Στα μέσα Μαρτίου ο διοικητής της Federal Reserve, κ. Ben Bernanke, έκανε την πρόβλεψη ότι η καταστροφική ύφεση στην αμερικανική οικονομία πιθανότατα θα λήξει φέτος και η ανάκαμψη θα ισχυροποιηθεί τον επόμενο χρόνο.

Δύο μήνες πριν η υπουργός Επιχειρήσεων της Βρετανίας, η κ. Baroness Vadera, είχε κάνει παρόμοια δήλωση - αλλά όλοι είχαν σπεύσει να την επικρίνουν σφοδρά. Ο κ. Bernanke ακούστηκε πιο πειστικός όχι μόνο επειδή προΐσταται της ισχυρότερης κεντρικής τράπεζας στον πλανήτη αλλά και γιατί οι δηλώσεις του συνέπεσαν με το εντυπωσιακό χρηματιστηριακό ράλι των τελευταίων μηνών.

Είναι βέβαιο ότι θα έρθει η ανάκαμψη, αργά ή γρήγορα. Η μόνη ανατροπή στο σενάριο της επικείμενης εμφάνισής της θα προέλθει από μια αναπάντεχη κατάρρευση κάποιας μεγάλης αμερικανικής εταιρίας, όπως τράπεζας ή άλλου χρηματοοικονομικού οίκου. Αυτό όμως το ενδεχόμενο μοιάζει όλο και περισσότερο μακρινό.

Το θέμα λοιπόν από αυτό το σημείο και πέρα είναι το σχήμα που θα έχει η ανάκαμψη. Μιλάμε για την αμερικανική οικονομία, αλλά είναι πρακτικά βέβαιο είναι ότι όλες οι οικονομίες θα ακολουθήσουν κατά πόδας την πορεία της αντίδρασης των ΗΠΑ, όποιο σχήμα κι αν έχει αυτή και αυτό φάνηκε και στον συγχρονισμό που έδειξαν οι μεγάλες οικονομίες κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Αν και το σχήμα, η σχηματική αποτύπωση δηλαδή της πορείας της ανάκαμψης, ενδέχεται να είναι πρωτοφανές και να μην έχει καταγραφεί άλλοτε στην Ιστορία, υπάρχουν κατά κανόνα τέσσερις μορφές ύφεσης - ανάκαμψης που αντιστοιχούν στα γράμματα του λατινικού αλφαβήτου V, W, U και L. Τα σχήματα των γραμμάτων αποτυπώνουν την πορεία της οικονομικής ύφεσης και ανάκαμψης.

Στην ύφεση τύπου V η οικονομία βιώνει κάθετη διολίσθηση, αλλά ανακάμπτει γρήγορα. Αρχικά υπήρχαν ελπίδες ότι η αμερικανική ύφεση θα ακολουθήσει το σχήμα V, αλλά γρήγορα εξανεμίστηκαν όταν έγινε αντιληπτό το τεράστιο μέγεθος της ανάκαμψης.

Μια ύφεση τύπου W είναι κάθετη διολίσθηση την οποία ακολουθεί εύθραυστη ανάκαμψη. Οι εκλάμψεις ανάπτυξης όπως των τελευταίων δύο μηνών σημαίνουν ότι υπάρχουν μεγάλα χάσματα στην πορεία προς την ανάκαμψη. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε κίνηση W, η οποία οφείλεται στις φορολογικές επιστροφές. Ο μέσος όρος της φορολογικής επιστροφής για τον Αμερικανό πολίτη είναι 2.500 δολάρια τον χρόνο αυτή την περίοδο και, καθώς οι καταναλωτικές δαπάνες θα ρέουν στην οικονομία, δεν αποκλείεται να καταγραφεί θετικό ΑΕΠ στο β΄ και στο γ΄ τρίμηνο. Θα πρόκειται όμως για έναν παροδικό λόξιγκα, ενώ θα ακολουθήσει αρνητική ανάπτυξη στα τέλη του 2009.

Σε μια ύφεση τύπου U η οικονομία χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο για να ανακάμψει. Κάποιοι θεωρούν ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε ύφεση σχήματος U για τρεις βασικούς λόγους: Πρώτον, η κρίση των ακινήτων θα εκτονωθεί με πολύ αργούς ρυθμούς. Δεύτερον, συνήθως είναι οι εταιρίες που επωμίζονται το μεγάλο βάρος της κρίσης, αλλά στην τωρινή πλήττονται πολύ τα νοικοκυριά. Τρίτον, πρόκειται για την πιο σοβαρή κρίση μετά το Μεγάλο Κραχ κι έχει επεκταθεί πολύ πέρα από το subprime όπου ξεκίνησε.

Το χειρότερο σενάριο είναι μια ύφεση σχήματος L, δηλαδή μια κάθετη διολίσθηση την οποία ακολουθούν χρόνια στάσιμης οικονομικής δραστηριότητας. Ένα καθαρό παράδειγμα σχήματος L ήταν η Ιαπωνία στην δεκαετία του ’90. Για όλη τη δεκαετία, μετά την τεράστια συρρίκνωση στα χρηματιστήρια και στην αγορά κατοικίας, η Ιαπωνία υπέφερε από στασιμότητα ή ύφεση. Σε πρόσφατη ομιλία του ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κ. Mike Mussa, παρατήρησε ότι μόνο μια ύφεση τύπου L έχει καταγραφεί στις ΗΠΑ και ήταν εκείνη που ακολούθησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι πολύ νωρίς για να διαπιστώσουμε ποιο γράμμα θα είναι η απάντηση σε αυτό το τυρρανικό κουίζ της ύφεσης. Αποτελεί όμως σίγουρα ενθαρρυντικό στοιχείο το ότι φτάσαμε στο σημείο όπου μπορούμε να πούμε ότι διαφαίνεται στον ορίζοντα ένα σημείο αναστροφής από την καταστροφική πορεία του περασμένου έτους.