Οσα πρέπει να ξέρετε για την εκεχειρία στη Γάζα

Μετά από 15 μήνες καταστροφικού πολέμου, το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν την Τετάρτη σε κατάπαυση του πυρός που θα σταματήσει τη σύγκρουση στη Γάζα και θα εξασφαλίσει την απελευθέρωση των υπόλοιπων 98 ομήρων που κρατούν οι μαχητές στη Λωρίδα.

Η συμφωνία πολλαπλών σταδίων -με τη μεσολάβηση και την εγγύηση των ΗΠΑ, της Αιγύπτου και του Κατάρ- θα σηματοδοτήσει την πρώτη κατάπαυση του πυρός μετά από μια εκεχειρία διάρκειας μιας εβδομάδας τον Νοέμβριο του 2023. Αναμένεται να αρχίσει να τίθεται σε ισχύ την Κυριακή.

Εάν εφαρμοστεί πλήρως, θα τερματίσει οριστικά τον πόλεμο που ξεκίνησε με την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 κατά του εβραϊκού κράτους.

Ακολουθούν απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα, όπως τις παρουσίασαν οι Financial Times:

Πώς θα αρχίσει η κατάπαυση του πυρός;

Η συμφωνία προβλέπει μια αρχική εκεχειρία έξι εβδομάδων, κατά την οποία και τα δύο μέρη θα σταματήσουν τις μάχες. Ο ισραηλινός στρατός θα αρχίσει να μετακινείται ανατολικά από τα αστικά κέντρα σε όλη τη Γάζα, λέει η συμφωνία, σε αυτό που το Ισραήλ έχει περιγράψει ως «ζώνες ασφαλείας» που θα κρατήσει στην παλαιστινιακή πλευρά των συνόρων.

Κρίσιμο είναι ότι μέχρι το τέλος του πρώτου σταδίου η συμφωνία απαιτεί επίσης από τα ισραηλινά στρατεύματα να εγκαταλείψουν τη βασική οδό, γνωστή ως διάδρομος Netzarim, που χωρίζει το βόρειο τμήμα της Λωρίδας από το νότιο, και να εγκαταλείψουν τα σύνορα της Γάζας με την Αίγυπτο εντός 50 ημερών.

Σύμφωνα με τους όρους, το συνοριακό πέρασμα της Ράφα που συνδέει τη Γάζα με την Αίγυπτο, το οποίο κατελήφθη από το Ισραήλ τον περασμένο Μάιο και καταστράφηκε ως επί το πλείστον, αναμένεται να επαναλειτουργήσει. Αυτό θα αναβιώσει τη μοναδική σύνδεση της Λωρίδας με τον έξω κόσμο που δεν ελεγχόταν άμεσα από το Ισραήλ πριν από τον πόλεμο.

Θα επιτραπεί στους Παλαιστίνιους να επιστρέψουν στα σπίτια τους;

Στους κατοίκους της Γάζας θα επιτραπεί να επιστρέψουν σε ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια τους, συμπεριλαμβανομένων των Παλαιστινίων που εκτοπίστηκαν από τη βόρεια στη νότια Γάζα κατά τη διάρκεια του πολέμου, ένας πληθυσμός που υπολογίζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες.

Ένας Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι το Ισραήλ επέμεινε να τεθούν σε εφαρμογή «ρυθμίσεις ασφαλείας» που διαχειρίζεται μια ανώνυμη ιδιωτική εταιρεία στα σημεία ελέγχου που οδηγούν από τον νότο στον βορρά. Στόχος τους θα είναι να διασφαλίσουν ότι οι μαχητές δεν θα μπορούν να επιστρέψουν στη βόρεια Γάζα, από όπου η Χαμάς εξαπέλυσε μεγάλο μέρος της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023, από την οποία σκοτώθηκαν 1.200 άνθρωποι, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές.

Η συμφωνία απαιτεί επίσης από το Ισραήλ να επιτρέπει την είσοδο 600 φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια κάθε μέρα στο κατεστραμμένο έδαφος, τα μισά από τα οποία θα διατεθούν στη βόρεια Γάζα, όπου οι άνθρωποι έχουν υποφέρει από μεγάλη πείνα, σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές.

Ο βορράς έχει πληγεί περισσότερο από την καταστροφική επίθεση αντιποίνων του Ισραήλ, η οποία έχει σκοτώσει περισσότερους από 46.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές της ελεγχόμενης από τη Χαμάς περιοχής, και έχει μετατρέψει μεγάλο μέρος της Λωρίδας σε ερείπια.

Διεθνείς ομάδες αρωγής έχουν δηλώσει ότι οι υποδομές για τη μεταφορά τροφίμων, φαρμάκων, καυσίμων και άλλων αγαθών στη Γάζα θα πρέπει να αναβαθμιστούν σημαντικά, καθώς οι ποσότητες που προβλέπονται στη συμφωνία θα αυξήσουν την ποσότητα που εισέρχεται στη Λωρίδα τουλάχιστον τρεις φορές.

Ποιοι όμηροι που κρατούνται στη Γάζα θα απελευθερωθούν;

Για το Ισραήλ, η κρίσιμη νίκη στο πρώτο στάδιο της συμφωνίας είναι η επιστροφή 33 ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται από τη Χαμάς, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, γυναικών πολιτών, γυναικών στρατιωτών, ατόμων άνω των 50 ετών και τραυματιών.

Παραμένει ασαφές πόσοι άνθρωποι που πληρούν αυτά τα κριτήρια παραμένουν ζωντανοί, αν και ένας ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι «πολλοί από αυτούς, οι περισσότεροι από αυτούς» εξακολουθούν να ζουν.

Βάσει της συμφωνίας, τρεις γυναίκες όμηροι πρόκειται να απελευθερωθούν την Κυριακή, ακολουθούμενες από τουλάχιστον τρεις ακόμη αιχμαλώτους κάθε επτά ημέρες. Το κρίσιμο για το Ισραήλ είναι ότι οι ζωντανοί όμηροι θα απελευθερωθούν πρώτοι και θα ακολουθήσουν οι νεκροί προς το τέλος της περιόδου των έξι εβδομάδων.

Τι γίνεται με τους Παλαιστίνιους κρατούμενους;

Για κάθε πολιτικό όμηρο που απελευθερώνεται, το Ισραήλ έχει δεσμευτεί να απελευθερώσει 30 Παλαιστίνιους που κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές, με τον αριθμό να αυξάνεται σε 50 Παλαιστίνιους κρατούμενους για κάθε γυναίκα Ισραηλινή στρατιωτικό. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, η έμφαση θα δοθεί στην απελευθέρωση των κατοίκων της Γάζας που έχουν συλληφθεί κατά τη διάρκεια του πολέμου αλλά δεν εμπλέκονται στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης με κατηγορίες για δολοφονίες και τρομοκρατία θα απελευθερωθούν επίσης, ενώ ορισμένοι θα εξοριστούν σε τρίτες χώρες.

Μεταξύ 1.000 με 1.650 Παλαιστίνιοι αναμένεται να απελευθερωθούν κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου της συμφωνίας, ανάλογα με τον αριθμό των ζωντανών ομήρων που τελικά θα απελευθερωθούν από τη Γάζα.

Χρειάζεται να συμφωνηθούν περισσότερες λεπτομέρειες;

Το αργότερο τη 16η ημέρα της κατάπαυσης του πυρός, τα μέρη πρέπει να αρχίσουν να διαπραγματεύονται το δεύτερο -και πιθανότατα πιο δύσκολο- στάδιο: Την απελευθέρωση των υπόλοιπων 65 ομήρων, όλοι άνδρες κάτω των 50 ετών, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτών, με αντάλλαγμα την πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα και τη μόνιμη κατάπαυση του πυρός.

Ο αριθμός των Παλαιστίνιων κρατουμένων που πρόκειται να απελευθερωθούν σε αντάλλαγμα για κάθε Ισραηλινό στρατιώτη πιθανόν να είναι πολύ μεγαλύτερος σε αυτό το δεύτερο στάδιο, το οποίο αναμένεται να διαρκέσει έξι εβδομάδες.

Οι διαπραγματευτές έχουν επίσης συζητήσει ένα πιθανό τρίτο στάδιο της συμφωνίας, στο οποίο θα επιστραφούν οι σοροί των Ισραηλινών ομήρων και των Παλαιστίνιων μαχητών και θα αρχίσει η ανοικοδόμηση της Γάζας υπό την εποπτεία του Κατάρ, της Αιγύπτου και του ΟΗΕ. Ωστόσο, υπάρχει αυξανόμενη πιθανότητα το δεύτερο και το τρίτο στάδιο να συγχωνευθούν, δήλωσαν αναλυτές.

Θα μπορούσε να καταρρεύσει η κατάπαυση του πυρός;

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν είναι διατεθειμένος να τερματίσει πλήρως τον πόλεμο μέχρι να επιτύχει την «ολοκληρωτική νίκη» και την πλήρη «καταστροφή» της Χαμάς.

Αυτό καθιστά την επανάληψη των μαχών μετά την αρχική εκεχειρία έξι εβδομάδων μια σοβαρή πιθανότητα.

Ωστόσο, η διεθνής πίεση -ενδεχομένως και από την επερχόμενη αμερικανική κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος διεκδίκησε τα εύσημα για την εκεχειρία- μπορεί να αναγκάσει τον βετεράνο Ισραηλινό ηγέτη να συνεχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός πέραν του πρώτου σταδίου και να σταματήσει πλήρως τον πόλεμο.