Τις λεπτομέρειες της επονομαζόμενης «Επείγουσας Νομοθεσίας Οικονομικής Σταθεροποίησης 2008» («Emergency Economic Stabilization Act 2008», EESA), όπως επισήμως χαρακτηρίζεται το σχέδιο διάσωσης, έδωσε στη δημοσιότητα το αμερικανικό υπ. Οικονομικών.

Το σχέδιο βασίζεται σε πέντε άξονες: α. Σταθεροποίηση της οικονομίας, β. Προστασία των ιδιοκτητών κατοικιών, γ. Προστασία των φορολογουμένων, δ. «Παρακολούθηση» των αποδοχών υψηλόβαθμων στελεχών και ε. Ισχυρότερη επόπτευση.

Πιο αναλυτικά, το «σχέδιο Paulson - Bernanke», το οποίο αναμένεται ότι θα ψηφιστεί σήμερα από τα αρμόδια νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ, στοχεύει:

-- Σταθεροποίηση Οικονομίας

Μέσω της «Επείγουσας Νομοθεσίας Οικονομικής Σταθεροποίησης 2008» το υπουργείο Οικονομικών λαμβάνει 700 δισ. δολάρια, προκειμένου να εξαγοράσει στεγαστικά δάνεια καθώς και άλλα πάγια τα οποία πιέζουν τους ισολογισμούς των χρηματοοικονομικών ομίλων, καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση στον δανεισμό ιδιωτών (οικογενειών), μικρών επιχειρήσεων και εταιριών, καθεστώς το οποίο εμποδίζει τη σταθεροποίηση της οικονομίας.

-- Προστασία των ιδιοκτητών κατοικιών

Βάσει του EESA το υπουργείο Οικονομικών έχει τη δυνατότητα «διευκόλυνσης» δανείων που έχουν λάβει ιδιώτες, προκειμένου να μην αναγκαστούν να χάσουν τις κατοικίες. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα και σε άλλες ομοσπονδιακές αρχές να πράξουν ανάλογα. Επιπρόσθετα διευρύνει τη δυνατότητα χρήσης του προγράμματος HOPE για τους ιδιοκτήτες κατοικιών και παρέχει μεγαλύτερη ευχέρεια κινήσεων στο υπουργείο Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης να παράσχει βοήθεια σε ιδιοκτήτες ακινήτων.

-- Προστασία φορολογουμένων

Οι φορολογούμενοι δεν θα κληθούν να πληρώσουν τα λάθη της Wall Street. Βάσει του νόμου οι εταιρίες οι οποίες πωλούν «τοξικές επενδύσεις» στην κυβέρνηση οφείλουν να παράσχουν εγγυήσεις ώστε οι φορολογούμενοι να επωφεληθούν στο μέλλον από τη βελτίωση των δραστηριοτήτων των εν λόγω εταιριών. Επίσης, απαιτείται από τον Πρόεδρο η δημιουργία ενός νέου νομοθετικού πλαισίου βάσει του οποίου το Δημόσιο θα καλύπτει όλες τις απώλειες που ενδέχεται να προέλθουν από το εν λόγω πρόγραμμα και θα βαρύνουν τους φορολογουμένους. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό θα υπάρξει επιβολή μικρής οικονομικής επιβάρυνσης για κάθε χρηματοοικονομικό όμιλο που συμμετέχει στο πρόγραμμα.

-- «Παρακολούθηση» αποδοχών στελεχών

Σε όσους επικεφαλής πραγματοποίησαν λανθασμένες επενδύσεις δεν θα επιτραπεί να «φορτώσουν» τα λάθη τους στην κυβέρνηση και κατόπιν να αποχωρούν από τις εταιρίες έχοντας λάβει εκατομμύρια δολάρια σε παχυλά bonus. Προκειμένου να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα θα χάσουν συγκεκριμένες φορολογικές ελαφρύνσεις, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις οφείλουν να μειώσουν τις αποδοχές υψηλόβαθμων στελεχών. Επίσης, το πρόγραμμα μειώνει τα επονομαζόμενα «χρυσά αλεξίπτωτα», ενώ απαιτεί bonus τα οποία δεν έχουν πραγματικά «κερδηθεί» να επιστραφούν.

-- Ισχυρή επόπτευση

Το υπουργείο Οικονομικών δεν θα λάβει όλο το ποσό, αλλά θα του δοθούν άμεσα 250 δισ. δολάρια. Κατόπιν ο Πρόεδρος θα πρέπει να εγγυηθεί το υπόλοιπο ποσό (110 δισ. δολάρια, κατόπιν 350 δισ. δολάρια, ενώ αυτά είναι υπό αίρεση μέχρι την ψήφιση από το Κογκρέσο). Το υπουργείο Οικονομικών οφείλει να ενημερώνει τακτικά πώς χρησιμοποιεί τα κεφάλαια που έχει λάβει, αλλά και την πρόοδο την οποία έχει επιτύχει στη διαχείριση της κρίσης. Επιπρόσθετα θα δημιουργηθεί ειδική ομάδα επόπτευσης προκειμένου να παρακολουθεί τις ενέργειες του υπουργείου Οικονομικών, ενώ διορίζεται ειδικός παρατηρητής προκειμένου να υπάρξει προστασία από κακή διαχείριση, διαφθορά και απάτη.

---Οι ενστάσεις των παραγόντων της αγοράς

Το σχέδιο διάσωσης των αμερικανικών τραπεζών έχει, τουλάχιστον άτυπα, «περάσει» από τα αρμόδια νομοθετικά σώματα. Όμως δεν φαίνεται να πείθει τους επενδυτές, ενώ οι ασκούντες αυστηρή κριτική όλο και αυξάνονται.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των «αντίθετων» είναι ότι η ένεση ρευστότητας 700 δισ. δολαρίων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ θα προσφέρει προσωρινή ανακούφιση και δεν αποτελεί λύση στο ουσιαστικό πρόβλημα.

Σύμφωνα με τον κορυφαίο επενδυτή, Marc Faber, ο οποίος είχε προβλέψει το κραχ του 1987 («Μαύρη Δευτέρα»), το πραγματικό κόστος του σχεδίου μπορεί να φθάσει έως και τα πέντε τρισ. δολάρια, ένα ποσό το οποίο δεν φαίνεται να «αντέχει» η αμερικανική οικονομία.

«Τα οφέλη από το σχέδιο θα είναι μικρά, περιορισμένα, θα αφορούν μόνο ένα μέρος του συστήματος και του προβλήματος. Άλλωστε όσο οι τιμές ακινήτων εξακολουθούν να υποχωρούν, η αμερικανική στεγαστική αγορά δεν βρίσκεται κοντά στην ίαση», προσθέτει από την πλευρά του ο Ian Morris, οικονομολόγος αρμόδιος για τις ΗΠΑ, της HSBC Holdings.

Μία ακόμη «ένσταση» των παραγόντων της αγοράς – όπως αποκαλύπτει έρευνα της «Wall Street Journal» - έγκειται στο γεγονός ότι ανεξάρτητα από τα όποια οφέλη του σχεδίου διάσωσης, αυτή που έχει πραγματικό πρόβλημα είναι η οικονομία των ΗΠΑ. Ένα πρόβλημα που οι αρμόδιοι «μοιάζουν να παραμερίζουν».