Μια χρονιά που ξεκίνησε με μεγάλες προσδοκίες για τις αναδυόμενες αγορές αποδείχτηκε καταστροφική.

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, που είχε τις ρίζες της στον ανεπτυγμένο κόσμο, απελευθέρωσε έναν τυφώνα πωλήσεων και βύθισε τη διεθνή οικονομία σε πολύ σοβαρή πτώση. Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο κλίμα, ο δείκτης MSCI αναδυόμενων αγορών διολίσθησε 56%, καθώς οι επενδυτές απέσυραν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Από την αρχή του έτους έως τις αρχές Δεκεμβρίου οι επενδυτές απέσυραν όλα τα κεφάλαια, εκτός από 500 εκατ. δολ., που είχαν επενδύσει το 2007 σε funds αναδυόμενων αγορών, σύνολο 40,8 δισ. δολ. (απέσυραν δηλαδή 40,3 δισ. δολ.), σύμφωνα με τα στοιχεία της EPFR Global, που παρατίθενται σε αφιέρωμα του MarketWatch.

Τα περισσότερα πλήγματα τα υπέστη η ανατολική Ευρώπη, όπου τα χρηματιστήρια έχουν βυθιστεί 68% φέτος. Από τους ηγέτες του χώρου, η Ρωσία και η Ινδία περιλαμβάνονται στα χρηματιστήρια με τη χειρότερη εμφάνιση φέτος, ενώ η Βραζιλία και η Κίνα έχουν διολισθήσει σε... βαθύ κόκκινο 56% και 52% αντιστοίχως.


Οι πέντε χειρότερες αναδυόμενες αγορές

Ρωσία: Οι μετοχές στην ενεργειακή Ρωσία έχουν βυθιστεί 72% φέτος, καθώς η χώρα βιώνει τη χειρότερη οικονομική κρίση από το 1998. Η κάθετη πτώση στην τιμή του πετρελαίου, η παγκόσμια κρίση και η κλιμάκωση του πολιτικού κινδύνου εξώθησε τους επενδυτές μακριά από τις ρωσικές αγορές. Πέρα από αυτό, η Ρωσία αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μεγάλης υποτίμησης του ρουβλίου, καθώς τα αποθέματα συναλλάγματος εξανεμίζονται ταχύτατα. Με δεδομένους όλους τους κινδύνους, η Ρωσία διαπραγματεύεται με discount 60% σε σχέση με άλλες αναδυόμενες αγορές. Ο κ. Allan Conway της Schroders αντιμετωπίζει το ρωσική χρηματιστήριο ως ευκαιρία αγοράς. "Η Ρωσία είναι μια αγορά "overweight" για εμάς σήμερα. Έχει διολισθήσει σε απίστευτα φθηνά επίπεδα. Το 80% των τοπθετήσεών μας είναι σε μετοχές που σχετίζονται με πρώτες ύλες… Πιστεύουμε ότι είναι περιορισμένα τα περιθώρια πτώσης του πετρελαίου από εδώ και πέρα".

Τουρκία: Στην Τουρκία, που υπήρξε "κλασική" περίπτωση carry-trade, οι μετοχές έχουν πέσει 66%. Η επενδυτική ψυχολογία έχει πληγεί από το μεγάλο έλλειμμα συναλλαγών, από την επιβράδυνση της ανάπτυξης, λόγω των υψηλών πληθωριστικών πιέσεων και της πολιτικής αναταραχής. Η Άγκυρα διεξάγει συνομιλίες με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σχετικά με δάνειο που θα τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει την κρίση. Η εμφάνιση της τουρκικής αγοράς "εξαρτάται απόλυτα από το πακέτο του ΔΝΤ", δηλώνει ο κ. Conway. "Εάν το πακέτο εγκριθεί, θα δούμε πολύ μεγάλη ανάκαμψη στην τουρκική αγορά". Ο ίδιος προειδοποιεί πάντως ότι ίσως αυτή η ανάκαμψη να αποδειχθεί bear market rally.

Ουγγαρία: Οι μετοχές στη Βουδαπέστη έχουν υποχωρήσει 65%. Καθώς κλιμακώνονται οι ανησυχίες για την κατάσταση του τραπεζικού συστήματος και τα κλιμακούμενα επίπεδα δανείων σε συνάλλαγμα, η Ουγγαρία υποχρεώθηκε να ζητήσει πακέτο βοηθείας 25 δισ. δολ. από το ΔΝΤ, την Ε.Ε. και την Παγκόσμια Τράπεζα. Η οικονομική ανάπτυξη στην Ουγγαρία μπορεί να υποχωρήσει έως 5% του χρόνου, σύμφωνα με αναλυτές της Danske Bank. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι, αν και το πακέτο βοηθείας βοηθήσει να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στον τραπεζικό κλάδο, η κυβέρνηση θα πρέπει να επιβάλει αισθητά αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική.

Ινδία: Οι ινδικές μετοχές έχουν διολισθήσει 65% φέτος. Το 2007, το ινδικό ήταν ένα από τα τρια καλύτερα αναδυόμενα χρηματιστήρια, αλλά οι τιμές των ενεργητικών είχαν αναρριχηθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα. Παρ’ όλα αυτά, ως καθαρή εισαγωγός πετρελαίου, η Ινδία ευνοήθηκε από την πτώση στις τιμές εμπορευμάτων. "Μεταξύ των BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) η Ινδία είναι προφανώς η καλύτερη από τις τέσσερις" εκτιμά ο κ. Jeffrey Kleintop της LPL Financial. "Ο κλάδος outsourcing της Ινδίας ευνοείται από τις απολύσεις που γίνονται στις ΗΠΑ και την διολίσθηση στις τιμές εμπορευμάτων".

Ινδονησία: Οι μετοχές στην Ινδονησία διολίσθησαν 62% φέτος, έχοντας λάβει το 2007 τη δεύτερη καλύτερη θέση μετά την Κίνα. Οι πωλήσεις ήταν τόσο άγριες φέτος που το χρηματιστήριο της Ινδονησίας χρειάστηκε να διακόψει τις συναλλαγές πολλές φορές. Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται, η πτώση στις τιμές εμπορευμάτων έχει μειώσει τις αξίες των εξαγωγών, όπως το ελαστικό και το φοινικέλαιο. Η ρουπία της Ινδονησίας έχει διολισθήσει κάθετα εξαιτίας εκροών χαρτοφυλακίων και της αποδυνάμωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.


Οι πέντε καλύτερες αναδυόμενες αγορές

Κολομβία: Οι μετοχές στην Κολομβία έχουν υποχωρήσει 27% φέτος, που σημαίνει ότι έχουν την καλύτερη εμφάνιση μεταξύ των μεγάλων αναδυόμενων αγορών. Τον Σεπτέμβριο, η χώρα μείωσε τους ελέγχους κεφαλαίου στις επενδύσεις ξένων χαρτοφυλακίων στο χρηματιστήριο και κατάργησε την απαίτηση οι άμεσες ξένες επενδύσεις να παραμένουν στη χώρα για δύο επιπλέον χρόνια. Αυτά τα μέτρα τόνωσαν την επενδυτική ψυχολογία, αλλά πάντως η Κολομβία είναι μια από τις μικρότερες αγορές της Λατινιής Αμερικής και λαμβάνει μικρό ποσοστό ξένων επενδύσεων.

Ισραήλ: Ο δείκτης MSCI Ισραήλ έχει διολισθήσει 30% φέτος. Είναι σημαντικό πάντως να σημειωθεί ότι ο δείκτης είναι επικεντρωμένος σε μια συγκεκριμένη μετοχή - την Teva Pharmaceutical Industries Ltd. Σε γενικές γραμμές, το χρηματιστήριο του Ισραήλ είναι μοναδική περίπτωση, γιατί υπάρχουν εκεί δύο κύριες αγορές: η αγορά του Τελ Αβίβ και της Wall Street. Το Ισραήλ έρχεται δεύτερο μόλις, μετά τον Καναδά, όσον αφορά στον αριθμό των μετοχών ξένου έθνους που είναι εισηγμένες στις ΗΠΑ. Στην ανατολική Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική, "είναι απίστευτο το πόσο φθηνό είναι το ρωσικό χρηματιστήριο¨" δηλώνει ο κ. Michael Hartnett της Merrill Lynch. "Αλλά για την ώρα, παραμένουν "overweight" στο Ισραήλ και την Τουρκία, μέχρις ότου μια βουτιά του πετρελαίου - ρουβλίου να προκαλέσει μετακίνηση στη Ρωσία.".

Χιλή: Ο δείκτης MSCI Χιλής έχει υποχωρήσει 20% σε εθνικό νόμισμα και 39% σε δολάρια. Η Χιλή είναι αμυντική αγορά που τείνει να έχει καλή εμφάνιση στις bear markets και εμφάνιση "underperform" στις bull markets. Η Χιλή απολαμβάνει μακροοικονομική σταθερότητα και πολιτική προβλεψιμότητα, στοιχεία που λείπουν από τους γειτόνους της στη Λ.Αμερική. Αν και η Χιλή είναι μεγάλος εξαγωγέας χαλκού και η οικονομία της είναι πολύ εξαρτημένη από τις τιμές χαλκού, οι εξαγωγείς χαλκού είναι η κυβέρνηση (μέσω της κρατικής εταιρίας Codelco) και ξένες επιχειρήσεις εξορύξεων. Οπότε, το χρηματιστήριο έχει μικρή έκθεση στις τιμές χαλκού, που έχουν διολισθήσει 56% τους τρεις τελευταίους μήνες.

Μεξικό: Οι μεξικανικές μετοχές, που έχουν υποχωρήσει 45%, έχουν ανέλπιστα καλή παρουσία, με δεδομένη τη στενή σύνδεση της οικονομίας με τις ΗΠΑ. Η Citigroup προβλέπει ότι το Μεξικό θα είναι η μόνη χώρα της Λ. Αμερικής που θα διολισθήσει σε ύφεση το 2009. Ως μεγάλη εξαγωγός πετρελαίου, το Μεξικό πλήττεται από την πτώση των τιμών πετρελαίου. Οι αναλυτές της Merrill Lynch δήλωσαν πρόσφατα ότι προτιμούν τη Βραζιλία από το Μεξικό, εξαιτίας των φθηνότερων αποτιμήσεων, τα μεγαλύτερα περιθώρια που έχει η Βραζιλία για ανατίμηση του νομίσματος και μειώσεις επιτοκίων και τη μεγάλη εξάρτηση του Μεξικού από την οικονομική δραστηριότητα των ΗΠΑ.

Νότιος Αφρική: Οι μετοχές στο Γιοχάνεσμπουργκ έχουν υποχωρήσει 48% σε δολάρια και 22% σε εγχώριο νόμισμα. Στις αρχές του έτους, οι έντονες ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος γονάτισαν την οικονομία της Ν. Αφρικής, που είναι κορυφαία εξαγωγός εμπορευμάτων, ειδικά χρυσού και πλατίνας. Οι εγχώριες μετοχές έχουν ιδιαίτερα καλή εμφάνιση, αν συνυπολογίσουμε την πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων, την επιβράδυνση της οικονομίας, το υψηλό έλλειμμα και την πολιτική αβεβαιότητα εν όψει των εκλογών του 2009.


Τι περιμένουν οι αναλυτές το 2009

Τι περιμένουν, λοιπόν, οι επενδυτές από τις αναδυόμενες αγορές για τον επόμενο χρόνο; Οι απαντήσεις ποικίλουν.

"Δεν είμαι τελείως αισιόδοξος" δηλώνει ο κ. Kleintop της LPL Financial. "Το δ΄ τρίμηνο 2009 και το 2010 ίσως είναι το φωτεινό σημείο για τις αναδυόμενες αγορές. Απέχουμε ένα εξάμηνο από αυτό το σημείο".

Ο κ. Conway της Schroders δήλωσε ότι αν και δεν είναι πιθανό να υπάρξει οικονομική ανάκαμψη το 2009 οι αναδυόμενες αγορές παραμένουν "καλή σύσταση αγοράς". Η Κίνα είναι η ευνοούμενη αγορά του αναλυτή.