Έναν χρόνο πριν ελάχιστοι άνθρωποι είχαν ακούσει τον όρο "πιστωτικό κραχ". Σήμερα, η φράση έχει περάσει επισήμως στα λεξικά όλου του πλανήτη.

Η έναρξη της "σοβαρής έλλειψης χρήματος ή πίστωσης", όπως περιγράφεται ο όρος, τοποθετείται επισήμως στις 9 Αυγούστου 2007, όταν η γαλλική BNP Paribas προκάλεσε κατακόρυφη αύξηση στο κόστος της πίστωσης και έκανε τον κόσμο να καταλάβει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση. Αλλά τα προβλήματα ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα, όπως μας θυμίζει σε έρευνά του το πρακτορείο BBC.

-- Το subprime

Έπειτα από μία διετή περίοδο μεταξύ του 2004 και του 2006, κατά την οποία τα αμερικανικά επιτόκια αυξήθηκαν από το 1% στο 5,35%, η αγορά κατοικίας των ΗΠΑ αρχίζει να υποφέρει, με τις τιμές να πέφτουν και τις αδυναμίες αποπληρωμής στεγαστικών να αυξάνονται. Τα ποσοστά των κατασχέσεων σε επισφαλή στεγαστικά δάνεια subprime ανέρχονται σε επίπεδα-ρεκόρ.

-- Η κλιμάκωση

Απρίλιος 2007: Η εταιρία New Century Financial, που ειδικεύεται σε στεγαστικά subprimes, υποβάλλει αίτηση χρεοκοπίας και απολύει τους μισούς εργαζομένους.

Ιούλιος: Η επενδυτική τράπεζα Bear Stearns προειδοποιεί τους επενδυτές ότι θα ζημιωθούν για τα κεφάλαια που επένδυσαν σε δύο hedge funds της, καθώς δεν μπορεί να τα διασώσει.
Ο διοικητής της Federal Reserve, κ. Ben Bernanke, προειδοποιεί ότι το αμερικανικό subprime θα κοστίσει έως 100 δισ. δολ.

Αύγουστος: Η BNP Paribas προειδοποιεί τους επενδυτές ότι δεν μπορούν να αποσύρουν κεφάλαια από δύο funds, αφού δεν μπορεί να τα αποτιμήσει εξαιτίας "πλήρους απουσίας ρευστότητας" στην αγορά.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά σε πρωτοφανή παροχή ρευστότητας 95 δισ. ευρώ για να βελτιωθεί η ρευστότητα. Θα διαθέσει 108,7 δισ. ευρώ στις ερχόμενες ημέρες. Η αμερικανική Fed, η Τράπεζα του Καναδά και η Τράπεζα της Ιαπωνίας αρχίζουν επίσης τις παρεμβάσεις.

Στις 17 Αυγούσου η Fed μειώνει το προεξοφλητικό επιτόκιο προς τις τράπεζες στο 5,75%.
Η μικρή τοπική γερμανική τράπεζα Sachsen Landesbank έρχεται αντιμέτωπη με κατάρρευση και πωλείται στη Landesbank Baden-Wuerttemberg.

Σεπτέμβριος 2007: Ο γερμανικός οίκος ΙΚΒ ανακοινώνει ζημίες 1 δισ. δολ. εξαιτίας του αμερικανικού subprime. Το διατραπεζικό επιτόκιο δανεισμού ενισχύεται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1998. Το Libor ανεβαίνει στο 6,7975%. Η βρετανική τράπεζα Northern Rock ζητά έκτακτο δανεισμό από την κεντρική τράπεζα. Οι πελάτες αποσύρουν κεφάλαια μαζικά, έως ότου εγγυηθεί η κυβέρνηση τις καταθέσεις τους. Τον Φεβρουάριο η τράπεζα εθνικοποιείται.
Η Federal Reserve μειώνει το βασικό επιτόκιο κατά μισή μονάδα στο 4,75%.

-- Οι ζημίες

Οκτώβριος: Η ελβετική UBS ανακοινώνει ζημίες 3,4 δισ. δολ. εξαιτίας επενδύσεων στο subprime. Παραιτούνται ο πρόεδρος και ο διευθύνων σύμβουλος. Αργότερα, η Citigroup ανακοινώνει ζημίες 3,1 δισ. δολ. Η Merrill Lynch ανακοινώνει ζημίες 7,9 δισ. δολ. και ο επικεφαλής παραιτείται.

Δεκέμβριος: Ο Αμερικανός πρόεδρος κ. George W. Bush ανακοινώνει σχέδιο βοήθειας όσων κινδυνεύουν με κατάσχεση. Η Bank of England μειώνει το επιτόκιο της στερλίνας στο 5,5%. Η Federal Reserve ενορχηστρώνει πρωτοφανή επιχείρηση, από κοινού με τις υπόλοιπες 5 μεγάλες κεντρικές τράπεζες, παροχής δισεκατομμυρίων δολαρίων προς τις τράπεζες.

-- Το ντόμινο

Ιανουάριος 2008: Ο οίκος αξιολόγησης Standard and Poor's υποβαθμίζει τους ασφαλιστές ομολόγων. Η MBIA ανακοινώνει ζημίες 2,3 δισ. δολ. Οι φόβοι ότι οι monoline insurers δεν θα μπορέσουν να αποπληρώσουν υποχρεώνουν τις μεγάλες τράπεζες να ανακοινώσουν νέο γύρο μεγάλων ζημιών.

Στις 21 Ιανουαρίου τα διεθνή χρηματιστήρια υφίστανται τις μεγαλύτερες απώλειες από την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Την επόμενη ημέρα η Fed μειώνει τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης στο 3,5%. Είναι η μεγαλυτερη μείωση σε 25 χρόνια και η πρώτη έκτακτη από το 2001. Τα χρηματιστήρια ανακάμπτουν.

Φεβρουάριος: Η Bank of England μειώνει το επιτόκιο της στερλίνας στο 5,25%.

-- Τα μεγάλα θέματα

Μάρτιος: Η πέμπτη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή των ΗΠΑ, η Bear Stearns, εξαγοράζεται από την JP Morgan Chase προς 240 εκατ. δολάρια. Το deal στηρίζει η κεντρική τράπεζα, διαθέτοντας δάνεια 30 δισ. δολ.

Απρίλιος 2008: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιεί ότι οι ζημίες από το πιστωτικό κραχ θα φθάσουν το 1 τρισ. δολ. - και ίσως υψηλότερα. Η Τράπεζα της Αγγλίας μειώνει τα επιτόκια στο 5%. Αργότερα, ανακοινώνει πρόγραμμα 50 δισ. στερλίνες για τη βοήθεια τραπεζών.

Η Royal Bank of Scotland ανακοινώνει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου 12 δισ. στερλίνων, τη μεγαλύτερη στην επιχειρηματική ιστορία της Αγγλίας. Τον ίδιο μήνα οι τιμές των ακινήτων σε ετήσια βάση διολισθαίνουν για πρώτη φορά σε 12 χρόνια. Πάνω από 850 εταιρίες τελούν υπό αναγκαστική διαχείριση στη χώρα.

Μάιος: Η ελβετική τράπεζα UBS προωθεί ΑΜΚ 15,5 δισ. δολ. Το αμερικανικό FBI συλλαμβάνει 406 άτομα, μεταξύ των οποίων κτηματομεσίτες και κατασκευαστές, στο πλαίσιο επιχείρησης πάταξης εγκλημάτων στην αγορά στεγαστικής πίστης.

Ιούνιος: Η Barclays ανακοινώνει ΑΜΚ 4,5 δισ. στερλίνων και το Qatar Investment Authority επενδύει 1,7 δισ. στερλίνες στη βρετανική τράπεζα.

Ιούλιος 2008: Πολλά από τα μεγάλα χρηματιστήρια του πλανήτη διολισθαίνουν σε "bear market". Καταρρέει η εταιρία στεγαστικής πίστης IndyMac στις ΗΠΑ. Οι Αρχές αναλαμβάνουν την εγγύηση στεγαστικών δανείων ύψους 5 τρισ. δολ. στα ημικρατικά ιδρύματα Fannie Mae και Freddie Mac. Η ΑΜΚ της βρετανικής HBOS πραγματοποιείται μόνο μετά την παρέμβαση των αναδόχων, ενώ ο κολοσσός HSBC ανακοινώνει πτώση κερδών β΄ εξαμήνου 28%.

Σεπτέμβριος: Έπειτα από μια περίοδο σχετικής νηνεμίας, η αμερικανική κυβέρνηση προχωρά στη μεγαλύτερη επιχείρηση διάσωσης στην αμερικανική ιστορία, διαθέτοντας κεφάλαια στις Fannie Mae και Freddie Mac.

Στις 15 του ίδιου μηνός, ύστερα από μια απέλπιδα προσπάθεια εύρεσης αγοραστή, η Lehman Brothers καταθέτει αίτηση προστασίας από τη χρεοκοπία. Είναι η πρώτη μεγάλη τράπεζα που καταρρέει στο πλαίσιο της κρίσης. Οι εξελίξεις είναι δραματικές στη Wall Street και κλιμακώνονται με την εξαγορά της Merrill Lynch από την Bank of America προς 50 δισ. δολ. Την επόμενη ημέρα, η Fed διαθέτει πακέτο σωτηρίας 85 δισ. δολ. στην AIG, στη μεγαλύτερη ασφαλιστική στον κόσμο, για να τη σώσει από τη χρεοκοπία.

Στις 17 του ίδιου μηνός η Lloyds TSB αγοράζει την HBOS προς 12 δισ. στερλίνες στη Βρετανία.
Στις 25/9 ο κολοσσός στεγαστικής πίστης στις ΗΠΑ Washington Mutual κατάσχεται και πωλείται στην JP Morgan Chase.

Στις 28/9 το επίκεντρο της κρίσης μεταφέρεται στην Ευρώπη και εθνικοποιείται μερικώς η τράπεζα Fortis. Οι αρχές της Ολλανδίας, του Βελγίου και του Λουξεμβούργου διαθέτουν 11,2 δισ. ευρώ στον οίκο.

Μία ημέρα αργότερα εθνικοποιείται στην Αγγλία η Bradford & Bingley. Η κυβέρνηση της Ισλανδίας αναλαμβάνει τον έλεγχο της 3ης μεγαλύτερης τράπεζας Glitnir. Στις ΗΠΑ, το Κογκρέσο απορρίπτει το πρόγραμμα διάσωσης 700 δισ. δολ. για τις αμερικανικές τράπεζες, στέλνοντας τα χρηματιστήρια στα τάρταρα. Η Wachovia εξαγοράζεται από τη Citigroup, σε μια συμφωνία που κανονίζει η αμερικανική κυβέρνηση.

Επόμενο θύμα στην Ευρώπη η τράπεζα Dexia. Βέλγιο, Γαλλία και Λουξεμβούργο διασώζουν την τράπεζα, διοχετεύοντας 6,4 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας ανακοινώνει εγγύηση όλων των τραπεζικών καταθέσεων στις μεγάλες τράπεζες της χώρας.

-- Οι προσπάθειες άμυνας

Οκτώβριος 2008: Η απόφαση της αμερικανικής Γερουσίας να εγκρίνει τελικά το σχέδιο διάσωσης 700 δισ. δολ. φέρνει μια σχετική σταθεροποίηση στις αγορές. Λίγες ημέρες αργότερα η βρετανική κυβέρνηση ανακοινώνει σχέδιο διάσωσης του τραπεζικού συστήματος, ύψους 50 δισ. στερλίνων.

Η Federal Reserve, η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες Αγγλίας, Καναδά, Σουηδίας και Ελβετίας προχωρούν σε συντονισμένη έκτακτη μείωση επιτοκίων (Fed στο 1,5%, ΕΚΤ στο 3,75%).

Η βρετανική κυβέρνηση ανακοινώνει πρόγραμμα διοχέτευσης 37 δισ. στερλίνων σε Royal Bank of Scotland, Lloyds TSB και HBOS.

Η Νότιος Κορέα ανακοινώνει πρόγραμμα διάσωσης 130 δισ. δολ. για τη σταθεροποίηση των αγορών. Η Ολλανδία διοχετεύει 10 δισ. ευρώ στην ING. Η Σουηδία διοχετεύει 205 δισ. δολ. σε πρόγραμμα τραπεζικής διάσωσης. Η Ινδία μειώνει εκτάκτως τα επιτόκια. Η Δανία αυξάνει τα επιτόκια στο 5,5%. Στις 30 του μηνός η Fed μειώνει εκ νέου τα επιτόκια στο 1%.

Νοέμβριος: Τα κέρδη της γαλλικής Societe Generale διολισθαίνουν 84% στο γ΄ τρίμηνο.
Το ΔΝΤ εγκρίνει δάνειο 16,4 δισ. δολ. στην Ουκρανία. Η Bank of England μειώνει τα επιτόκια στο 3% και η ΕΚΤ στο 3,25%.

Κατόπιν πιέσεων, η αμερικανική κυβέρνηση δηλώνει ότι εγκαταλείπει το σχέδιο εξαγοράς επισφαλών τραπεζικών δανείων με τμήμα από τα κεφάλαια του σχεδίου διάσωσης 700 δισ. δολ. και θα τα χρησιμοποιήσει για τη βελτίωση της ρευστότητας των καταναλωτών.
Η ευρωζώνη διολισθαίνει σε ύφεση.

Οι ηγέτες του G20 πραγματοποιούν την πρώτη σύνοδο κορυφής στην ιστορίας τους, η οποία πάντως δεν καταλήγει σε συγκεκριμένα μέτρα.

Οι τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες των ΗΠΑ, έχοντας ξεμείνει από ρευστό, κάνουν έκκληση στην κυβέρνηση για κεφάλαια, αλλά φαίνεται ότι δύσκολα θα ικανοποιηθούν.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, φέρεται να σχεδιάζει την εισαγωγή πακέτου ύψους 130 δισ. ευρώ για την τόνωση της ανάπτυξης των 27 κρατών-μελών της. Αναμένεται να συμφωνήσει τις λεπτομέρειες των μέτρων στις 26 Νοεμβρίου.

Η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας προχωρά σε μεγάλη μείωση του επιτοκίου του φράγκου στο 1%. Η Λετονία γίνεται η δεύτερη χώρα της Ε.Ε., μετά την Ουγγαρία, που ζητά από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ κεφάλαια για να αντεπεξέλθει στην κρίση. Η Ρωσία εισάγει σχέδιο μείωσης φορολογίας για να αντιμετωπίσει τη μαζική επενδυτική έξοδο και η Τουρκία συζητά σχέδιο 20 - 40 δισ. δολ. από το ΔΝΤ.

Η μετοχή της Citigroup, διολισθαίνει 45% σε τρεις συνεδριάσεις κάτω από 5 δολάρια, στα χαμηλότερα επίπεδα 15 ετών και στην αγορά φημολογείται ότι ο τραπεζικός κολοσσός θα καταλήξει να πωληθεί ή να πωλήσει τμήματά του. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι συνολικά 350.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν από τον τραπεζικό κλάδο διεθνώς εξαιτίας της κρίσης.
Ο αμερικανικός δείκτης S&P βουτάει την Πέμπτη στα χαμηλότερα επίπεδα 11 ετών και ο ευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 σημειώνει 50% απώλειες από την αρχή του έτους.