαρέλι το 2010.

Τον δικό τους ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών θα διαδραματίσουν και οι θέσεις στις προθεσμιακές αγορές και οι πιο δημοφιλείς αφορούν σήμερα στις ανοδικές καθαρές θέσεις στο πετρέλαιο και στον χρυσό και στις πτωτικές (μετά τα πρόσφατα κέρδη) στον χαλκό.

* Ο αναλυτικός πίνακας με τις προβλέψεις για τις τιμές των εμπορευμάτων αλλά και τις αποδόσεις από την αρχή του 2009 δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό". 

** Αναδημοσίευση από το 586ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ& ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 12 - 16 Ιουνίου 2009.